آیا با ورود اندیشههای عجیب تئوریسینهای مرموز ترامپ به کاخ سفید پرچم آزادیخواهی اقتصادی بر زمین میافتد و پیامدهای چشمگیر این اندیشه بر نان و آزادی شهروندان جهان به محاق میرود؟
به نظر میرسد برخلاف باورمندان به این گزاره اما پرچم آزادیخواهی در دست نخستوزیر جوان کانادا قرار گرفته است و او با هجوم به قلب ماجرای ۷ ساله انعقاد قرارداد پیمان تجارت آزاد با اروپا پرچم آزادیخواهی اقتصادی را در اوج نگه داشته است.
پارلمان اروپا با اکثریت آرا توافقنامه تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و کانادا، موسوم به «ستا» را تصویب کرد که به بیان ساده میتوان گفت دیوارهای گمرکی بین اتحادیه اروپا و کانادا فرو میریزند.
برخی ناطران اقتصادی این توافق را رویکردی نمادین توصیف میکنند و آن را پیامی از سوی حامیان لیبرالیسم اقتصادی به مخالفان آن میدانند. آنان میگویند که تصویب این توافق، آن هم با اکثریت دوسوم نمایندگان پارلمان اروپا نشانگر مقاومت اروپا در برابر آنهایی است که با پتکهای سنگین خود تلاشی پیگیر را برای تخریب تندیس جهانی شدن تجارت و اقتصاد آغاز کردهاند. تصویب این توافقنامه در شرایطی که وزش بادهای تند مخالف علیه جهانی شدن تجارت و اقتصاد آغاز شده است، شگفتآور جلوه میکند.
با آغاز فرآیند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که «برکسیت» نام گرفته است؛ با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در راس بزرگترین اقتصاد جهان، امریکا که پرچم محافظهکاری اقتصادی را بر افراشته است و بهطور صریح مخالفت خود را با رویکرد جهانی شدن تجارت و اقتصاد اعلام میکند؛ با گسترش و بالاگرفتن جنبشهای پوپولیستی، راست و چپ در اروپا که بر ملیگرایی افراطی، خارجی ستیزی و بستن مرزهای ملی یا رویکرد ضد سرمایهداری تاکید میورزد و از همه مهمتر با تداوم رکود و بحران اقتصادی در بسیاری از کشورهای پیشرفته صنعتی جهان، این پرسش مهم و اساسی مطرح میشود که آیا دوران شکوفایی تجارت آزاد و بدون حد و مرز و جهانی شدن اقتصاد سپری نشده است؟
جاستین ترودو نخستوزیر لیبرال کانادا در فردای تصویب این توافقنامه در پارلمان اروپا میگوید که این توافق، درهای جدیدی را برای توسعه اقتصادی اتحادیه اروپا و کانادا باز میکند. جاستین ترودو شاید بیربط نگفته باشد. آنچه او گفته مبتنی بر مطالعاتی است که طی سالهای اخیر در کانادا و اتحادیه اروپا درباره نقش این توافق در پویایی اقتصادی انجام گرفته است.
هاندریک براکل، مدیر اتاق بازرگانی کانادا در این راستا میگوید: در حال حاضر صادرات کانادا به اتحادیه اروپا ۴۵میلیارد دلار کاناد است. حجم مبادلات کانادا و اتحادیه اروپا در حدود ١۰١میلیارد دلار کاناداست. اتحادیه اروپا در حال حاضر، پس از امریکا، دومین شریک تجاری کاناداست. نتایج یک مطالعه مشترک کانادا و اتحادیه نشان میدهد که پس از توافق تجارت آزاد ارزش مبادلات بین اتحادیه اروپا و کانادا بین ۲۰ تا ۲۵درصد افزایش خواهد یافت. این بررسی همچنین نشان میدهد که پس از این توافق، درآمدهای کانادا به میزان ١۲ میلیارد دلار کانادا افزایش خواهد یافت. این بررسی همچنین نتیجه میگیرد که بیش از۸۰هزار فرصت شغلی جدید در کانادا ایجاد خواهد شد. همچنین در آمد متوسط سالانه خانوارهای کانادایی به میزان ١۰۰۰دلار افزایش خواهد یافت. اما نکته ظریفی که در صحبتهای جاستین ترودو نخستوزیر کانادا وجود دارد، این است که این توافق منافع طبقه متوسط را تامین میکند. موضوعی که بسیاری با آن موافق نیستند. در واقع باید گفت که فرآیند تجارت آزاد اصولا منافع شرکتهای بزرگ فراملیتی را تامین میکند و شرکتهای کوچک و متوسط اگر از این شرایط ضرر نبینند، استفاده
چندانی نخواهند برد. جاستین ترودو میگوید با اجرایی شدن این توافق، قیمت کالاها برای مصرفکنندگان کاهش مییابد. امکان این موضوع زیاد است، اما نیاید فراموش کرد که بسیاری از مشاغل و شرکتهای کوچک نیز ازبین خواهند رفت.
