وزارت صنعت از موضع خود در حوزه صدور مجوزهای تجاری کوتاه نیامد
گروه تجارت
کمتر از یک ماه قبل، تمامی فرآیندهای گمرکی الکترونیکی شد تا از این پس 34عملیات گمرکی از مرحله اظهار تا خروج با سرعت بیشتر و به صورت آنلاین انجام شود. رونمایی از سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی به عنوان دستاوردی مهم در امر تجارت، نوید این را می‌داد که سوءاستفاده‌ها و قاچاق از چرخه تجارت کشور حذف خواهد شود. این موضوع درحالی است که اخیرا وزیر صنعت، معدن و تجارت در واکنش به راه‌اندازی این سامانه، نامه‌یی به وزیر اقتصاد نوشت تا «گمرک ایران اطلاعات مربوط به درخواست مجوز جهت ترخیص کالا در فرآیندهای واردات، صادرات و ترانزیت را به سامانه جامع تجارت که زیر نظر وزارت صنعت است، ارسال و نتایج مورد نیاز را به صورت سیستمی از این سیستم دریافت کند.» این درخواست درحالی خبرساز شد که روز گذشته وزیر اقتصاد به این نامه پاسخ داده و اعلام کرده که «سامانه جامع تجارت ناظر بر شناسایی و مبارزه با کالای قاچاق بوده؛ درحالی که سامانه پنجره واحد تجاری که توسط گمرک ایران، ایجاد و مورد بهرهبرداری قرار گرفته مشتمل بر فرآیندهای داخلی و وظایف تخصصی مرتبط با تشریفات گمرکی ازجمله اظهار، ترخیص و کنترل بر مجوزهای لازم و... است که به
موجب قانون امور گمرکی ازجمله مواد(2) و(3) قانون مزبور برعهده گمرک جمهوری اسلامی ایران قرار دارد؛ مضافا اینکه چنانچه هر یک از فرآیندهای اصلی و تخصصی مرتبط با وظایف گمرک در سازمان دیگری صورت پذیرد موجب تداخل وظایف و اختیارات و مسوولیت‌های سازمان‌ها خواهد شد و مشکلات و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت؛ همچنین مطابق بند(الف) و(ت) ماده 28 آیین‌نامه موارد 5 و 6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز وظیفه دریافت مجوزهای ترخیص کالا برعهده سامانه گمرک جمهوری اسلامی ایران است و با توجه به ماده فوق تبصره یک ماده 3 آیین‌نامه مذکور شامل مجوزهای ورود بوده و فعالیت‌های مجوز ترخیص را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.» در واقع علی طیب‌نیا تلویحا اعلام کرده است که دریافت مجوز ترخیص کالا ارتباطی به وزارت صنعت ندارد و کلیه امور مربوط به تجارت خارجی از مرحله صدور مجوز تا عملیات گمرکی مرتبط با وظایف وزارت اقتصاد است.
گمرک خود را با وزارت صنعت منطبق کند
واکنش علی طیب‌نیا در شرایطی است که معاونان محمدرضا نعمت‌زاده، تعبیر متفاوتی از نامه وزیر صنعت داشته‌اند و معتقدند این گمرک است که باید خود را با سامانه جامع تجارت هماهنگ کند. چنانچه قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت بر این باور است که گمرک خود را با سامانه جامع تجارت و زیرسامانه صدور یکپارچه مجوزها منطبق کند تا دستگاه‌های فنی گرفتار بروکراسی زیاد نشوند. مجتبی خسروتاج معتقد است که براساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت صنعت موظف است، سامانه طرح جامع تجارت که شامل تجارت داخلی و خارجی است را راه‌اندازی کند. در این سامانه، زیرسامانه یکپارچه‌سازی مجوزها هم برای دستگاه‌هایی پیش‌بینی شده که از نظر کیفی و فنی باید در بحث تجارت اظهارنظر کنند. وی افزود: فعالان اقتصادی برای اینکه به صورت برخط بتوانند درخصوص مجوزهای مورد نیاز تجارت با دستگاه‌های مرتبط در تماس باشند، وارد سامانه یکپارچه‌سازی مجوزها می‌شوند ضمن اینکه دستگاه‌های ذی‌ربط نیز به صورت آنلاین نظر خود را در این سامانه اعلام می‌کنند. رییس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه در پنجره واحد گمرکی، گمرکات بیشتر در بخش تجارت خارجی فعال بودند و در همان سامانه در
بخش کنترل فنی، ارتباطات خود را با دستگاه‌های نظر‌دهنده برقرار می‌کردند، گفت: نامه اخیرا وزیر صنعت خطاب به وزیر اقتصاد نفی آنچه که امروز گمرکات انجام می‌دهند، نیست بلکه به موازات کاری که انجام می‌شود، گمرکات باید خود را هماهنگ و از سامانه یکپارچه مجوزها استفاده کنند. وی ادامه داد: هم‌اکنون 12دستگاه صادرکننده مجوز به سامانه یکپارچه صدور مجوزها متصل هستند که ازجمله آن سازمان دامپزشکی، سازمان قرنطینه نباتی، وزارت بهداشت، موسسه استاندارد، سیستم ثبت سفارش وزارت صنعت، وزارت نیرو و سازمان انرژی اتمی هستند که از این دستگاه‌ها درباره برخی کالای وارداتی استعلام می‌شود.
