گروه اقتصاد اجتماعی
«تعدادی از شهروندان با ارسال پیام‌ها یی از وضعیت اتمام بنزین و گرفتار شدن در سرما خبر می‌دهند. این شهروندان می‌گویند، نیروهای امدادی به دلیل شرایط نامساعد جوی هنوز به در راه‌ماندگان نرسیده‌اند و در عین حال، هیچ مسافری به دلیل شرایط سخت سرما توان خروج از خودرو را ندارد. این خودروها در محور بومهن-رودهن فیروزکوه گرفتار شده‌اند.»
این خبر در ساعت 2 بامداد روز جمعه بر خروجی ایسنا قرار گرفت و همزمان با آن تماس‌ها و پیگیری‌های رسانه‌یی برای نجات در راه ماندگان آغاز شد. بیم از آن میرفت که دو هفته بعد از فجایع پلاسکو و سیل سیستان و همچنین یک هفته پس از گرفتار شدن کولبران کردستانی زیر بهمن و مرگ چند نفر از آنان، این‌بار فاجعه‌یی دیگر در راه‌های شرق استان تهران رقم بخورد و جامعه نگران آن بود که مبادا این‌بار نیز کسانی از زیر مسوولیت شانه خالی کنند.
اما وزارت کشور که متولی امداد و نجات در سطح کلی کشور است، بلافاصله با صدور اطلاعیه‌یی ضمن تشکر از رسانه‌ها، خاطرنشان کرد که تمام دستگاه‌های مسوول بر حوادث پیش آمده اشراف دارند و در حال تلاش برای رفع مشکلات هستند. در این بیانیه آمده بود: «در ۲۴ ساعت اخیر، گسترش بارندگی‌ها، قریب به ۱۸ استان کشور از جمله راه‌های مواصلاتی بین شمال و مرکز کشور را فراگرفته و موج سرمای هوا، امکان آسیب‌پذیری مسافران را افزایش داده است. بخش‌های مسوول در خصوص راه‌های مواصلاتی و جاده‌ها، اعم از همکاران سخت کوش راهداری و پلیس راه و سایر یگان‌های مرتبط هلال‌احمر، اورژانس و ناجا، در طول ساعت‌های گذشته، همه امکانات موجود را در جهت امداد رسانی و بازگشایی محورهایی که بر اثر حجم انبوه بارش برف یا کولاک شدید، به‌طور موقت مسدود شدند، به کار گرفته و تاکنون بخش عمده این مشکلات رفع شده است و همچنین گروه‌های امداد و نجات، به وظایف خود درخصوص هموطنان در راه مانده شتافته‌اند و در نتیجه، اوضاع در تمام مسیرهای پرتردد، کاملا تحت کنترل است و با پیگیری مستقیم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌یی، این تلاش‌ها استمرار خواهد داشت.
با دستور وزیر محترم کشور، استانداران تهران و استان‌های شمالی کشور، مستقیما بر روند عملیات امداد و نجات و رفع مسائل و پیامدهای بارندگی و برودت فزاینده هوا، نظارت خواهند داشت. همچنین براساس هماهنگی به‌عمل آمده، یگان‌های منتخب از نیروهای نظامی و انتظامی، با آمادگی کامل به گروه‌های امدادی یاری می‌رسانند.»
وقایع بعدی ثابت کرد که مطالب بیان شده در بیانیه وزارت کشور دور از واقع نبوده و امدادرسانی با جدیت در حال پیگیری است.
قطارهای ناجی
در یکی از نخستین رخداد‌ها، مدیرکل روابط عمومی راه آهن جمهوری اسلامی ایران از نجات 300 مسافر جاده هراز و فیروز کوه توسط قطارهای مسیر گرگان و ساری به تهران، خبر داد.
به گزارش ایرنا، صادق سکری افزود: «حدود 300نفر از مسافران جا مانده در جاده پل سفید به سمت تهران توسط قطارهای گرگان-تهران و ساری-تهران و یک قطار فوق‌العاده که از زیرآب به فیروزکوه پیش بینی شده بود توسط درزین‌ها (قطارهای کوچک تندرو) جابه‌جا شدند. همچنین شب گذشته یک بیمار اورژانسی زایمانی از زرین دشت به فیروزکوه توسط درزین منتقل شد. همچنین قطار فیروزکوه به تهران نیز تعدادی مسافران جا مانده را جابه‌جا کرد.»
