گروه بانک و بیمه محسن شمشیری
اداره مطالعات و مقررات بانکی مدیریت کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی، دستورالعمل اجرایی افتتاح حساب سپرده ریالی برای اشخاص خارجی را که شورای پول و اعتبار بنا بر پیشنهاد بانک مرکزی و به استناد بند 8 از ماده41 قانون پولی و بانکی کشور مصوب تیرماه 1351 تصویب کرده، منتشر کرد. به گزارش «تعادل»، بانک مرکزی اعلام کرد که در راستای بهرهبرداری از فرصت‌های پسابرجام و تسهیل ارائه خدمات پولی و بانکی به سرمایه‌گذاران و گردشگران خارجی، این دستورالعمل را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرده است. این دستورالعمل در 17 ماده و 3 تبصره در شورای پول و اعتبار به تاریخ 14 دی 95 تصویب شد.
طی سالیان اخیر و به ویژه پس از نهایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، بانک مرکزی همواره بر آن بوده تا تمام تمهیدات و شرایط مقتضی برای بهرهبرداری حداکثری از فرصت‌های بالقوه در دوره پسابرجام در چارچوب منافع ملی و حصول اهداف اقتصادی کشور فراهم شود که ازجمله این اقدامات تلاش برای تسهیل حضور سرمایه‌گذاران و گردشگران خارجی از حیث خدمات پولی و بانکی است. بر همین اساس، بانک مرکزی با اخذ و تامین نظرات و ملاحظات مراجع مختلف در این خصوص، ضوابطی را برای تسهیل شرایط و رفع برخی موانع افتتاح حساب سپرده ریالی برای اشخاص خارجی تدوین کرد که در جلسه شورای پول و اعتبار مورخ 14 دی‌ماه 1395 مطرح و تصویب شد. انتظار می‌رود پس از اجرای موفقیت‌آمیز این دستورالعمل، شرایط برای تسهیل بیشتر ارائه خدمات پولی و بانکی به سرمایه‌گذاران خارجی در آینده‌یی نزدیک فراهم شود. اشخاص حقیقی خارجی مقیم مشتمل است بر اشخاص حقیقی خارجی که دارای اجازه اقامت دایم و پروانه اقامت هستند. اشخاص حقیقی خارجی کسانی هستند که دارای یکی از مدارک دفترچه پناهندگی صادره توسط نیروی انتظامی یا کارت هویت صادره توسط وزارت کشور یا کارت خروجی مدت‌دار و آمایش صادره
توسط وزارت کشور هستند. اشخاص حقوقی خارجی مقیم نیز اشخاص حقوقی خارجی هستند که شعب یا نمایندگی‌های نظیر آن، ثبت شده در ایران دارند. اشخاص حقیقی خارجی غیرمقیم نیز مشتمل بر اشخاص حقیقی خارجی دارای روادید با تاریخ اعتبار صادره توسط وزارت امور خارجه و درج شده در گذرنامه؛ اشخاص حقیقی خارجی دارای گذرنامه معتبر با تابعیت کشورهای لغو روادید با ایران و دارای مهر ورود به کشور که مدت اعتبار آن از زمان ورود به کشور تاکنون منقضی نشده باشد، است. اشخاص حقیقی خارجی دارای روادید تمدید شده توسط نیروی انتظامی و درج شده در گذرنامه هستند. اشخاص حقوقی خارجی غیرمقیم شامل اشخاص حقوقی خارجی هستند که در ایران شعب نمایندگی ثبت شده ندارند. اجازه اقامت دایم و پروانه اقامت صادره توسط پلیس مهاجرت و گذرنامه نیروی انتظامی ناجا، با مشخصات و ویژگی‌هایی که توسط نیروی انتظامی اعلام و توسط بانک مرکزی ابلاغ می‌شود.
شرایط افتتاح حساب
افتتاح حساب سپرده برای آن دست از اشخاص حقیقی خارجی مقیم که دارای اجازه اقامت دایم و پروانه اقامت هستند، اشخاص حقوقی خارجی مقیم، اشخاص حقیقی خارجی که دارای اجازه اشتغال صادره توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند، مجاز است. موسسه اعتباری می‌تواند برای آن دسته از اشخاص حقیقی خارجی مقیم که دارای یکی از مدارک؛ دفترچه پناهندگی صادره توسط نیروی انتظامی یا کارت هویت صادره توسط وزارت کشور یا کارت خروجی مدت‌دار آمایش صادره توسط وزارت کشور هستند، حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری بدون دست چک، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار افتتاح کند. موسسه اعتباری می‌تواند برای اشخاص حقیقی خارجی غیرمقیم، منوط به حضور متقاضی در موسسه اعتباری و ارائه گذرنامه معتبر، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار افتتاح کند.
