افزایش جمعیت و شیوه امروزی زندگی در شهرهای بزرگ از جمله کلانشهری همانند تهران، شهر را به توسعه عمودی و شهروندان را به زندگی در ساختمانهای بلندمرتبه سوق داده است. از طرفی وقوع حوادث و سوانح اعم از طبیعی و انسان ساخت جزو اجتنابناپذیر زندگی است. حفظ جان افراد در این نوع ساختمانها از اهمیت و در عین حال دشواری فراوانی برخوردار بوده که میتواند به علت دسترسی بسیار سخت به طبقات بالایی و دشواری انجام عملیات امداد و نجات باشد. نمونه این دشواری را دو، سه هفته گذشته در حادثه پلاسکو تجربه کردیم. به گزارش مهر، سازمان مطالعات و برنامهریزی شهر تهران ۸ راهکار اولیه برای امداد و نجات در ساختمانهای بلندمرتبه را پیشنهاد داده است.
نخستین و قابل اتکاترین روش برای تخلیه ساختمان بهکارگیری پلههاست. راهپلههای ساختمانهای بلندمرتبه باید به نحو مناسب و قابل قبول در برابر نفوذ دود و آتش مقاوم باشند و همچنین با ایجاد فشار مثبت در آنها (با استفاده از جتفنها) و سایر تمهیدات، فضای امنی برای خروج عمده افراد به وجود آید. حداقل وجود دو راهپله امن برای اطمینان از کارآیی مناسب راهپلهها در هنگام تخلیه اضطراری ساختمان لازم است. دوم آنکه طبقات رفوژ در کنار راهپلههای امن تعبیه شده در سازه میتوانند موجب ایمنی بیشتر سازه و افزایش کارآیی عملیات امداد و نجات شوند. همچنین آسانسورهای امداد با در نظر گرفتن ملزومات لازم برای مقاومت در برابر حریق میتوانند راهکار مناسبی جهت خروج افراد آسیبدیده از ساختمان محسوب شوند. احداث پدهای هلیکوپتر روی ساختمانهای بلندمرتبه به عنوان راهکار اصلی تخلیه افراد و بدون ایمنسازی راهپلهها به هیچ عنوان توصیه نمیشود، چراکه ظرفیت حمل هلیکوپترها بسیار محدود است و بهکارگیری آن مشکلات بسیاری به همراه دارد. در کنار این موضوع طراحی و ساخت پدهای هلیکوپتر روی سازههای موجود نیازمند تقویت در اجزای سازهیی ساختمان و مستلزم
صرف هزینههای قابل توجهی است. پرواز هلیکوپترها در شهر تهران، با وجود آنتنهای هوایی بسیار زیاد و ساختمانهای نزدیک به هم با ارتفاعهای متفاوت، در شرایط دید کم ناشی از دود در هوا، ریسک بالایی دارد و با توجه به بازدهی پایین، امداد هوایی به عنوان استراتژی اصلی امداد و نجات توصیه نمیشود. همچنین با توجه به هلیکوپترهای موجود، امدادرسانی در شرایط بد جوی و در طول شب امکانپذیر نیست. علاوه بر این موارد گزارشها حاکی از آن است که آتشنشانی تهران هیچ هلیکوپتری تحت مالکیت خود ندارد. به عنوان یک راهکار کلی میتوان اینگونه بیان کرد که ۳ راهکار ابتدایی (راهپلهها، طبقات رفوژ و آسانسورهای امداد) را میتوان به عنوان ترکیب مناسبی برای افزایش کارآیی عملیات امداد و نجات تلقی کرد و به عنوان بخشی از الزامات ساخت ساختمانهای بلندمرتبه شهر تهران در نظر گرفت. درخصوص تعبیه پدهای هلیکوپتر نیز باید با تامل بیشتری درخصوص امکانسنجی آن در شهر تهران تحقیق و بررسی کرد. به نظر میرسد که این راهکار در برخی ساختمانهای بسیار مهم میتواند به عنوان مکمل سه راهکار مذکور باشد. سیستمهای جنبی از قبیل سیستمهای PRS، CDD و مسیر فرار را نیز
میتوان به عنوان راهکارهای موقت امداد و نجات در ساختمانهای بلندمرتبه در نظر گرفت. بررسیها نشان میدهد که پل ارتباطی بین ساختمانها در برخی موارد بسیار خوب عمل نکرده و امکان انتقال افراد حادثهدیده را از یک ساختمان به ساختمان دیگر به وجود خواهد آورد. از این رو پیشنهاد میشود که این راهکار نیز به عنوان یکی از راهکارهای امداد و نجات در بین مجموعهیی از ساختمانهای نزدیک به یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد.