گروه راه و شهرسازی|
نهمین روز آواربرداری از ویرانه پلاسکو صبح جمعه در حالی آغاز شد که هنوز آتش از زیر آوارها زبانه می‌کشید و بارش باران کار را برای آتش‌نشانان سخت کرده بود. به گفته جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی، بالاخره عصر روز جمعه عملیات آواربرداری به پایان رسید.
به گزارش «تعادل»، تا روز پنج‌شنبه 7 بهمن، پیکر تمام ۱۵ شهید آتش‌نشان و 4 نفر از هموطنان از زیر آوار خارج شد اما همچنان برای یافتن تمام پیکرها، جست‌وجوها در محل ساختمان پلاسکو و همچنین در میان نخاله‌های ناشی از ویرانی این ساختمان ادامه دارد. همچنین در این مدت آتش‌نشانان با اتخاذ تدابیر خاص و به‌کارگیری تجهیزات مخصوص آواربرداری به کار خود ادامه دادند. تا ساعت 6 صبح روز جمعه حدود هزار و 600 کامیون کمپرسی به وزن 19هزار تن آهن، میلگرد شکسته، سیمان، نخاله و بتن از این محل خارج کردند. روز گذشته همچنین منبعی که گفته می‌شود محل ذخیره گازوییل بوده از زیرآوار بیرون آورده شد اما نکته مهم این است که چنانچه به گفته برخی مسوولان دلیل انفجارها منبع گازوییل بوده باشد بنابراین باید از منبع گازوییل منفجر شده چیزی باقی نمانده باشد اما عکس‌ها نشان‌دهنده این است که منبع کشف شده منفجر نشده و زیر آوار له شده است.
فعلا قادر به ارائه آمار دقیق نیستیم
به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی، تعداد شهروندان مفقود 4 نفر اعلام شده بود که هر 4 پیکر از زیر آوار خارج شده‌اند اما برخی اخبار تعداد مفقودان را تا 10 نفر نیز اعلام کرده‌اند. در این خصوص قاضی شهریاری سرپرست دادسرای جنایی گفت: در حال حاضر ۱۶ کاور حاوی پیکر جان‌باختگان به آتش‌نشانی منتقل شده ولی معلوم نیست که داخل هر کاور، تنها یک جسد باشد یا خیر. احیانا ممکن است قطعاتی از یک بدن داخل هر یک از کاورها باشد و این امر به تلاش‌های بعدی آتش‌نشانان بستگی دارد که این اجزای بدن مربوط به اجساد الحاقی باشد یا اجساد دیگر.
سرپرست دادسرای جنایی افزود: تعداد کمی حدود 3 یا 4 نفر مفقودی اعلام شده و ما در حال آنالیز و بررسی این مساله هستیم و همچنان به جست‌وجو ادامه می‌دهیم و در مورد صحت و سقم این مساله هم تحقیق خواهیم کرد. در یکی از این موارد اعلام شده که یک رهگذر زیر آوار مانده و ما در حال بررسی صحت این مساله هستیم. برای مثال دو مورد از این موارد گزارش شده بود که پس از بررسی، مشخص شد که در مکان دیگری بوده‌اند و اتفاق دیگری برای‌شان افتاده بود.
وی همچنین تاکید کرد: در عین حال عملیات آواربرداری و جست‌وجو تا آخرین لحظه ادامه پیدا خواهد کرد که اگر کوچک‌ترین اثری از مفقودان وجود داشته باشد، کشف کنیم. در ضمن آوارها به مکان دیگری منتقل می‌شوند و ما در آن مکان نیز آوار جمع‌آوری شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم که اگر احیانا قطعه یا قطعاتی از اجساد در آن یافت شد، بررسی کنیم.
شهریاری در پاسخ به اینکه حداقل باید منتظر پیدا شدن چه تعداد جسد باشیم، اظهار کرد: ما منتظر پیدا شدن همان تعدادی که خانواده‌ها اعلام فقدان کرده‌اند، هستیم اما در عین حال ممکن است قطعاتی از بدن آتش‌نشانان نیز زیر این آوار وجود داشته باشد و به هر صورت فعلا قادر به ارائه آمار دقیق نیستیم.
