در سال 2016 ایالات متحده برای نخستین بار به صادرکننده خالص گاز تبدیل شد
گروه انرژی| حمید مظفر|
بازار جهانی گاز در ابتدای شکل‌گیری خود با بازار نفت پیوند خورده بود و قیمت‌گذاری آن بر مبنای قیمت نفت خام انجام می‌شد. اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد، این بازار در حال جدا کردن مسیر خود از بازار نفت است. اتفاقی که به واسطه گسترش هاب‌های گازی خصوصا در ایالات متحده و تسهیل در فرآیند صادرات گاز از طریق ال‌ان‌جی است. از این رو در سال‌های اخیر در مقاطعی قیمت گاز و نفت خام با یکدیگر همبستگی منفی پیدا کرده‌اند. بدون شک انقلاب گاز شیل سبب شد با افزایش توان تولید ایالات متحده بازار گاز شکل و شمایل جدیدی پیدا کرده و به سمت رقابت بیشتر حرکت کند. ایالات متحده تا پیش از این بخش زیادی از گاز مورد نیاز خود را از کشورهای اطراف و به ویژه کانادا وارد می‌کرد اما گزارش اداره اطلاعات انرژی این کشور نشان می‌دهد که در سال گذشته و در ماه نوامبر برای نخستین‌بار از سال 1957 امریکا به صادرکننده خالص گاز طبیعی تبدیل شده است. این اتفاق مرهون گسترش خطوط لوله انتقال گاز به کشورهایی نظیر مکزیک و نیز توسعه شتابان صنعت ال ان جی است. صنعت ال ان جی این شانس را برای امریکا به وجود آورده است که به فکر کشف بازارهای جدیدی از شرق آسیا تا غرب اروپا
باشد. حضور امریکا در شرق آسیا فضا را برای تولیدکنندگان خاورمیانه محدودتر خواهد کرد. اما رقابت جذاب‌تر امریکا در بازارهای اروپاست. جایی که این کشور باید با سلاح
ال ان جی به جنگ روسیه‌یی برود که با توسعه مویرگی خطوط لوله انتقال گاز سال‌ها در بازار گاز قاره سبز یکه‌تازی کرده است. در این رابطه موسسه وودمکنزی در تازه‌ترین تحلیل خود به وضعیت بازار گاز در سال جاری پرداخته و 2017 را سال نبرد بزرگان در بازار گاز اروپا خوانده است. گزارش «تعادل» از آخرین وضعیت بازار جهانی گاز که بخش نخست آن به تحلیل اداره اطلاعات انرژی امریکا از وضعیت تولید ومصرف گاز این کشور و بخش دوم به گزارش وودمکنزی از رقابت فشرده امریکا و روسیه در سال 2017 بر سر بازار گاز اروپا اختصاص دارد را در ادامه می‌خوانید.
قیمت گاز طبیعی در سال 2016 به پایین‌ترین سطح خود در 17سال اخیر رسیده است. قیمت هر میلیون واحد حرارتی بریتانیایی (MMBtu) گاز طبیعی در بازار هنری هاب در سال گذشته به پایین‌ترین سطح خود از سال 1999 یعنی 2دلار و 49سنت رسید. از ماه فوریه تا ماه مه سال گذشته قیمت گاز افت بسیار شدیدی پیدا کرد به نحوی که میانگین قیمت ماهانه گاز طبیعی در این بازه به زیر 2دلار در هر میلیون واحد بی‌تی یو کاهش یافت.
البته این روند در ادامه سال 2016 تغییر پیدا کرد و قیمت گاز با افزایش همراه شد. به نحوی که هرچه بازار به سمت ماه‌های آخر سال پیش می‌رفت، گاز طبیعی نیز ارزش بیشتری پیدا می‌کرد. در نهایت نیز سال 2016 برای گاز طبیعی با میانگین قیمت 3دلار و 58سنت برای هر واحد بی‌تی یو در ماه دسامبر
به‌پایان رسید. اما علت اصلی کاهش ارزش گاز طبیعی در سال گذشته را می‌توان در گرم شدن هوای کره زمین جست‌وجو کرد. اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده امریکا در گزارش خود از وضعیت بازار گاز در سال گذشته، دمای بالاتر از میزان معمول هوا در سال گذشته که در بیشتر روزهای سال حکمفرما بود را یکی از این عوامل می‌داند. مساله‌یی که عامل تغییر تقاضای گاز و کاهش قیمت در سال گذشته به حساب می‌آید.
قیمت گاز طبیعی در بازارهای منطقه‌یی امریکا در سال گذشته همواره با نوسان همراه بود. به گزارش «تعادل» به نقل از eia، تجربه زمستان گرم‌تر از حد معمول و حجم قابل توجهی از ذخایر گاز طبیعی روند قیمتی این محصول را نزولی کرد.
