گروه اقتصاد اجتماعی
نزدیک ساعت 12ظهر روز پنج‌شنبه، دیواره تونل خط A ایستگاه مترو ولیعصر قم فرو ریخت؛ همان خطی که چند وقت پیش شهرداری قم جشن پایان حفاری‌اش را برگزار کرد. شاهدان عینی گفتند 3کارگر در این حادثه زیر آوار مانده‌اند. دو ساعت پس از آن شاهین فتحی، معاون عملیات سازمان امداد و نجات کشور به ایلنا گفت:«حادثه دقیقا ساعت 11:20 صبح رخ داده است. احتمال می‌دهیم 3 الی 4 نفر زیر آوار محبوس مانده باشند. مدیرکل روابط عمومی اورژانس قم نیز گفت:«یک نفر از محبوسان زنده از زیر آوار خارج شده است» و یک ساعت پس از او حمیدرضا عابدی‌خرسند، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری قم گفت که او به بیمارستان نیکویی شهر قم منتقل شده و تحت درمان است. مصدوم یکی از کارگران مترو قم بود.
فتحی گفته بود که ۱۵نفر تیم عملیاتی امداد و نجات در کنار یک تیم سگ زنده‌یاب از استان قم و یک تیم سگ زنده‌یاب از استان مرکزی شامل دو قلاده سگ به همراه مربیانشان در محل حاضرند و دستگاه‌های زنده‌یاب نیز به محل حادثه اعزام شده‌اند.
3 ساعت و نیم پس از حادثه سیدرضا طباطبایی، مدیرکل روابط عمومی استانداری استان قم گفت: «دو نفر از کارگران شاغل در مترو زیر آوار هستند.» او ادامه داد: «هنوز علت قطعی حادثه مشخص نیست. احتمالا در یکی دو روز آینده مشخص می‌شود.» مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری نیز گفت:«تاکنون 6 نفر از نیروهای امداد و نجات مصدوم شده‌اند.» دقایق از پس هم گذشتند و درست 4ساعت پس از حادثه مهدی فراهانی، معاون اورژانس قم گفت: «درحال حاضر ظاهرا فقط دو کارگر زیر آوار مانده‌اند.»
6 ساعت از حادثه گذشت. سیدرضا طباطبایی، مدیرکل روابط عمومی استانداری قم به خبرنگاران گفت:«جسد یکی از کارگران محبوس از زیر آوار خارج شده است. متوفی یک کارگر جوان ایرانی بوده است. عملیات برای یافتن دومین محبوس ادامه دارد.» با این همه، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری قم گفت:«هیچ محبوس‌شده‌یی از زیر آوار بیرون نیامده است.»
خاک بسیار نرم بود و باران یکسره می‌بارید. مسوولان از باقی ماندن تنها یک پیکر در زیر آوار خبر می‌دادند و از اینکه باران، یافتن آن را دشوار کرده است. نزدیک ساعت 9شب، کفش‌های محبوس دوم پیدا شد. نیمه شب که رسید، مهدی فراهانی، معاون اورژانس قم گفت:«شرایط آب و هوایی عملیات جست‌وجو را کند کرده است. با این وجود تلاش‌ها ادامه دارد. تیم‌های آتش‌نشانی مشغول ادامه آواربرداری هستند و در کنار آنها ماموران اورژانس با آمبولانس و سایر تجهیزات امدادی حضور دارند تا در صورت یافت شدن دومین محبوس اقدامات لازم را به عمل آورند.» او تاکید کرد:«در جریان این حادثه که حدود ۱۲ساعت پیش اتفاق افتاد ۲نفر زیر آوار ماندند که پیکر بی‌جان یک نفر از آنها تاکنون خارج شده است.» دقیقه‌ها گذشتند و خبرنگارها به خانه بازگشتند. درست یک شبانه‌روز یعنی 24ساعت پس از حادثه فراهانی به ایلنا گفت:«نزدیک ساعت دو نیمه شب، دومین جنازه هم پیدا شد و پس از آن به دلیل شرایط نامساعد جوی کار آواربرداری تعطیل شد.» او ادامه داد:«تا زمان پیدا شدن پیکر بی‌جان دومین کارگر تمام نیروهای اورژانس، امداد و نجات و آتش‌نشانی همچنین عوامل شهرداری در محل حضور داشتند و همه
تلاش‌ها برای پیدا کردن جنازه این کارگر به کار گرفته شد.» او افزود:«پس از رهاسازی جنازه به دلیل بارندگی شدید، کار آواربرداری متوقف و به صبح دیروز (جمعه) موکول شد. از ساعات ابتدایی صبح دیروز ادامه آواربرداری آغاز شده و کار با سرعت تمام درحال انجام است.»