درس‌گرفتن مهم‌تر از یافتن مقصران
همچنین پیروز حناچی معاون وزیر راه، حادثه ریزش پلاسکو را نقطه عطف محور قرار گرفتن ایمنی در فعالیت‌های شهری دانست و اظهار کرد که نگاه مجموعه وزارت راه و شهرسازی به این حادثه، عبرت‌آموزی و پیشگیری از رخدادهای مجدد است. به گفته وی، دستگاه‌هایی که موضوع حادثه پلاسکو را دنبال می‌کنند، پیگیری دلایل و مقصران حادثه را انجام خواهند داد اما مهم‌تر از یافتن مقصران اصلی حادثه ساختمان پلاسکو، درس گرفتن از موضوع و یافتن تمهیداتی برای عدم تکرار ماجراست. تجربه حادثه مشابه پلاسکو در دنیا وجود دارد و حوادثی از نوع آن نیز در سایر کشورها منجر به تدوین آیین‌نامه‌ها، قوانین و ضوابطی شده که هم‌اکنون در سراسر کشورها به آنها عمل می‌شود.
وی اظهار کرد که حوادث مختلف، به‌دلیل تاثیراتی که در جامعه گذاشته‌اند، منجر به تصویب قوانینی شده و این بدان معناست که تمام کشورها، از حوادثی که در کشورشان رخ داده، عبرت گرفته‌اند تا اشتباهات گذشته بار دیگر تکرار نشود.
مدیریت بحران نیازمند طرح جامع اضطراری
یک هفته بعد از وقوع حادثه ساختمان پلاسکو، نشست اتاق فکر سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز تشکیل شد. در این نشست، سردار یحیی رحیم صفوی دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا، بر اهمیت برنامه‌ریزی برای حوادث ۵سال آینده در شهر تهران تاکید کرد و گفت: باید به مخاطرات حوادث ناشی از تغییرات اقلیمی توجه کرد و برای این کار به اجرای طرح جامع اضطراری در تهران نیاز داریم.
به گزارش مهر، رحیم صفوی با اشاره به اینکه هدف اساسی و غیرقابل تغییر هر دولت، حفظ امنیت ملی است، افزود: از نظر من، امنیت تهران، یعنی امنیت ایران، چراکه مسائل تهران مربوط به کل نظام است.
وی با بیان اینکه حادثه‌یی چون زلزله در تهران می‌تواند تمام نظام را تحت‌تاثیر قرار دهد، بر مسوولیت دولت در این زمینه تاکید و حضور نیروهای مسلح در کنار نیروهای اجرایی را واجد اهمیت خواند و به بررسی خطرات کنونی در شهر تهران پرداخت.
به گفته وی، در موضوع مخاطرات طبیعی در کنار زلزله و سیل، باید به مخاطرات ناشی از تغییرات اقلیمی نیز توجه کرد، برای این کار به اجرای طرح جامع اضطراری در تهران نیاز داریم تا با تقسیم کار دقیق و با حضور همه سازمان‌ها مسوولیت‌ها مشخص شود.
انتخاب ضابطان قوه‌قضاییه
مهدی چمران رییس شورای شهر تهران نیز در اظهاراتی با تاکید بر اینکه شهرداری قانونا حق پلمب ساختمان پلاسکو را نداشت، گفت: اگر شهرداری این ساختمان را یک روز تعطیل می‌کرد، برای 3هزار نفری که در این ساختمان کار می‌کرده‌اند، مشکلاتی ایجاد می‌شد. بنابراین باید بررسی شود که چرا نسبت به این اخطارها اقدامی نشده، زیرا شهرداری تهران نمی‌توانسته بیش از این اقدامی کند و لازم بوده دستگاه‌های دیگر نیز به مساله ورود کنند.