وزارت صنعت «تجارت» را پوشش می‌دهد
خسروتاج با بیان اینکه تاکید قانونگذار این است که برخورد با قاچاق به صورت سیستمی و جامع از آن سوی مرزها تا وارد شدن، حمل و نقل، انبار و شبکه توزیع انجام و فرآیند کار از طریق سامانه رصد و کنترل شود، گفت: سامانه گمرکات کشور فقط کالاهای وارداتی و صادراتی کشور را کنترل می‌کنند اما آنچه که در انبارها وجود دارد، آنچه در میان راه‌ها تبادل و آنچه در سطح عرضه وارد می‌شود در سامانه گمرکات کشور وجود ندارد از این رو قانونگذار سعی کرده با سامانه جامع تجارت هم تجارت داخلی و هم تجارت خارجی را پوشش دهد تا رصد کالا در بازار داخل به خوبی انجام شود ضمن اینکه بتوان کالای قاچاق را از غیرقاچاق به راحتی تشخیص داد. اظهارات خسرو تاج در شرایطی است که طیب‌نیا در نامه خود به نعمت‌زاده، با دفاع تمام‌قد از مهم‌ترین دستاورد این وزارتخانه، حق گمرک در مدیریت پنجره واحد را متذکر شده و به صورت تلویحی تاکید کرده، دریافت مجوز ترخیص کالا ارتباطی به وزارت صنعت ندارد. چنانچه در نامه وزیر اقتصاد، در 5 مورد با استناد به قوانین کشور و سازمان جهانی گمرک از حق مدیریت گمرک دفاع کرده است. به این ترتیب که اختیارات گمرک را قابل واگذاری به سازمان دیگر
ندانسته و تاکید کرده که قوانین داخلی و سازمان ملل، گمرک را در این امر اصلح می‌دانند.
کشمکش 2 وزارتخانه «علنی» شد
اما درحالی مسوولان وزارت صنعت می‌گویند گمرک باید به سامانه جامع تجارت بپیوندد که مسوولان گمرک معتقدند، سازمان‌هایی که در راستای ترخیص کالا مجوز می‌دهند موظفند مجوزهای خود را از طریق «پنجره واحد» انجام دهند و نباید دوباره‌کاری کرد. در این باره معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزیر صنعت نیز گفت: «پنجره واحد» پیش از این به وسیله سازمان گمرک ایجاد شده و فقط در حوزه وظایف مربوط به گمرک است، اما سامانه جامع تجارت فراسازمانی است. رمضانعلی صادق‌زاده افزود: بر اساس تکالیف قانونی ازجمله قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌ویژه ماده 6 آن، ایجاد سامانه جامع تجارت شامل 5 سامانه تجارت داخلی، خارجی، شناسه کالا، کد رهگیری و انبارها برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است. وی گفت: دیگر سازمان‌ها و نهادها اگرچه در راستای خدمت‌رسانی به بازرگانان و تجار در حوزه وظایف خود سامانه‌هایی دارند اما همه این سامانه‌ها باید خود را از طریق زیرسامانه صدور مجوزها به سامانه جامع تجارت وصل کنند. صادق‌زاده افزود: تاکنون حدود 19 سازمان از حدود 27 سازمان، خود را به این سامانه وصل کردند. وی اضافه کرد: مخالف آن نیستیم که گمرک در راستای انجام وظایف خود
سامانه داشته باشد، فقط از آنها تقاضا داریم از زیرسامانه صدور مجوزها استفاده کنند؛ زیرا قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مخالف موازی‌کاری است. معاون طرح و برنامه گمرک کشور در این باره گفت: 19 قانون و مصوبه ازجمله بند (ج) ماده 38 قانون رفع موانع تولید صراحتا اعلام می‌کند که گمرک باید «پنجره واحد» را ایجاد کند و سازمان‌هایی که در راستای ترخیص کالا مجوز می‌دهند، موظفند مجوزهای خود را از طریق این پنجره انجام دهند. علی بعیدی افزود: نباید اقداماتی که انجام شده است را دوباره انجام دهیم و فقط باید کاستی‌های آن را برطرف کنیم. وی گفت: سامانه جامع تجارت همان یکپارچگی اطلاعات در فرآیند و زنجیره تامین تجارت نیست، گمرک قسمت بسیار بزرگی از این زنجیره را الکترونیکی کرده و آماده است اطلاعات آن را در اختیار بگذارد و تبادل کند.
