یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که به نحوه کارکرد وزارت راه‌وشهرسازی وارد می‌شود، پرگویی و کم‌عملی این وزارتخانه از ابتدای فعالیت خود در دولت یازدهم است. اما این انتقادات در شرایطی مطرح است که بیشترین انرژی و پتانسیل این وزارتخانه صرف سر و سامان دادن به پروژه‌های مختلف مسکن مهر شد. اگرچه در عین حال این وزارتخانه همواره موضوع افزایش قدرت خرید قشر متوسط و ضعیف جامعه را نیز مدنظر دارد و بارها طرح‌های مختلفی را هم در همین زمینه مطرح کرده است.
در این زمینه وزیر راه‌وشهرسازی، نخستین روز هفته جاری در برنامه‌یی تلویزیونی با توضیح برنامه‌های این وزارتخانه در بخش مسکن گفت: براساس برنامه‌های وزارت راه‌وشهرسازی، حدود ۸۰میلیون تومان تسهیلات به خانه اولی‌ها پرداخت می‌شود در شرایطی که این افراد باید نزدیک به 70میلیون تومان پس‌انداز داشته باشند. عباس آخوندی در صحبت‌های خود، شاخص دسترسی به مسکن در ایران را مناسب ندانست و متوسط آن را حدود 12سال اعلام کرد. آخوندی گفت: یک خانواده باید نزدیک به 12سال درآمد خود را پس‌انداز کند تا بتواند یک واحد مسکونی بخرد، درحالی‌که این شاخص در بسیاری از کشورهای جهان سه تا پنج سال است. وی با بیان اینکه با تسهیلات بانکی چیزی حدود 40درصد از درآمد خانوار باید به مسکن اختصاص یابد، افزود: سهم مسکن در سبد هزینه خانوار در دهک‌های کم‌درآمد نباید بیشتر از 40درصد باشد تا مجبور نشوند از سایر هزینه‌های خود بزنند.
وزیر راه‌وشهرسازی در رابطه با نظر مخالف خود با دریافت مالیات بر عایدی سرمایه و خانه‌های خالی تاکید کرد: وقتی کشور تورم 20 تا 30درصدی دارد، اخذ مالیات باعث کاهش تولید می‌شود و می‌تواند انگیزه ورود سرمایه به بخش ساخت را با کاهش روبه‌رو کند. عباس آخوندی با تاکید بر اینکه برای خروج از رکود باید قشر متوسط جامعه توانمند شود، گفت: براساس برنامه این وزارتخانه باید 50درصد ارزش خانه از طریق تسهیلات تامین شود که در این راستا باید حدود 80میلیون تومان تسهیلات خرید به اقشار متوسط جامعه پرداخت شود. وی همچنین گفت: مهم‌ترین هدف برنامه‌های این وزارتخانه، خانه‌دار کردن زوج‌های جوان است که این افراد باید حداقل 20میلیون تومان پس‌انداز داشته باشند و حدود 40 تا 50میلیون تومان دیگر را نیز تامین کنند تا به همراه تسهیلات 80میلیون تومانی بتوانند قدرت خرید یک واحد مسکونی را به‌دست آورند. وزیر راه‌وشهرسازی با بیان اینکه قیمت مسکن و زمین متاثر از تقاضاست، اظهار کرد: مشکل تقاضای مسکن در چند کلان‌شهر کشور متمرکز است و در بقیه شهرها تقاضا کم است. بنابراین خیلی مهم است که خدمات و اشتغال چگونه در سرزمین توزیع شود تا به‌این‌وسیله بتوان قیمت مسکن را تحت کنترل درآورد. وی در ادامه با اشاره به اینکه در شهرها باید از اندوخته زمین استفاده شود، گفت: دو برنامه نوسازی بافت‌های فرسوده و توزیع جمعیت در وزارت راه‌وشهرسازی مطرح است که می‌تواند در شهرهای جدید به توسعه منفصل منجر شود.