ساعت دو بامداد روز جمعه 22بهمن 1395 پایان عملیات امداد اعلام شد. ساعت دو بعدازظهر دیروز ایسنا نوشت:«پیکر سومین کارگر مترو قم از زیر آوار خارج شد.»
هشدار پیش از وقوع
یک کارگر مترو قم می‌گوید؛ اکثریت کارگران کارگاه محل حادثه مترو قم، بارها نگرانی و ترس خود را از ریزش دیواره اعلام و درخصوص احتمال وقوع حادثه هشدارهای لازم را داده بودیم اما متاسفانه هیچ توجهی به ناامنی این محل نشد.
یک کارگر مترو قم به شرط فاش نشدن نامش به ایلنا گفته است:«کارگران کارگاه محل حادثه مترو قم بارها نگرانی و ترسشان را از ریزش دیواره و هشدارشان را در مورد احتمال وقوع حادثه اعلام کرده بودند. همین دیروز هم هشدارهای لازم درخصوص ناامنی محل را داده بودیم اما توجهی نشد تا شاهد مرگ همکاران‌مان باشیم.» او ادامه داده است:«دیوار خاکی با ارتفاعی نزدیک به 20متر درحالت عادی هم خطرناک است و امکان ریزش دارد، چه برسد به اینکه یک جرثقیل عظیم‌الجثه و غول‌آسا که زمین را می‌لرزاند در بالای این دیواره روشن باشد». او افزوده است:«متاسفانه شرکت پیمانکاری مذکور به ایمنی محل حادثه مترو قم توجهی نداشت. تعجب، گلایه و ناراحتی ما از شهرداری قم به عنوان کارفرمای احداث تونل مترو قم است. شهرداری نهادی است که باید بر همه جوانب کاری پیمانکار خود نظارت می‌کرد که متاسفانه بی‌تفاوت بود.»
«علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد» دیگر تنها مصرعی از سعدی شیرازی نیست، ضرب‌المثلی رایج است اما شاید بسیاری ندانند که «واقعه» یعنی «روز مرگ».
علاج پس از وقوع
سیدمجتبی موسوی، مدیرکل تامین اجتماعی قم گفت:«این سازمان طبق وظیفه قانونی خود از حادثه‌دیدگان ریزش مترو در قم حمایت می‌کند.» او ادامه داد:«حمایت سازمان تامین اجتماعی از حادثه‌دیدگان ناشی از کار مشروط به سابقه حق بیمه نیست و مزایای قانونی بدون توجه به این سوابق ارائه می‌شود.» او افزود:«در حوادث ناشی از کار، تعهدات سازمان تامین اجتماعی شامل درمان، غرامت دستمزد و برقراری مستمری‌های بازماندگان، از کارافتادگی کلی و جزیی و غرامت مقطوع نقص عضو مشروط به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه نیست.»
به گزارش ایسنا، موسوی گفت:«به استناد ماده ٦٠ قانون تامین اجتماعی، حوادث ناشی از کار، حوادثی است که حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده، اتفاق می‌افتد.» او ادامه داد:«کارفرمای مترو قم موظف است ضمن اقدام برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه‌دیده، گزارش کامل حادثه را نیز حداکثر ظرف 3روز اداری به اطلاع شعبه تامین اجتماعی محل و اداره کار و نیروی انتظامی برساند.» او افزود: «به خانواده فوت‌شدگان ریزش مترو قم در کمترین زمان ممکن مستمری فوت ناشی از حادثه کار پرداخت می‌شود.»
مدیرکل تامین اجتماعی قم گفت:«اگر جراحت حادثه‌دیدگان سطحی باشد، غرامت دستمزد ایام بیماری و اگر حادثه منجر به نقص عضو کارگر شده باشد، غرامت نقص عضو از سوی تامین اجتماعی قم پرداخت می‌شود.» او ادامه داد:«اگر درصد از کارافتادگی کارگران حادثه‌دیده طبق نظر کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی قم از 33تا 66 درصد باشد از کارافتاده جزیی شناخته می‌شوند و اگر بالاتر از ۶۶ درصد باشد از کارافتاده کلی محسوب شده و مستمری قانونی را دریافت می‌کنند.» او افزود: «با بررسی‌های بازرسان اداره کار و تامین اجتماعی قم اگر در این حادثه کارفرما مقصر باشد طبق ماده ۶۶ قانون تامین اجتماعی رفتار خواهد شد.»