همچنین مدیرکل راه‌آهن شمال کشور اعلام کرد: «روز گذشته همزمان با بارش شدید برف و مسدود شدن برخی راه‌های کشور، راه‌آهن شمال کشور در تمام مسیرهای ریلی این منطقه اقدام به جابه‌جایی مسافران در راه مانده کرده است.» یوسف گران‌پاشا گفت: همزمان با شدت بارش برف و باران، بسیاری از مسافران که در مسیرهای مختلف شمال کشور به خصوص محور فیروزکوه با مشکل تردد و جابه‌جایی مواجه بودند، از طریق راه‌آهن به مقاصد خود رسیدند.»
آمبولانس‌ها مستقرند
همزمان با این وقایع سخنگوی اورژانس کشور از استقرار آمبولانس در محورهای فیروزکوه و هراز خبر داد و گفت: «از روز گذشته که بحث برودت هوا مطرح شد و جاده‌ها گرفتار سرما و یخبندان شدند مرکز هدایت و عملیات بحران (EOC) وزارت بهداشت بلافاصله فعال و ارتباط موثری را با EOC راهداری، EOC پلیس، EOC هلال‌احمر برقرار کرد و صحت گیر افتادن 984 خودرو در محور فیروزکوه و 260خودرو در محور هراز و همچنین محور فیروزکوه به سمنان که گرفتار سرما و یخبندان شده بود، مشخص شد.»
به گزارش ایسنا، خالدی ادامه داد: «طبق گزارشات مرکز کنترل و هدایت راهبری راهداری، نیازهای مردمی که در برف و کولاک گیر افتاده بودند، نیازهایی چون وسایل گرمایشی، غذا و اتمام سوخت بود که این مسائل مربوط به سازمان‌های دیگر است اما با توجه به درخواست‌ها در زمینه فوریت‌های پزشکی اعم از چند بیماری و کسانی که داروهای خود را نیاز داشتند مشاوره‌هایی از طریق مرکز کنترل راهداری از طریق EOC وزارت بهداشت ارائه شد. همچنین بیمارستان‌های فیروزکوه بخش دماوند و شهر تهران آمادگی پذیرش مصدومان را داشتند اما مشکل اساسی انتقال بیمارانی بود که گیر افتاده بودند.»
البته حمله برف و کولاک در دو روز گذشته به تهران و استان‌های شمالی کشور محدود نبود. شاهین فتحی، معاون عملیات امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر با اشاره به عملیات امدادرسانی به برف و کولاک از 12 بهمن‌ماه تا ساعت 12:30، 15 بهمن‌ماه گفت: «در این مدت 27 استان (جز 4 استان سیستان و بلوچستان، همدان، خراسان‌جنوبی و هرمزگان) تحت‌تاثیر برف و کولاک قرار داشتند. بدین‌ترتیب امدادرسانی به 172 شهر، روستا و محور برف‌گیر صورت گرفته است. در این مدت 24 هزار و 100نفر مورد امدادرسانی قرارگرفتند. همچنین 8600 نفر اسکان اضطراری یافتند.»
فتحی با بیان اینکه 28 نفر در این مدت جهت دریافت خدمات درمانی از سوی نیروهای هلال‌احمر به مراکز درمانی منتقل شدند، افزود: «8 نفر از این افراد را مادران باردار تشکیل دادند. همچنین 37نفر خدمات سرپایی دریافت کردند. در این مدت 2763 خودرو از برف رهاسازی شدند. مجموعه این خدمات از سوی 352 تیم عملیاتی شامل 1331 نفر امدادگر و نجاتگر ارائه شده است. همچنین 7710 تخته پتو، 6670 بسته غذایی، 200 کیلوگرم خرما، 4560 قوطی کنسروجات، 2820 قرص نان، 870 بطری آب معدنی، 955 بسته بیسکوئیت میان متاثران از برف و کولاک توزیع شده است.» معاون عملیات امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر تاکید کرد: «امدادرسانی در برف و کولاک به 18 استان آذربایجان شرقی، اردبیل البرز، تهران، بوشهر، خوزستان، خراسان شمالی و رضوی، زنجان، سمنان، قزوین، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران و یزد همچنان ادامه دارد.»