وزارت صنعت مستقلا تجارت را رصد کند
از سوی دیگر سیدکاظم دلخوش اباتری، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در این خصوص گفت: اقتصاد در کشور شاخه‌های مختلفی دارد و هرکدام از وزارتخانه‌ها مسوولیت خاص خود را در اقتصاد دارند، اما آنچه سال‌های طولانی اجرایی می‌شود کنترل ورود و خروج کالا توسط گمرک است. نماینده صومعه‌سرا در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه کسی مانع فعالیت وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها در نظارت نشده است، افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند به صورت مستقل برای خود سامانه‌یی راه‌اندازی کند، از طریق این سامانه فعالیت‌های تجاری را رصد کرده و بر این فعالیت‌ها نظارت و کنترل کند. دلخوش با اشاره به اینکه وظیفه اصلی وزارت صنعت کنترل تولید در داخل کشور است، ادامه داد: در امر واردات و صادرات، ملاک مرز و گمرک است و گمرک می‌تواند اطلاعات و آمار دقیق را کسب کرده و مرزها را کنترل کند. وی با بیان اینکه آمارگیری برای وزارت صنعت با استفاده از میزان تولید در واحدهای تولیدی سخت است، یادآور شد: هنگام ورود و خروج کالا از مرز راحت‌تر می‌توان نوع کالا را کنترل کرد و به همین منظور سیستم پنجره واحد گمرکی باید تقویت شود.
کدام سامانه تجاری بهتر است؟
در هر حال، سامانه جامع گمرکی از 2سال پیش راه‌اندازی شده است و در این مدت گمرک توانسته موفقیت‌هایی را در مبارزه با قاچاق و سوءاستفاده‌ها داشته باشد. به‌طوری که اخیرا مساله تخلف 3 هزار میلیارد تومانی برند مشهور کره‌یی کشف شد و حتی مسعود کرباسیان در مراسم رونمایی از سامانه جامع گمرکی اعلام کرد، به وسیله این سامانه گمرک توانسته تخلفات دیگری را کشف کند و این موفقیتی در ساماندهی تجارت فرامرزی است. هرچند موردی که وزارت صنعت نسبت به آن انتقاد دارد درخصوص ناهماهنگی درخصوص صدور مجوزهاست و این وزارتخانه با توجه به راه‌اندازی سامانه‌یی برای صدور مجوزها خواستار این است که گمرک ایران از دریافت مستقل مجوزها امتناع کند و مجوزهای مورد نیاز در رابطه با ترخیص کالا را از سامانه وزارت صنعت دریافت کند. اما این سامانه گمرکی در راستای مبارزه با قاچاق کالا ایجاد شده است. هرچند از 3سال پیش 2وزارتخانه در حال راه‌اندازی این سامانه‌ها هستند اما با این حال این وزارت اقتصاد بوده که توانسته سریع‌تر از این سامانه جامع بهرهبرداری کند. البته به عقیده برخی، گمرک درخصوص راه‌اندازی این سامانه شفاف عمل کرده و حتی هزینه‌های مربوط به راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی مشخص است. این سازمان در راستای وظایف خود نقش نظاراتی بر فرآیند تجارت فرامرزی کشور دارد. البته در عملکرد این سامانه نیز خلأهایی وجود دارد که گفته می‌شود امکان بارگذاری اسناد صوری مربوط به ترخیص کالا در سامانه مذکور وجود دارد.