در حالی که همواره انتظار بر این است که با سرد شدن هوا قیمت گاز طبیعی در بازار افزایش یابد، در سال گذشته رشد قیمت در فصل بهار اتفاق افتاد، چرا که در بخش‌های مختلف افزایش تقاضا و نیز کاهش تولید گاز به وقوع پیوست.
هرچند سال 2016 با زمستان ملایمی آغاز شد اما پایان آن با کاهش بیشتر دما همراه بود. همین مساله سبب شد که در پایان سال قیمت گاز طبیعی به صورت شدیدتری افزایش یابد.
افزایش شدت سرما در مناطقی نظیر شمال شرق امریکا که ظرفیت خط لوله محدودتری دارد، می‌تواند در هاب‌هایی نظیر آلگانکین در نزدیکی بوستون یا ترانسکو در نزدیکی نیویورک، میانگین قیمت ماهانه بالاتری را رقم بزند. هرچند با افزوده شدن ظرفیت جدید خط لوله و افزایش تولید گاز غیرمتعارف از رشته کوه‌های آپالاشیا (واقع در جنوب نیویورک و شمال می‌سی‌سی‌پی) همراه با زمستانی ملایم سبب شد تا در آغاز سال 2016 پیک قیمت گاز کمتر از سال‌های گذشته باشد.
همچنین گرم شدن هوا سبب کاهش قابل توجه مصرف در بخش خانگی و تجاری شد. به گزارش «تعادل» و به نقل از اداره اطلاعات انرژی امریکا در سال گذشته میلادی مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی معادل 7درصد و در بخش تجاری معادل 4درصد کاهش داشت. در نتیجه انبارهای ذخیره گاز طبیعی تقریبا امریکا در تمام روزهای سال در بالاترین سطح خود قرار داشتند. به نحوی که در هفته منتهی به 11نوامبر سال گذشته، ذخایر گاز طبیعی ایالات متحده به 4میلیارد و 47میلیون فوت مکعب رسید.
در سال گذشته اتفاق مهمی در بخش انرژی ایالات متحده رخ داد و آن پیشی گرفتن گازطبیعی از زغال‌سنگ به عنوان سوخت اصلی نیروگاه‌های تولید برق بود. بر این اساس سهم گاز طبیعی در تولید برق ایالات متحده به 34درصد رسید. در حالی که نیروگاه‌های مصرف‌کننده زغال‌سنگ تنها 30درصد برق ایالات متحده را تامین کردند. در مجموع بخش تولید برق امریکا در سال 2016 به‌طور میانگین 27میلیارد و 600میلیون فوت مکعب در روز گاز طبیعی مصرف کرد و رکورد سال 2015 که معادل 26میلیارد و 300میلیون فوت مکعب در روز بود را شکست.
ایالات متحده امریکا در سال‌های گذشته به عنوان واردکننده گاز طبیعی شناخته می‌شده است اما افزایش ظرفیت تولید گاز این کشور و انقلابی که گاز شیل در تولید این کشور رقم زد، سبب شد تا امریکایی‌ها در سال 2016 تبدیل شدن از واردکننده خالص به صادرکننده خالص را جشن بگیرند. به گزارش «تعادل» و به نقل از eia در ماه نوامبر سال گذشته و برای نخستین‌بار از سال 1957 بر مبنای آمار ماهانه، صادرات گاز ایالات متحده از واردات این کشور پیشی گرفت. این اتفاق مهم به دلیل بهبود زیرساخت‌های این کشور از جمله توسعه خطوط لوله گاز و تاسیسات مایع‌سازی گاز طبیعی (LNG) برای صادرات به وقوع پیوست. تلاش‌های امریکایی‌ها در توسعه زیرساخت‌های صنعت گاز خود سبب شد تا عرضه‌کنندگان این کشور بتوانند تقاضای روزافزون گاز طبیعی در بازارهای خارجی را پاسخگو باشند.
البته بازارهای هدف امریکا هنوز تنوع زیادی ندارند و مکزیک خریدار اصلی گاز ایالات متحده است. کشوری که چهارشنبه هفته گذشته و در نخستین کنفرانس خبری دونالد ترامپ پس از انتخاب به عنوان رییس‌جمهور، مجددا آماج حملات وی قرار گرفت. ترامپ در این کنفرانس خبری اظهار داشت که مکزیکی‌ها از ایالات متحده سوءاستفاده می‌کنند و بر ساخت دیوار بین مرز دو کشور تاکید کرد و وعده داد که هزینه ساخت این دیوار را نیز مکزیکی‌ها پرداخت می‌کنند. بررسی اداره انرژی امریکا نشان می‌دهد که مکزیک 87درصد گاز صادراتی امریکا را وارد می‌کند. وارداتی که از طریق خط لوله انجام می‌شود و در سال گذشته نیز به رشد خود ادامه داد.