اقدامات اضطراری در شرایط بحرانی
به دنبال ادامه عملیات امداد و نجات، وزارت کشور مجددا بیانیه‌یی صادر کرد و در آن از هموطنان خواست که همچنان از سفرهای غیر ضروری خودداری کنند. به گزارش «تعادل» از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور در این اطلاعیه آمده بود: «پیرو اطلاعیه ساعات نخست بامداد جمعه درخصوص تشریح پیامدهای بارش فراگیر زمستانی در 18 استان کشور و ازجمله مشکلات ایجاد شده در برخی راه‌های مواصلاتی مرکز و شمال کشور و با توجه به حساسیت‌های شایسته تقدیر افکار عمومی به این موضوع، روند اقدامات شب گذشته و بامداد امروز به خصوص در محورهای شمالی کشور، به محضر ملت شریف ایران گزارش می‌شود.»
باوجود هشدارهای قبلی درخصوص بارش گسترده برف و احتمال وقوع کولاک در محورهای کوهستانی، در ساعت‌های پایانی روز گذشته تعدادی از هموطنان ارجمند، احتمالا بنا به برخی ضرورت‌ها، عازم سفر شده و متاسفانه در مواردی حتی بدون تجهیز وسایل نقلیه خود به وسائل اولیه‌یی مثل زنجیر چرخ، وارد مسیرهای کوهستانی و برف‌گیر شدند که متاسفانه با وجود همه تلا ش‌ها و اقدامات به‌عمل آمده، در برخی محدوده‌هایی که اصولا با توجه به شرایط طبیعی مستعد سقوط بهمن یا وقوع کولاک شدید است، ناچار به توقف شده و از ادامه حرکت بازماندند و برودت فزاینده هوا در این محدوده‌ها، دشواری‌های هرچه بیشتری را بر این شرایط افزود و با کمال تاسف و تاثر؛ منجر به فوت و از دست رفتن چند نفر از هموطنان عزیز شد.
با توجه به اشراف نسبی دستگاه‌های مختلف اجرایی به شرایط و باز ساماندهی روند ارائه خدمت متناسب با شرایط بحرانی و با پیگیری‌های مستقیم و بی‌وقفه شخص وزیر محترم کشور و دخالت مستقیم استاندار و معاونان عمرانی استانداری‌های تهران و مازندران و مشخصا تحرک بی‌وقفه مستقیم میدانی و عملیاتی فرمانداران پر تلاش فیروزکوه و دماوند و سایر مسوولان مرتبط، همه اقدامات لازم و البته ممکن در مواجهه با شرایط بحرانی توصیف شده انجام شد.
این اقدامات شامل، استمرار برف روبی، شن و نمک پاشی و رفع موانع محدود ایجاد شده در جاده‌ها در کلیه مسیرهای برف‌گیر، توزیع امکانات اولیه و تغذیه بین سرنشینان اتومبیل‌های متوقف، بازگرداندن وسایل نقلیه از مسیرهای منتهی به نقاط مسدود شده و اسکان سرنشینان این وسایل در مکان‌های امن و مناسب شامل بیش از چندین هزار نفر، تلاش برای رهاسازی اتومبیل‌های گرفتار با استفاده از همکاری عوامل امداد و نجات و ازجمله داوطلبان مردمی، اطلاع‌رسانی برای آگاهی مردم از شرایط و اصلاح برنامه سفر مسافران بی‌اطلاع از وضعیت و نظایر آن در طول شب گذشته از سوی همکاران سختکوش راهداری، پلیس راه، پلیس راهنمایی و رانندگی، هلال‌احمر، اورژانس و یگان‌های دیگری از ناجا، سپاه و ارتش با همراهی میدانی اعضای ستادهای مدیریت بحران و دهیاران، شهرداران، بخشداران و فرمانداران ارائه شده است.»
