گروه جهان
در شدیدترین اقدام نظامی و بیشترین اعزام نیرو و تجهیزات امریکایی به اروپا از زمان سقوط شوروی سابق و پایان جنگ سرد، واشنگتن در چارچوب برنامه «راهکار آتلانتیک» سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، 78 تانک و دیگر تجهیزات نظامی و همچنین 3500 سرباز آماده به خدمت را به بندر برمرهافن آلمان اعزام کرد تا در مرزهای شرقی ناتو با روسیه مستقر شوند. نخستین مرحله تقویت نیروهای ناتو در اروپا توسط امریکا روز هفتم ژانویه در این بندر آغاز شد و انتظار می‌رود که این عملیات 12 روز طول بکشد.
قرار است این تانک‌ها در مناطق مختلف آلمان، لهستان و جمهوری‌های بالتیک مستقر شوند تا به نگرانی‌ها در مورد هرگونه اقدام خصمانه احتمالی روسیه پایان دهند. بخشی از این تجهیزات هم در ماه فوریه از این بندر به کشورهای لهستان، رومانی و بلغارستان ارسال می‌شود.
برنامه راهکار آتلانتیک به عنوان بخشی از عملیات دفاعی امریکا و کشورهای عضو ناتو در پی الحاق کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ توسط مسکو، تنظیم شده است. امریکا برای انجام این عملیات که «برنامه پشتیبانی مجدد از اروپا» نام دارد، در سال 2017 بودجه‌یی ۳ میلیارد و ۲ میلیون یورویی درنظر گرفته که این رقم چهار برابر بودجه سال ۲۰۱۶ این کشور در همین بخش محسوب می‌شود.
سرلشکر تی مک‌کویر فرمانده ارتش امریکا، در مورد آغاز برنامه راهکار آتلانتیک گفت: «این نشانه ادامه تلاش امریکا برای حمایت از اروپاست تا صلح و رفاه در این قاره پایدار بماند. چنین کاری تعهد امریکا به ناتو را نشان می‌دهد. امریکا در کنار شرکای خود در پیمان ناتو ایستاده است.» امریکا قصد دارد در چارچوب برنامه پشتیبانی مجدد از اروپا، در کشورهای این قاره فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی برای تمرین‌های جنگی بسازد. مقامات ناتو تاکید می‌کنند که این عملیات صرفا جنبه دفاعی دارد و واکنشی در برابر استقرار بیش از ۳۳۰هزار نیروی روسیه در نزدیکی مرزهای این کشور با کشورهای عضو ناتو در شرق اروپاست. امریکا هم اعلام کرده است که این عملیات را در پاسخ به اقدام‌های روسیه در اوکراین و نگرانی کشورهای اروپای شرقی انجام می‌دهد.
با این حال، برخی سیاستمداران آلمان از اعزام این نیروها و تجهیزات انتقاد کردند و گفتند که چنین کاری به افزایش تنش‌ها با روسیه منجر خواهد شد. اجرای برنامه راهکار آتلانتیک همچنین با اعتراض شماری از نهادها و انجمن‌های مستقل آلمان همراه بود.
واکنش تمام قد ناتو
لیتوانی، لتونی و استونی، سه جمهوری بالتیک هستند که پیش‌تر عضو شوروی سابق بودند، اما پس از استقلال در سال ۱۹۹۱، به‌تدریج به عضویت اتحادیه اروپا و پیمان ناتو در آمدند. نزدیکی لیتوانی به کالینینگراد باعث شده مقامات این کشور نگران دخالت‌های احتمالی روسیه باشند. کالینینگراد منطقه‌یی جدا از خاک روسیه محسوب می‌شود و در ساحل دریای بالتیک و در میان لهستان و لیتوانی واقع است. روسیه در این منطقه موشک‌های بالستیک «اسکندر-ام» با قابلیت حمل کلاهک هسته‌یی مستقر کرده که این مساله با انتقادها و نگرانی‌های شدید کشورهای عضو ناتو همراه شد.
