گروه جهان طلا تسلیمی
چین در پایان سال 2015 یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی خود را تجربه کرد؛ چراکه ارز این کشور به‌طور رسمی توسط صندوق بین‌المللی پول به عنوان یکی از ارزهای تاثیرگذار در تعیین شاخص «حق برداشت مخصوص» پذیرفت. اما پذیرش جهانی یوآن تنها مساله موجود بر سر راه پیشرفت‌های اقتصادی این کشور نبوده و نیست، چراکه چینی‌ها هنوز هم به دلار بیشتر از یوآن اطمینان دارند و تا زمانی که محبوبیت ارز امریکایی در چین چشم‌گیر است، نمی‌توان انتظار داشت که یوآن پیشرفت بیشتری کند یا جای دلار را در تجارت‌های بین‌المللی بگیرد.
الجزیره در گزارشی به قلم سالوادور بابونز، کارشناس اقتصادی می‌نویسد: زمان دستگیری ژو یونگ‌کانگ از اعضای پیشین دفتر سیاسی حزب کمونیست چین در سال 2014 به اتهام فساد مالی، میزان درآمدهای غیرقانونی او رقمی قابل توجه بود و درمجموع به حدود 16 میلیارد دلار می‌رسید. زمانی که مبلغ فساد عددی به این درشتی است، بیشتر دارایی‌ها در ابزارهای مالی و املاک و مستغلات باید مورد تحقیق قرار بگیرند. اما میزان ارزهای موجود و یافت شده در خانه‌های متعلق به این مقام ارشد چینی عبارت بودند از: 152 میلیون و 700 یوآن چین که ارزش آن در آن زمان به 24 میلیون و 500 هزار دلار می‌رسید، 662 هزار یورو، 10 هزار پوند بریتانیا، 55 هزار فرانک سوییس و 275 میلیون دلار امریکا. رییس پیشین خدمات امنیت داخلی چین و یکی از 10 مرد قدرتمند در این کشور به وضوح ترجیح می‌داده است «خرده‌پول‌های خود» را عمدتا به دلار امریکا نگه دارد.
اما ژو یونگ‌کانگ در این روند تنها نیست. چین در سال 2015 و پیش از اجرای سیاست‌های سخت‌گیرانه، حدود یک تریلیون دلار را در نتیجه فرار سرمایه از دست داد. بیشتر این مبلغ هم به صورت فاکتورهای تقلبی در هنگ‌کنگ- جایی که ارز داخلی به دلار امریکا تغییر داده شده است- از چین خارج شد. خروج غیرقانونی سرمایه همچنین از طریق کازینو‌ها در فیلیپین، کره جنوبی و جزایر دور افتاده در اقیانوس آرام که همگی به‌طور عمده با دلار کار می‌کردند، تسهیل شد.
پیش‌بینی حذف کلی دلار و جایگزینی تدریجی آن با یوآن چین، یکی از اجزای اصلی تبلیغات رسانه‌یی در زمینه تفکر اقتصادی جهانی است، اما می‌توان گفت که این مساله در واقعیت ریشه دارد. به‌طور قطع چین به یکی از اجزای مهم اقتصاد جهانی تبدیل شده است و بیش از 15 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی به این کشور اختصاص دارد. اما وقتی مردمان چین خودشان ترجیح می‌دهند که دلار پس‌انداز کنند، احتمال اینکه یوآن چین به عنوان ارز اصلی و کلیدی جهانی جایگزین دلار امریکا شود، اندک است.
تمرکز چین بر نرخ یوآن و دلار
دولت چین روز اول ماه دسامبر سال 2015 به یکی از اهداف اصلی خود رسید؛ زمانی که صندوق بین‌المللی پول یوآن چین را به سبد ارزهای بین‌المللی مورد استفاده در محاسبه ارزش حق برداشت مخصوص یا طلای کاغذی که ارزش آن معادل یک اونس طلای خالص است و شاخص صندوق بین‌المللی پول برای محاسبه واحد ذخایر بین‌المللی محسوب می‌شود، اضافه کرد.