مارین لوپن نماینده پارلمان اروپا و رهبر حزب راست افراطی جبهه ملی فرانسه درباره این توافق میگوید، ایجاد رقابت بین دامپروران فرانسوی و کانادایی را با توجه با اینکه قیمت متوسط گوشت گاو و خوک در کانداد به میزان ۳۵درصد از تولیدکنندگان فرانسوی کمتر است، این توافق را شرمآور توصیف میکند. جاستین ترودو اعتقاد دارد که مزایای این توافق تنها به افزایش و منافع تجاری ختم نمیشود. او اعتقاد دارد که این توافق، یک رویکرد ترقیخواهانه بوده و موجب پیشرفت اجتماعی و مدیریت بهتر محیط زیست خواهد شد.
یانیک ژدو نماینده پارلمان اروپا و نامزد ریاستجمهوری فرانسه از حزب سبزهای فرانسه میگوید که «ستا»، یعنی توافقنامه تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و کانادا با منافع انسانی، اجتماعی و زیست محیطی اروپا در تضاد است.
مارتین هبرت قائممقام فدراسیون شرکتهای مستقل کانادا میگوید که بخشهای مختلفی از فعالیتهای اقتصادی کانادا از این توافق سود خواهند برد. او در این رابطه به بخشهای هوا-فضا، ساخت ماشینآلات، خدمات مالی و خودروسازی اشاره میکند. در همین حال، مدت اقامت طولانیتر کارآفرینان و کارکنان در اتحادیه اروپا و بالعکس افزایش خواهد یافت و از ۶ ماه در حال حاضر به یک سال افزایش خواهد یافت. مارسل گرولو رییس اتحادیه کشاورزان کانادا میگوید که این توافق به کشاورزان و دامپروران کانادایی اجازه میدهد تا صادرات مواد تولیدی خود به اتحادیه اروپا را به نحو چشمگیری افزایش دهند. برآوردها نشان میدهند که صادرات گوشت گاو کانادا به اتحادیه اروپا ١١برابر میشود. از ۴هزار تن در حال حاضر به ۴۶هزار تن افزایش خواهد یافت. صادرات گوشت خوک ١۳برابر خواهد شد و به ۷۵هزار تن در سال خواهد رسید. صادرات گندم کانادا به اتحادیه به ١۰۰ هزار تن افزایش خواهد یافت و صادرات ذرت به ۸ هزار تن افزایش خواهد یافت. با وجود رونق صادرات محصولات گوشتی و غلات، توافق تجارت آزاد در بخش لبنیات خصوصا پنیر به ضرر کانادا تمام خواهد شد. واردات پنیر اتحادیه اروپا به کاناد
بهشدت افزایش مییابد و از ١۳ هزار و ۵۰۰ تن در حال حاضر به ۳۲هزار تن افزایش خواهد یافت. این روند موجب خواهد شد که تولیدکنندگان پنیر در کانادا بیش از۲درصد بازار را از دست بدهند. برخی عقیده دارند که اتحادیه اروپا در حال قربانی کردن ارزشها و پرنسیبهای اصلی خود در محراب «لیبرالیسم» و منافع شرکتهای بزرگ چند ملیتی است. برخی دیگر بر این باورند که «ستا» فاجعه بارخواهد بود، ولی در همان حال نمیتواند پاسخ مناسبی در برابر اندیشهها و رویکردهای محافظهکارانه اقتصادی باشد که این روزها شاهد رشد آن در جهان هستیم.