گروه انرژی حمید مظفر
هنگامی که در ایران صحبت از بحران آب می‌شود عمده نگاه‌ها معطوف به کمبود و ناظر به مسائل کمی است و بحث کیفیت آب در ذهن عامه مردم به میزان کمتری دغدغه‌آفرین است. در حالی که از لحاظ اهمیت کیفیت و کمیت آب در کانتکست بحران آب همتراز هم هستند و چه بسا معضل کیفیت، بحران کمی آب را نیز تشدید کند. در این رابطه روز گذشته دو تصفیه‌خانه میگون و لواسان در منطقه شمیرانات تهران به بهره‌برداری رسید. تصفیه‌خانه‌هایی که افتتاح آنها در نگاه نخست یک اتفاق روتین محسوب می‌شود اما حضور وزیر و مدیران ارشد وزارت نیرو، استانداری و فرمانداری تهران در آیین افتتاح این واحدها، حاکی از نگاه ویژه به موضوع تصفیه‌خانه‌ها و تلاش برای ایجاد مطالبه عمومی در موضوع کیفیت آب است. حمید چیت‌چیان که روز گذشته همراه با حسین هاشمی استاندار تهران به منطقه میگون و لواسانات آمده بود ضمن برشمردن 3عامل آلودگی منابع آب، از فشارهای وزارت نیرو برای بالا بردن کیفیت آب در سطح کشور و به خصوص در تهران سخن گفت. استاندار تهران نیز در این مراسم بهبود کیفیت آب را یکی از 5اولویت این نهاد عنوان کرد که از ابتدای شروع فعالیت دولت یازدهم مورد توجه قرار گرفت.
گزارش «تعادل» از این مراسم را در ادامه می‌خوانید.
ایران طی 15سال اخیر به صورت مداوم در وضعیت خشکسالی قرار داشته است. بدین معنی که وضعیت بارش آن همواره از میانگین بلندمدت بدتر بوده است. روز گذشته حمید چیت‌چیان برای چندمین بار نگرانی خود را نسبت به این موضوع ابراز کرد. اما وزیر نیروی حسن روحانی این‌بار صحبت‌های خود را نه بر کاهش بارش، افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش حجم آب‌های پشت سد که بر لزوم توجه به مبحث کیفیت آب به عنوان معضلی همسنگ کمبود آب، متمرکز کرده بود.
چیت‌چیان به غفلت عموم مردم از موضوع کیفیت آب اشاره کرد در حالی که طبق صحبت‌های او اهمیت کیفیت آب نه‌تنها کمتر از کمبود آب نیست بلکه عدم توجه به این موضوع سبب می‌شود بخشی از منابع آبی کشور از حیز انتفاع خارج و این مساله منجر به تشدید مشکل کم‌آبی در کشور شود. در کنار این موضوع مسائل بهداشتی و سلامت مردم نیز علت دیگر لزوم توجه بیشتر به این موضوع است.
3عامل آلودگی آب
چیت‌چیان در ادامه صحبت‌های خود 3عامل اصلی پایین آمدن کیفیت منابع آب کشور را برشمرد. این 3عامل فاضلاب‌های شهری، فاضلاب‌های صنعتی و زهاب‌های کشاورزی هستند که از دیدگاه او فاضلاب‌های صنعتی با توجه به همراه داشتن حجم قابل توجهی از انوع فلزات سنگین و عوامل شیمیایی آلاینده دارای درجه مخاطراتی بالاتری هستند. همچنین رشد مصرف سموم شیمیایی در بخش کشاورزی سبب شده که زهاب‌های این بخش نیز آلایندگی بیشتری را برای منابع آبی باعث شوند و این مواد بیش از پیش وارد جریان آب‌های سطحی یا منابع زیرزمینی شوند.
اتفاقی بی‌سابقه در تاریخ مدیریت آب
صحبت‌های روز گذشته وزیر نیرو حاوی خبری امیدوارکننده در رابطه با سامان مدیریت منابع آب کشور بود و آن خبر تهیه برنامه آمایش آب برای نخستین‌بار در کشور به حساب می‌آمد. چیت‌چیان با اشاره به توجه ویژه دولت به موضوع کیفیت منابع آب و محیط‌زیست در کنار مدیریت منابع آب و طرح‌های تعادل‌بخشی اعلام کرد که براساس برنامه آمایش آب، حدود 10میلیارد و 700میلیون مترمکعب از محل آب‌های تجدیدپذیر برای حیات رودخانه‌ها، تالاب‌ها و مصارف زیست‌محیطی اختصاص یافته است. عضو کابینه دولت یازدهم اعلام کرد که یکی از بخش‌های اصلی برنامه آمایش آب توجه به مسائل «محیط‌زیست و آب» است و اختصاص آب برای تجدید حیات رودخانه‌ها از جمله در زمره این اقدامات قرار می‌گیرد.
نهیب به آبفای شرق برای نصب انشعابات
براساس آمارهای رسمی، حدود نیمی از آب شرب تهران از محل آب‌های ذخیره شده در پشت سدها تامین می‌شود. همین مساله سبب می‌شود که توجه به سلامت آب در بخش‌های بالادستی از اهمیت بالایی برخوردار شود. وزیر نیرو روز گذشته به رودخانه جاجرود و سهم 30درصدی سد لتیان از تامین آب شرب تهران اشاره کرده و هشدار داد که عدم توجه به سلامت آب در سرشاخه‌های رودخانه‌های تهران می‌تواند، سلامت بیش از 10میلیون نفر شهروند ساکن این کلان‌شهر را به خطر بیندازد.
