گروه اقتصاد کلان|
با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، در حالی دولت پرونده اقتصاد 95 را با عملکردی قابل قبول خواهد بست که بیم و امیدها برای ادامه این روند مثبت در سال 96 همچنان پابرجاست. امسال پس از فصل‌های متوالی رکود، رشد اقتصادی به سطح بی‌سابقه‌یی رسید که این رشد را اغلب کارشناسان مدیون فروش بیشتر نفت و فرآورده‌های نفتی می‌دانند. با این حال، رشد مثبت در سایر بخش‌ها هم مشاهده شد و گرچه دستاورد خروج از رکود در برخی حوزه‌ها همچون صنعت چندان باورپذیر نبود اما آمار و ارقام به توقف رشد منفی و قرارگیری در کانال رشد اقتصادی مثبت گواهی می‌داد. در همین سال بود که دولت با وجود خروج از رکود، تورم را تک‌رقمی کرد و با وجود بیم‌هایی که از بازگشت تورم دورقمی وجود داشت، اما این اتفاق
نیفتاد.
حال که اقتصاد 95 روزهای پایانی خود را سپری می‌کند، این انتظار وجود دارد که چنین روند مثبتی در سال آینده هم حفظ شود تا تغییرات مثبت در برخی حوزه‌های تولیدی ملموس‌تر باشد. در همین رابطه پیش‌بینی‌ها از رشد اقتصادی بین 3 تا 5 درصدی برای سال 96 خبر می‌دهند، اما این رشد اقتصادی هم در صورتی حاصل خواهد شد که بخش‌های غیرنفتی اقتصاد به ظرفیت واقعی خود برسند. در این حوزه، مسوولان دولتی 3بخش پتروشیمی، خودرو و فلزات اساسی را به عنوان پتانسیل‌های رشد اقتصادی در سال 96 عنوان کرده‌اند. با این حال، گزارش‌ها از شاخص‌های صادراتی در بخش صنعت حاکی از رشد چشمگیری در این حوزه نیست.
گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت تجارت خارجی ایران حاکی از آن است که ارزش دلاری صادرات محصولات صنعتی در پاییز 1395 نسبت به فصل مشابه سال قبل، از رشد 13.66 درصدی برخوردار شده؛ اما درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته منفی 6.33 درصد بوده است. همچنین ارزش دلاری واردات محصولات از این بخش در فصل پاییز ۱۳۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل از افزایش رشد ۱۸.۷۹ درصدی برخوردار است. در عین حال درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۱۳۹۵)، مثبت 46.89 است.
بر اساس این گزارش، ارزش دلاری صادرات محصولات بخش کشاورزی، شکار و جنگل‌داری نیز در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل از افزایش رشد 2.21 درصدی برخوردار شده است که رقم چندانی نیست. این در حالی است که بخش کشاورزی هم به عنوان یکی از پتانسیل‌های رشد اقتصادی قلمداد می‌شود. با این حال، درصد تغییرات صادرات در این بخش نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۱۳۹۵)، مثبت4.57 است. نکته مثبت در این بخش کاهش 11.61 درصـدی ارزش دلاری واردات محصولات این بخش در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل اسـت. با این حال درصـد تغییرات واردات محصولات کشاورزی نسـبت به فصـل گذشـته (فصـل تابسـتان۹۵)، 18.87درصد است.
در بخش شیلات نیز ارزش دلاری صادرات محصولات در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل، از افزایش رشد 88.48 درصدی برخوردار است. همچنین درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۹۵)، مثبت 93.6 است. ارزش دلاری واردات محصولات از این بخش در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل از کاهش رشد 85.44 درصدی برخوردار است. همچنین درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۹۵)، مثبت52.54 است.