قاتل سفید
اما چه کسانی جان خود را از دست دادند؟ رییس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا در این باره گفت: «در پی ریزش بهمن در مبارکه آباد محور هراز تاکنون ۳ نفر کشته شدند.»
به گزارش ایلنا، نادر رحمانی افزود: «از ساعت ۱۸ روز پنج‌شنبه تا بعد از ظهر جمعه در ۴ نقطه از محور هراز بهمن سقوط کرده است که در یکی از این حوادث ۴ خودرو در زیر بهمن گرفتار شدند. از این خودروها یک دستگاه خودرو پلیس و یک دستگاه خودرو راهداری است. متاسفانه تاکنون 3 جسد از خودروهای گرفتار در زیر بهمن خارج شده است.»
همچنین مدیرکل بحران استان تهران با اشاره به اینکه ریزش بهمن در آبعلی تاکنون ۳ فوتی بر جای گذاشته است، گفت: «هویت ۲ نفر از جانباختگان مشخص نیست و اجساد باید به پزشکی قانونی فرستاده تا احراز هویت شوند.»
هادی رحمتی با اشاره به اینکه ریزش بهمن لحظه درج خبر ۳ فوتی به همراه داشته است، گفت: همچنین نیروهای امدادی توانستند، ۲ نفر را زنده از زیر بهمن بیرون آورند.
مدیری که جان فدا کرد
تا لحظه نگارش این گزارش هویت دو نفر از جان باختگان حادثه بهمن جاده آبعلی مشخص نیست، اما هویت نفر سوم از همان لحظه خروج پیکر او از زیر برف مشخص شد و تاسف همگان را دوچندان کرد.
به گزارش ایلنا، داوود طلوعی مدیر پرتلاش راهداری شرق استان تهران قربانی سوم این حادثه وحشتناک بود. او قبل از سقوط آخرین بهمن برای نظارت مستقیم بر عملیات امداد و نجات و پیشبرد اقدامات لازم برای گشایش راه به محل حادثه رفته بود.
اما مرگ سرنوشت همه قربانیان بهمن نبود. به گزارش ایلنا، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان تهران از رهاسازی ۳ نفر از خودروهای زیر بهمن خبر داد.
حسین کتابدار با اشاره به نجات دو نفر از هموطنان از زیر بهمن گفت: «تاکنون ۳ نفر از یک خودرو گرفتار در زیر بهمن رهاسازی شده و هلال‌احمر استان تهران، سگ‌های زنده‌یاب و دستگاه‌های بیورادار را به منطقه حادثه دیده فرستاده‌اند.»
کتابدار با اشاره به اینکه یک بالگرد نیز در حال اعزام به منطقه حادثه‌دیده است، افزود: به احتمال زیاد، تعداد دیگری از خودروها نیز زیر بهمن گرفتار هستند. نیروهای امدادی منتظر باز شدن مسیرها بوده تا اقدامات لازم را جهت کمک به حادثه‌دیدگان انجام دهند، البته پلیس از مردم درخواست کرده که در محورهای برف‌گیر تردد نکرده و مسیرهای خود را ادامه ندهند.»
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان تهران در ادامه گفت: «شب پنج‌شنبه تعداد زیادی در راه مانده در منطقه امامزاده هاشم توسط نیروهای امدادی هلال‌احمر در شرکت نفت آبعلی، مساجد و مدارس اطراف اسکان اضطراری یافتند و اقدامات لازم در محور دماوند-فیروزکوه و فیروزکوه- مازندران در حال انجام است.»
هرچند برودت هوا و برف در آخر هفته‌یی که گذشت چند قربانی گرفت و بر تعداد قربانیان حوادث بی‌شمار طبیعی و غیر طبیعی زمستان امسال افزود، اما شواهد حاکی از آن است که با توجه به وضعیت بحرانی به وجود آمده، تعداد قربانیان این آخر هفته می‌توانست بسیار بسیار بیشتر از این باشد.
این اتفاق شاید ناشی از مدیریت صحیح شرایط بحرانی از سوی دولت باشد. مدیریتی که ثابت کرد می‌توان بی‌هیاهو و بدون انجام نمایش‌های تبلیغاتی در یک عملیات امداد و نجات بزرگ مقیاس موفق بود.