چمران با تاکید بر اینکه باید تصمیم دسته‌جمعی و کلی در برخورد با چنین مواردی گرفته شود، اظهار کرد: در لایحه برنامه ششم توسعه به دولت پیشنهاد دادیم افرادی در شهرداری به‌عنوان ضابط قوه قضاییه درنظر گرفته شوند تا در مواجهه با این موارد بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند، اما این موضوع باید به‌صورت قانونی به تصویب برسد.
به گفته چمران، بدون تصویب این قانون اگر شهرداری راسا اقدام کند و اماکن ناایمن را ببندد؛ به نتیجه‌یی نمی‌رسد، اما اگر پیشنهاد ما مصوب شود مشکل حل می‌شود.
گمانه‌زنی درباره انفجار در نمای پلاسکو
چمران همچنین شایعه انفجار منبع گازوییل را رد کرد و گفت: منبع گازوییل اصلا منفجر نمی‌شود. منبع گازوییل ساختمان در زیرزمین قرار دارد که هنوز هم سالم است، این درحالی است که انفجار در طبقات بالایی اتفاق افتاده است.
چمران با تصریح بر اینکه ممکن است انفجارها در اثر موارد دیگری رخ داده باشند، گفت: به عنوان مثال کسبه از گازوییل برای مسائل کاری تخصصی خود استفاده می‌کرده‌اند و همچنین پیش‌بینی می‌شود که در این ساختمان تینر وجود داشته است که از بنزین بدتر است و آتش‌زاست. قطعا افراد فعال در حوزه چاپ پارچه از تینر استفاده می‌کرده‌اند همچنین داخل مغازه‌ها کپسول گاز یا کولرهای گازی وجود داشته و انفجارهای کوچکی که در نمای ساختمان رخ داده، مربوط به همین کولرهاست.
وی با بیان اینکه همه علل ذکر شده براساس مشاهدات است و باید مورد تصویب و تایید قرار گیرد، افزود: من دیوار و زمین و پی این ساختمان را دیده‌ام. حتی در زمان ساخت آن به عنوان دانشجوی معماری حضور داشته‌ام. آرشیتکت ساختمان، یک امریکایی بود و می‌توانم بگویم که کار بزرگی در زمان خود انجام داده بود.
رییس شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه وقتی ساختمانی آتش می‌گیرد تا میزانی که به آن حد خستگی می‌گویند، تاب و تحمل دارد اما وقتی به این حد می‌رسد، فرو می‌ریزد، اظهار کرد: وقتی انفجارها در پلاسکو رخ داده، ساختمان به حد خستگی رسیده بود به همین دلیل فروریخت اما چون ستون‌های آن به صورت «قوطی» و دو طرف پاساژ نیز به صورت «voided» بوده است، ساختمان به سمت وسط ریخته که این اتفاق خوبی است که موجب شد ساختمان به طرف بیرون و روی ساختمان‌های اطراف که پاساژ کویتی‌ها یکی از آنهاست، نریزد. اگر این اتفاق می‌افتاد به دلیل حضور مردم در این پاساژ آسیب‌ها بسیار بیشتر می‌شد.
ادامه مقصریابی‌ها
با گذشت 9روز از حادثه هنوز دلیل اصلی آن مشخص نیست و دعوای سازمان‌ها نیز برای مقصر جلوه دادن یکدیگر ادامه دارد. در آخرین اظهارنظرها بعد از اینکه نوبخت معاون رییس‌جمهور، شهرداری را مقصر حادثه بر شمرد و اعلام کرد که بر اساس قانون شهرداری در این حادثه مقصر است، واکنش‌ها به این صحبت شروع شد و تاکنون محسن پیرهادی و پرویز سروری از اعضای شورای شهر پاسخ‌های تندی در جواب نوبخت داده‌اند. سروری رییس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر در واکنش به این اظهارات گفت: آقای نوبخت بر اساس کدام بررسی فنی و حقوقی مطالب خود را عنوان می‌کنید؟ این اقدام شما فرار رو به جلوست. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار کرد که آقایان چون می‌دانند با بررسی علل و عوامل وقوع حادثه مقصر روشن و دستشان رو می‌شود شروع به فرافکنی کرده‌اند تا فضا‌سازی کنند.