در بخش استخراج معدن، ارزش دلاری صادرات محصولات در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل از افزایش رشد 23.24 درصدی برخوردار شده است. همچنین درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۹۵)، مثبت 10.74 است. ارزش دلاری واردات محصولات از این بخش در فصل پاییز ۹۵ نسبت به فصل مشابه سال قبل از افزایش رشد 17.34 درصدی برخوردار است؛ به نحوی که درصد تغییرات آن نسبت به فصل گذشته (فصل تابستان۹۵)، مثبت 77.36 است.
رشد ناچیز ارزش صادرات کالاهای غیرنفتی
در عین حال گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران از آمار تجارت خارجی طی 11ماهه سال جاری حاکی از آن است که میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی بالغ بر 111 میلیون و 812 هزار تن و به ارزش 38میلیارد و 492 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایشی 32.49 درصدی در وزن و
0.21 درصدی در ارزش دلاری داشته است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت با کاهشی 3.97 درصدی در وزن و افزایشی
3.47 درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با 11ماهه سال گذشته، به ارقام 30هزار و 5 تن و 35 میلیارد و 415 میلیون دلار رسیده است.
البته نکته جالب توجه در این میان سهم هر یک از بخش‌ها در ترکیب صادرات 11ماهه است که در آن، سهم پتروشیمی 11میلیارد و 863 میلیون دلار، میعانات گازی 6میلیارد و 571 میلیون دلار، گاز طبیعی یک میلیارد و 952 میلیون دلار و سایر کالاها 18 میلیارد و 106 میلیون دلار است.
ترکیب صادرات غیرنفتی در 11ماه
در ترکیب صادرات کالاهای غیرنفتی در
11 ماهه سال جاری، سهم وزنی سایر کالاها 53.9 درصد و سهم ارزشی آن هم 47.04 درصد است که از لحاظ وزنی با رشد 33.42 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه شده، با این حال ارزش دلاری آنها افت 0.03 درصدی را تجربه کرده است.
همچنین گزارش 11ماهه گمرک جمهوری اسلامی ایران از افزایش 8 درصدی وزن صادرات محصولات پتروشیمی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبر می‌دهد با این حال، ارزش دلاری این صادرات با افت 14.78 درصدی همراه بوده است.
همچنین صادرات میعانات گازی در این مدت با رشد وزنی 78.73 درصدی و رشد ارزشی 55.53 درصدی در مقایسه با 11 ماهه سال 94 مواجه شده است. صادرات گاز طبیعی نیز هر چند با رشد وزنی 51.84 درصدی در این مدت همراه شده اما از لحاظ ارزشی افت 8.77 درصدی را تجربه کرده است.
در این ترکیب، پس از سایر کالاها، بیشترین سهم ارزشی را کالاهای پتروشیمی داشته است. این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که در رشد اقتصادی سال آینده، به گفته مسوولان بخش مهمی از رشد غیرنفتی بر دوش بخش پتروشیمی
خواهد بود.
اما آنچه انتظار می‌رود در سال آینده به شکل چشمگیرتری افزایش یابد، رشد صادرات سایر کالاها به‌ویژه کالاهای صنعتی است که می‌تواند منعکس‌کننده بهبود وضعیت بخش صنعت و رونق در این حوزه باشد.
با این حال، این رشد تاکنون به صورت چشمگیر در صادرات بخش صنعت مشاهده نشده است و حتی صادرات در این بخش در زمستان در مقایسه با پاییز رشد منفی 6 درصدی را هم تجربه کرده است.
در حالی که دولت برای سال آینده در نظر دارد بخش مهمی از رشد اقتصادی خود را از حوزه صنعت به‌ویژه پتروشیمی، خودرو و فلزات اساسی حاصل کند، انتظار می‌رود روند رو به رشدی در شاخص‌های تجاری این بخش مشاهده شود. این روند تاکنون به وجود نیامده است با این حال، باید دید برنامه دولت برای بازاریابی و افزایش صادرات محصول در 3حوزه یادشده چه برنامه‌یی برای سال آینده خواهد داشت.