همچنین در ماه مه سال 2016، ترمینال میعان گاز طبیعی «سابین» در خلیج مکزیک عملیات تجاری خود را برای صادرات ال ان جی آغاز کرد. گسترش و توسعه بیشتر کانال پاناما نیز از دیگر برنامه‌های ایالات متحده برای کاهش زمان و هزینه حمل و نقل گاز این کشور به بازارهای کلیدی در آسیا و سواحل غربی امریکای جنوبی است.
براساس تخمین‌های اولیه اداره اطلاعات انرژی امریکا تولید بازاری گاز طبیعی این کشور در سال 2016 به میانگین 77میلیارد و 500میلیون فوت مکعب در روز رسیده که یک‌میلیارد و 300میلیون فوت مکعب کمتر از تولید سال 2015 است. کاهش تولید امریکا از سال 2005 تاکنون بی‌سابقه بوده و در واقع کاهش تولید سال گذشته، نخستین‌بار در بیش از 10سال به حساب می‌آید. همچنین شمار ریگ‌های حفاری گاز طبیعی فعال برخلاف ریگ‌های حفاری تولید نفت روند کاهشی داشته و در پایان سال 2016 به رقم 132 رسیده است. مقایسه با ریگ‌های فعال در سال 2015 حکایت از کاهش 19درصدی دارد. البته نکته قابل توجه این است که کاهش تولید گاز امریکا به‌شدت کاهش شمار ریگ‌های حفاری نیست. به عبارت دیگر تولیدکنندگان به صورت قابل توجهی افزایش بهره‌وری در حفاری را مدنظر قرار داده‌اند.
نبرد بزرگان در گاز
افزایش قابل توجه تولید گاز در ایالات متحده، این کشور را به بازیگری جدید در بازار صادراتی گاز بدل کرده است. بازاری که سوپراستار آن تا پیش از این روسیه بود و افزایش تولید و صادرات گاز امریکا عرصه جدیدی را برای رقابت بین دو قدرت جهانی به وجود می‌آورد که تا پیش از این موضوعیت نداشت. این موضوع از چشمان موسسه وودمکنزی دور نماند. به گزارش «تعادل» و به نقل از وودمکنزی، ماسیمو دی اوداردو، نایب‌رییس مرکز تحقیقات گاز اروپا معتقد است که سال 2017 همان سالی خواهد بود که اروپایی‌ها در انتظار آن بودند و انحصار روسیه بر بازار گاز اروپا با افزایش 10درصدی عرضه جهانی ال‌ان‌جی خواهد شکست. وی معتقد است؛ افزایش تقاضا برای گاز به اندازه‌یی نخواهد بود که از عرضه تجاوز کند.
به گفته دی اوداردو، این افزایش عرضه ال‌ان‌جی سبب تغییر بزرگی در بازار جهانی گاز خواهد شد. او در ادامه رشد دوبرابری واردات ال‌ان‌جی در شمال غرب اروپا را پیش‌بینی کرده و می‌گوید: «ما پیش‌بینی می‌کنیم که واردات ال‌ان‌جی اروپای غربی به بیش از 31میلیون تن برسد. بدین معنا که ال‌ان‌جی ایالات متحده در اروپا وارد رقابت قیمتی با گاز ارزان روسیه خواهد شد.»
دی اوداردو معتقد است یا روسیه باید قید 25میلیارد مترمکعب گاز را بزند یا وارد رقابت شدیدی برای به دست آوردن سهم بیشتری از بازار شود. صحنه برای رقابت بین گاز ارزان روسی و ال‌ان‌جی امریکایی آماده شده است.
عرضه ال‌ان‌جی امریکا در سال آینده به 11میلیون تن خواهد رسید. این اتفاق در حالی خواهد افتاد که فشار قیمتی در بازار وجود دارد و همین مساله سبب خواهد شد که مدتی به طول بینجامد تا امریکا سهمی از بازار اروپا را به دست آورد. این کارشناس گاز اروپا پیش‌بینی می‌کند که قیمت گاز در سال 2017 به حدود 4دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو برسد و همین مساله می‌تواند ال‌ان‌جی ایالات متحده را اقتصادی کند.
وی در رابطه با تاثیر این رقابت بر بازار جهانی گاز و ال‌ان‌جی بیان می‌کند: «اروپا چنین ظرفیتی را ندارد که هم ال‌ان‌جی امریکا و هم گاز روسیه را جذب کند. همین مساله سبب خواهد شد تا در سال 2017 متوجه این شویم که چگونه گاز امریکا و روسیه در مقابل
یکدیگر صف‌آرایی خواهند کرد.»