در واکنش به این مساله، امریکا اعزام نیروها و تجهیزات را به منطقه آغاز کرد. نیروهای جدید امریکایی ابتدا در لهستان مستقر خواهند شد و سپس به کشورهایی مانند استونی، بلغارستان و رومانی می‌روند. اما غیر از امریکا، سایر کشورهای ناتو هم حضور نیروهای نظامی خود را در اروپای‌شرقی تقویت می‌کنند. بریتانیا جنگنده‌های خود را به مناطق اطراف دریای سیاه فرستاده و قرار است در بهار امسال در استونی تانک و نیرو مستقر کند. نیروهای فرانسوی و دانمارکی هم به‌زودی در این کشور مستقر خواهند شد. آلمان هم اعلام کرده که نیرو و تجهیزات نظامی به لیتوانی می‌فرستد.
بازنگری روسیه در روابط با ناتو
نشریه فارین پالیسی در گزارشی به قلم رابی گرامر نوشت، ناتو و روسیه در سال‌های اخیر روابط چندان خوشایندی نداشتند. اما وزیر امور خارجه روسیه اخیرا اعلام کرد که کشورش می‌خواهد گذشته‌ها را پشت‌سر بگذارد و روابطی جدید با دشمن دوران جنگ سرد خود آغاز کند. آندری کلین گفت: «لازم است که روابطی عادی با ناتو ایجاد کنیم و آنچه پیش‌تر داشتیم را از نو بسازیم.» کلین این مرتبه ادعاهای همیشگی روسیه را در مورد تجاوزهای ناتو اعلام نکرد، بلکه عضویت در ناتو را به دلیل استفاده از مزایای سیاسی عضویت در این اتحاد و پس‌انداز هزینه‌های نظامی در کشورهای کوچک‌تر عضو سازمان را اقدامی کاملا «منطقی» خواند.
این اظهارات وزیر امور خارجه روسیه با توجه به رویکرد همیشگی این کشور نسبت به ناتو، غیرمنتظره بود. برای نمونه، وزیر دفاع روسیه در اوایل ماه نوامبر گذشته اعلام کرده بود اقدام کشورهای ناتو در اعزام نیرو به اروپای شرقی را تلافی خواهد کرد. با این حال، همانند بسیاری از داستان‌های دیگر این روزها، واکنش متفاوت روسیه به ناتو هم می‌تواند به ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ مربوط باشد.
الحاق کریمه به روسیه، مداخله روسیه در امور اوکراین، استقرار موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌یی در نزدیکی مرز مشترک و موج مداوم اعمال تحریم‌ها علیه روسیه همگی روابط میان امریکا و به‌طور کلی ناتو با روسیه را به پایین‌ترین سطح از زمان پایان جنگ سرد کشاند. اما ترامپ باوجود مطرح شدن احتمال مداخله روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، از تمایل به تغییر روند روابط با مسکو خبر داد.
ترامپ در کمپین‌های انتخاباتی ناتو را ائتلافی از رده خارج توصیف کرد و از احتمال تعیین شرایط جدید برای کمک‌های امریکا به 27 کشور دیگر عضو این سازمان سخن گفت. ترامپ همچنین در ماه سپتامبر از ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه، تعریف و تمجید کرد و اخیرا هم در توییتی از تصمیم پوتین در خودداری از اخراج سیاستمداران امریکایی در واکنش به اقدام باراک اوباما در اخراج سیاستمداران روسی، تقدیر کرد.
ترامپ از زمان کمپین‌های انتخاباتی دیگر حرفی از شک و تردیدهای خود در مورد نیاز به اتحاد ناتو بیان نکرده و در طرف دیگر ماجرا، جمهوری‌خواهان حامی ناتو برای ایجاد اطمینان در میان متحدان امریکایی تلاش کرده‌اند. کمتر از دو هفته تا ورود رسمی ترامپ به کاخ‌سفید باقی مانده است و باوجود نگرانی‌های متحدان امریکا، به نظر می‌رسد روسیه به دولت آتی امیدوار است. راشل ریزو کارشناس امور ناتو در مرکز امنیت امریکایی جدید در این باره گفت: «فکر می‌کنم زمان‌بندی مقام روس برای چنین اظهاراتی کاملا استراتژیک بوده است. روسیه می‌خواهد نشان دهد که آنها برای ایجاد روابط عادی با ناتو آماده هستند و تنها منتظرند تا غرب هم در این زمینه قدمی بردارد.»