محسن پیرهادی عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان اینکه کمیته حقوقی تشکیل داده‌ایم تا موضوع پلاسکو را بررسی کند به فارس گفت: الان مطالبی از سوی دولتی‌ها مطرح می‌شود که فرافکنی است و باید به مردم واقعیت‌ها را بگوییم. باید وظایف تمام نهادها به درستی مشخص شود البته وظیفه شهرداری در قانون به صراحت نیامده است.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با مقصر جلوه دادن وزارت کار گفت: وزارت کاری‌ها اشتباه می‌کنند و می‌گویند که واحد پلاسکو تجاری بوده و ربطی به وزارت کار ندارد اما طبق قانون هرجا که چند نفر کار کنند و حالت کارگاهی داشته باشد زیرنظر وزارت کار است و تاکید می‌کنیم که پلاسکو واحد تولیدی و تجاری بوده است.
به گزارش ایسنا، ناصر امانی معاون توسعه و برنامه‌ریزی شهردار تهران نیز در دفاع از شهرداری اظهار کرد: سخنگوی دولت گفته است، قانون به صورت صریح شهرداری را مسوول می‌داند، برعکس نظر ایشان قانون شهرداری‌ها در این خصوص اصلا صراحت ندارد و قوانین موجود در خصوص وظایف دولت کاملا صریح است. طبق قانون، شهرداری به هیچ عنوان برای آنکه مجتمعی مانند پلاسکو را به دلیل عدم رعایت مسائل ایمنی پلمب کرده و ببندد، اختیاری نداشته است.
به گفته وی آنجا که شهرداری اجازه دارد برخورد کند، مانع فیزیکی بگذارد و پلمب کند، جایی است که شهرداری رای کمیسیون ماده 100 را دارد و در واقع حکم قضایی برای ساختمانی صادر شده است و این در حالی است که در ساختمان پلاسکو اصلا مشکل بنا وجود نداشت و بحث تغییر کاربری هم نبوده و اخطارهایی که شهرداری به مالکان ساختمان پلاسکو داده است رعایت دستورالعمل ایمنی است که توسط سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران صادر شده است.
هر چند برخی اعضای شورای شهر قصد دارند تا شهرداری را در این حادثه بی‌تقصیر جلوه دهند اما از سویی اعضای شورای شهر در تعیین بودجه آتش‌نشانی مقصرند، زیرا شهرداری بودجه‌یی را هزینه می‌کند که شورای شهر تصویب کرده باشد. وقتی شورای شهر تشخیصش این است که بودجه کافی برای خرید تجهیزات در اختیار شهرداری نگذارد، طبیعی است که بازتاب آن اتفاقی است که پنج‌شنبه افتاد.
در بودجه سال جاری و بر اساس مصوبه شورای شهر ۱۴۰میلیارد تومان از محل ۲درصد عوارض ایمنی ساختمان‌ها برای توسعه ایستگاه‌های آتش‌نشانی، تامین تجهیزات موردنیاز و آموزش پرسنل پیش‌بینی‌شده که شهرداری به آتش‌نشانی ۱۲۰ میلیارد تومان ابلاغ کرده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که از ۱۴۰میلیارد تومان تعیین‌شده تاکنون ۲۱میلیارد و500میلیون تومان به آتش‌نشانی پرداخت‌شده است. رقمی که حتما کفاف نوسازی و خرید تجهیزات جدید را نمی‌دهد و شاید فقط بتوان آن را هزینه حقوق و دستمزد پرسنل عنوان کرد.
این صحبت‌ها و اظهارنظرها در شرایطی صورت می‌گیرد که شهروندان از اعضای شورای شهر و شهرداری انتظار دارند تا تمام هم و غم خود را صرف رسیدگی به این فاجعه کرده و پاسخ‌های فنی و قانع‌کننده به مردم و شهروندانی بدهند که در غم از دست دادن عزیزانشان اندوهگین هستند و نگران از اینکه فاجعه بعدی گریبان چه کسانی را خواهد گرفت.