تامین کسری صندوق‌های پس‌انداز
وزیر راه‌وشهرسازی در ادامه صحبت‌های خود، با اشاره به برنامه راه‌اندازی صندوق‌های پس‌انداز مسکن، از پرداخت تسهیلات بیشتر و ارزان‌قیمت برای نوسازی بافت‌های فرسوده خبر داد و افزود: برای کسب سود بادآورده در بازار مسکن باید تورم یک‌رقمی باشد، در حالی که تورم در حال حاضر دورقمی است. این روزها که تورم دورقمی است نباید با یک‌سری اقدامات ساخت‌وساز را کاهش دهیم. به‌گفته وی روش‌هایی مانند اخذ مالیات، هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. آخوندی ادامه داد: در کشورهایی که تورم پایین است، برای خانه‌های دوم و سوم مالیات دو، سه و چهار‌درصدی دریافت می‌شود. آخوندی درخصوص ورود بانک‌ها به بخش مسکن گفت: بانک‌ها واسطه مالی هستند و نباید در مستغلات حضور داشته باشند. یکی از مشکلات سیستم بانکداری بانک‌ها تبدیل به بنگاه‌داران بزرگی شده‌اند. وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه براساس آمار بانک مرکزی در سال 92 حدود 236هزارمیلیارد تومان تسهیلات توسط بانک‌ها پرداخت شده است، تصریح کرد: از این میزان 120هزارمیلیارد تومان تجدید قراردادهای نقدینگی در گردش بوده و حدود 115هزارمیلیارد تومان نیز تسهیلات پرداخت شده است. از این رقم سهم بخش مسکن حدود 12درصد یعنی 13هزارمیلیارد تومان بوده است.
وی با تاکید بر اینکه بانک‌ها باید بین 60 تا 70هزارمیلیارد تومان تسهیلات مسکن پرداخت کنند، اظهار کرد: برای آنکه بتوانیم به اهداف برنامه‌ها برسیم باید 25درصد تسهیلات به بخش مسکن اختصاص یابد. آخوندی در رابطه با بحث تقاضا در بخش مسکن گفت: باید طرف تقاضا را نیز حمایت کنیم تا با افزایش قدرت خرید وارد بازار شود. وی با تاکید بر اینکه صندوق‌های پس‌انداز مسکن می‌توانند میان عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کنند، افزود: بخش اعظم منابع مورد نیاز این صندوق‌ها از اندوخته‌های مردم تامین می‌شود و دولت کسری منابع صندوق‌های پس‌انداز مسکن را تامین خواهد کرد. آخوندی با اشاره به اینکه براساس طرح وزارت راه‌وشهرسازی، تا 50درصد ارزش یک واحد مسکونی، تسهیلات به زوج‌های جوان پرداخت خواهد شد، خاطرنشان کرد: با این میزان تسهیلات، زوج‌های جوان می‌توانند در شهرهای بزرگ یک واحد مسکونی 75متری بخرند. آخوندی گفت: در قالب طرح دولت، سالانه 300هزار فقره تسهیلات خرید مسکن به اقشار متوسط جامعه پرداخت می‌شود و در مجموع طی 5سال 1.5میلیون فقره تسهیلات پرداخت خواهد شد.
جلوگیری از تورم با ایجاد تعادل
تعدادی از کارشناسان معتقدند ارایه تسهیلات و وام مسکن به متقاضیان می‌تواند باعث ایجاد تورم در بازار شود. وزیر راه‌وشهرسازی در گفت‌وگوی تلویزیونی خود در واکنش به برخی انتقادات به طرح پرداخت تسهیلات خرید و آثار تورمی آن در بازار مسکن، افزود: در رابطه با این انتقاد باید گفت که همزمان عرضه و تقاضا را تحریک می‌کنیم. وزیر راه‌وشهرسازی اظهار کرد: لازم است بازار رهن بزرگی داشته باشیم تا در قالب آن متقاضی تسهیلات بگیرد و خانه خود را در رهن بانک بگذارد. آخوندی با تاکید بر اینکه برای فعال شدن بخش مسکن باید از قشر متوسط جامعه حمایت شود، به جدیدترین وضعیت طرح مسکن مهر اشاره کرد و افزود: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی پروژه‌های این طرح 82درصد است و هم‌اکنون 144هزار واحد آماده افتتاح است که طی هفته‌های پیش‌رو واگذار خواهد شد. وی با بیان اینکه بخش اعظم مسکن مهر در سال 93 تمام می‌شود، گفت: تامین زیرساخت واحدهای مسکن مهر ممکن است طولانی شود، اما ما به‌شدت تلاش می‌کنیم تاسیسات زیربنایی و روبنایی را از نظر حداقلی تامین کنیم.