تصفیه‌خانه‌هایی کوچک ولی مهم
چیت‌چیان و تیم مدیریتی همراه وی با حضور در مراسم افتتاح دو تصفیه‌خانه خرد در شمال شرق تهران تمام تلاش خود را کردند تا توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را به سمت اهمیت افتتاح تصفیه‌خانه‌های آب در کشور سوق دهند. وزیر نیرو که به این موضوع واقف بود که تنها حضور وی و چهره‌هایی همچون استاندار تهران می‌توانست توجه رسانه‌ها به این موضوع را جلب کند، اظهار کرد: «این 2 تصفیه‌خانه در قیاس با طرح‌های ملی دیگر وزارت نیرو، کوچک به حساب می‌آیند لکن از اهمیت بالایی برخوردار هستند. حضور مقاماتی همچون استاندار تهران، فرماندار شمیرانات، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب و باقی مدیران وزارت نیرو نشان‌دهنده این اهمیت است. با اجرای این طرح‌ها گام بزرگی در راستای کیفیت منابع آب تهران برداشتیم.» او در پایان صحبت‌های خود به صورت جدی از شرکت آبفای شرق که متولی اصلی این تصفیه‌خانه‌هاست، درخواست کرد که انشعابات این تصفیه‌خانه‌ها را تا پیش از پایان عمر دولت یازدهم نصب کند.
پاسخ به گلایه فرماندار
پیش از صحبت‌های حمید چیت‌چیان، عزت‌الله خان‌محمدی فرماندار شمیرانات به نمایندگی از مردم آن منطقه به خاطر فشارهایی که در رابطه با تعریف حریم کیفی در حاشیه سد لتیان ایجاد شد، سخن گفت و از وزارت نیرو درخواست رسیدگی به این موضوع را داشت. خان‌محمدی با اشاره به مصوبه شورای عالی امنیت ملی در سال 81 در رابطه با تعریف حریم کیفی سد لتیان از وجود دو مشکل در این زمینه خبر داد. مشکل اول عدم لحاظ وضعیت مردم اطراف سد لتیان و مشکل دوم ملاحظه این سد برای مصرف آب شهر تهران است.
فرماندار شمیرانات به سیاست‌های انقباضی اتخاذ شده در رابطه با ساخت‌وساز در این حریم و پیگیری شدیدتر این سیاست‌ها در دولت یازدهم برای جلوگیری از آلایندگی آب سد لتیان و فشارهایی که این مساله به مردم وارد کرده است، اشاره کرد. نمود این سیاست‌ها در کاهش 80درصدی ساخت‌وساز و تخریب 900فقره از ساختمان‌های غیرمجاز و رفع تصرف از 445هکتار از اراضی منطقه است. خان‌محمدی سیل سال گذشته در منطقه رودبار قصران که حدود 238میلیارد تومان خسارت به اهالی منطقه وارد کرد را مثال زد و به وزیر نیرو یادآوری کرد که هیچ اعتباری برای جبران این خسارت تخصیص نیافته است. وی بیان داشت: «حریم کیفی جایی است که سیستم فاضلاب اجرا می‌شود و با برداشته‌شدن آن مردم می‌توانند در آن منطقه نفس بکشند. در سال 92 بیش از 3هزار تخلف در این شهرستان ساختمانی ثبت شد. این همه فشار روی زندگی مردم وجود دارد. وجود حریم کیفی سبب افزایش این فشار روی مردم می‌شود.» فرماندار شمیرانات در پایان درخواست رفع حریم کیفی حاشیه سد لتیان برای کاهش فشار روی مردم داشت و وعده همکاری کسبه منطقه با پروژه‌های وزارت نیرو را داد. حمید چیت‌چیان در واکنش به این اظهارات بیان کرد که
ساماندهی حرائم کمی و کیفی رودخانه‌هایی همچون کرج و جاجرود با توجه به قرار گرفتن در مرکز کشور، حضور گسترده گردشگران و نیز بحث سلامت باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد. وی از مسوولان ذی‌ربط، وزارت نیرو و نیز شورای شهر درخواست کرد که به این مساله توجه کنند و با اختصاص اعتباراتی به حل این مساله کمک کنند.
تذکر گرفتن استاندار به خاطر اظهارنظرهای آبی
حسین هاشمی استاندار تهران یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود که به دفاع از عملکرد استانداری تهران در موضوع آب پرداخت. هاشمی عنوان کرد که با آغاز فعالیت دولت یازدهم در سال 92، استانداری تهران پنج اولویت اصلی را برای این استان مدنظر قرار داد. این پنج اولویت شامل آلودگی هوا، مدیریت آب، تصفیه فاضلاب، مسائل محیط زیست و تعیین تکلیف ساماندهی صنایع و صنوف تولیدی بود. اولویت‌هایی که 4مورد اول آن به عنوان اولویت‌های اصلی بودجه سال 96 نیز مدنظر قرار گرفته‌اند. او به روزهای نخست فعالیت استانداری تهران در دولت جدید و بحران آب هم در زمینه کمی و کیفی اشاره داشت. به گفته وی در ابتدای کار دولت در منطقه شرق تهران 50میلیون مترمکعب کسری آب وجود داشت. همچنین کیفیت آب برخی مناطق همچون قیام‌دشت و شاه‌عبدالعظیم به گونه‌یی بود که سازمان‌های بهداشتی به‌طور جدی از مردم درخواست می‌کردند که از آن آب مصرف نکنند. هاشمی ادعا کرد که با مدیریت استانداری تهران هم در زمینه مدیریت منابع و هم در زمینه مدیریت کیفیت امروز چنین مشکلاتی وجود ندارد. استاندار تهران با اشاره به لزوم همراه کردن مردم در موضوع بحران آب اعلام کرد که در سال 93 چندبار از شخص اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور به علت پرداختن زیاد به موضوع آب تذکر گرفته است.