زیر 18 سال غیرمقیم ممنوع
افتتاح حساب سپرده برای اشخاص حقیقی خارجی غیرمقیم کمتر از 18 سال تمام شمسی، ممنوع است. در مورد اشخاص حقیقی خارجی مقیم کمتر از 18 سال تمام شمسی، افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار توسط پدر یا جد پدری آنها مجاز است. افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار برای اشخاص حقوقی خارجی غیرمقیم مجاز است. درخصوص اشخاص حقوقی خارجی غیرمقیم، ارائه مدارکی مشعر بر تشکیل، ثبت و اساسنامه شخص مذکور که به تایید نمایندگی ایران در کشور متبوع شخص حقوقی یا نزدیکترین نمایندگی ایران به کشور متبوع آن شخص رسیده باشد، الزامی است. افتتاح حساب‌های مذکور مستلزم حضور مدیران صاحب امضای مجاز آنها در موسس اعتباری است. در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی غیرمقیم افتتاح حساب، تا مبلغ گردش سالانه 100 میلیون تومان با دریافت اطلاعات هویتی و رعایت قوانین و مقررات مقابله با پولشویی بلامانع است.
مبلغ مزبور هر 3 سال یک بار براساس تغییر شاخص قیمت‌های خرده فروشی متناسبا توسط بانک مرکزی تغییر می‌کند. انتقال سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت صرفا به پدر، مادر، همسر و فرزندان شخص حقیقی خارجی امکان‌پذیر است. موسس اعتباری مکلف است در زمان انتقال سپرده، الزامات مندرج در این دستورالعمل را نسبت به انتقال‌گیرنده نیز اعمال و رعایت کند.
گواهی ارز صادره
در افتتاح حساب سپرده برای اشخاص خارجی غیرمقیم، اخذ گواهی معتبر خرید ارز صادره توسط موسسه اعتباری قابل ردیابی در سامانه پورتال ارزی یا سند صادره مشابه توسط صرافی‌های مجاز قابل ردیابی در سامانه سنا از متقاضی الزامی است. در افتتاح حساب سپرده برای اشخاص خارجی، رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی الزامی است. مواردی که در این دستورالعمل ذکر نشده است تابع مقررات حاکم بر افتتاح حساب سپرده برای اشخاص ایرانی است. از زمان اجرا شدن این دستورالعمل، تمامی ضوابط مغایر با آن منسوخ اعلام می‌شود.
ساده‌سازی مبادلات پولی و مقابله با پولشویی
ابوذر نجمی، کارشناس اقتصادی و بانکی در این زمینه در پاسخ به این پرسش «تعادل» که این دستورالعمل جدید چه تفاوتی با گذشته دارد، گفت: بسیاری از مواد این دستورالعمل 17 ماده‌یی، مانند گذشته است و تفاوت زیادی با اقدامات گذشته نکرده است. اما چند نکته به موارد قبلی اضافه شده که مهم‌ترین آن مربوط به اقدامات مقابله با پولشویی است و به همین خاطر بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار، رقم سقف 100 میلیون تومان را برای سپرده‌گذاری ریالی اشخاص خارجی در نظر گرفته که البته در گذشته نیز تقریبا ارقام حول و حوش همین رقم با احتساب تورم بوده است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا رقم گردش 100 میلیون تومان با توجه به ارزش ارز که هر دلار نزدیک به 4 هزار تومان و یورو نزدیک به 5 هزار تومان است، اندک نیست؟ گفت: اینگونه دستورالعمل‌ها معمولا برای افرادی است که عمدتا یا گردشگر هستند و اقامت کوتاهی دارند یا کار تجاری بزرگ انجام نمی‌دهند و به کسب و کار خرد مشغول هستند و به‌عنوان نیروی کار مدتی فعالیت دارند. لذا در مورد سقف 100 میلیون تومان اتفاقا باید گفت که با گشاده‌دستی و خوشبینانه رقم را تعیین کرده‌اند و بانک مرکزی نیز می‌تواند متناسب با تورم، نرخ ارز و... این رقم را در مدت 3سال تغییر دهد. وی ادامه داد: برای ارقام بالاتر از این رقم، معمولا وارد‌کننده کالا، تاجر یا کسی که درآمدی بیش از این دارد، احتمالا درآمد و منابع مالی خود را از کشور خارج و به حسابی در کشور متبوع خود انتقال می‌دهد یا به صورت گشایش اعتبار اسنادی، حواله‌های ارزی و روش‌های دیگر به انتقال پول خود به حساب خود در خارج کشور اقدام می‌کند و این نوع حساب‌های ریالی عمدتا به صورت موقت یا برای کسانی است که درآمد اندک دارند و نیازی به پول زیاد بالاتر از 100 میلیون تومان ندارند. وی افزود: این دستورالعمل به افراد غیرمقیم نیز اجازه فعالیت و سپرده‌گذاری داده است و موسسه اعتباری می‌تواند برای اشخاص حقیقی خارجی غیرمقیم، منوط به حضور متقاضی در موسسه اعتباری و ارائه گذرنامه معتبر، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار افتتاح کند. البته در افتتاح حساب سپرده برای اشخاص خارجی غیرمقیم، اخذ گواهی معتبر خرید ارز صادره توسط موسسه اعتباری قابل ردیابی در سامانه پورتال ارزی یا سند صادره مشابه توسط صرافی‌های مجاز قابل ردیابی در سامانه سنا از متقاضی الزامی است و در افتتاح حساب سپرده برای اشخاص خارجی، رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی الزامی است.