یوآن 10.92 درصد از ارزش حق برداشت مخصوص را تشکیل می‌دهد. صندوق بین‌المللی پول برای اضافه کردن یوآن به این سبد ارزهای بین‌المللی عملا از سهم یورو در این سبد کاست و این میزان را به یوآن اختصاص داد. یورو که پیش‌تر سهم 37.4 درصدی در سبد حق برداشت مخصوص داشت، اکنون سهمی 30.93 درصد دارد. سهم پوند در این سبد از 11.3 درصد به 8.09 درصد و ارزش ین ژاپن از 9.4 درصد به 8.33 درصد کاهش یافته است. اما موارد فوق تنها کاهش‌های رخ داده در سهم ارزهای مطرح جهان در سبد حق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول نبودند. در اقدامی نمادین، سهم دلار هم از 41.9 درصد به 41.73 درصد کاهش یافت! یوآن به نوعی جای یورو و پوند را در این سبد پولی اشغال کرد، اما تاثیر اندکی بر دلار داشت. درحقیقت دلار قدرتمند همچنان ارز برتر و غالب در بازارهای جهانی باقی مانده است و در 88 درصد از کل تجارت‌های ارزی بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای دولت چین هم نرخ تبادلات ارزی دلار و یوآن تنها نرخ تبادلات قابل توجه محسوب می‌شود. یوآن چین به‌طور روزانه از طریق مدیریت نرخ برابری ارزی در برابر دلار ارزیابی می‌شود- میانگین نرخ مبادله ساعات اولیه روز که از سوی بیشتر دلالان پیشنهاد می‌شود، در نظر گرفته می‌شود. با توجه به اینکه بیشتر دلالان در چین بانک‌های دولتی هستند، نرخ برابری ارز دلار و یوآن عملا یک نرخ مبادله‌یی رسمی است. نرخ تبادل دیگر ارزها با توجه به نرخ دلار تعیین می‌شود.
بدون عوارض گمرکی شاید، بدون دلار هرگز
بزرگ‌ترین بازارهای خرید بدون عوارض گمرکی در دوبی یا سنگاپور نیستند؛ بلکه پادشاه این بازارها در سئول در کره جنوبی است و خریداران هم تقریبا همگی چینی هستند. فرودگاه اینچئون سئول هرساله نزدیک به 2 میلیارد دلار فروش بدون عوارض گمرکی دارد که این رقم فروش آن را با فرودگاه بین‌المللی دوبی در یک رده قرار می‌دهد و این در حالی است که هر دو فرودگاه بالاترین سطح در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. اما در سئول، فروش در فرودگاه تنها نوک قله یخ است. مسافران چینی که در مرکز سئول خرید می‌کنند، عطرها، مشروبات الکلی و سیگار را در حراجی‌های خاص در مرکز شهر انتخاب می‌کنند و فاکتور خرید خود را به فرودگاه می‌برند و کالاهای‌شان را در درهای خروجی دریافت می‌کنند، بدون اینکه هزینه گمرکی برای خریدهای‌شان بپردازند. آنگاه کالاهای خود را در کیف‌های کوچک‌تر بسته‌بندی می‌کنند و به داخل هواپیما می‌برند و بدین‌ترتیب این فروش‌های مرکز شهری مجموع فروش بدون عوارض گمرکی را به بیش از 8 میلیارد دلار افزایش می‌دهند- رقمی که فروش بدون عوارض گمرکی در دیگر کشورها در مقابل آن ناچیز است.
اما یک نکته مهم وجود دارد. در بازارهای سئول نمی‌توان کالاهایی را که مشمول عوارض گمرکی نمی‌شوند با وون کره خریداری کرد. همه قیمت‌ها به دلار محاسبه شده‌اند و این مساله برای راحتی و آرامش خیال خرده‌فروشان کره‌یی، گردشگران امریکایی و نیروهای امریکایی مستقر در کره جنوبی صورت نگرفته است. قیمت‌ها به دلار هستند به این دلیل که دلار، ارز منتخب خریداران چینی است!
در 4دهه گذشته، چین شاهد رشد اقتصادی چشمگیری بوده است، اما این رشد اقتصادی تحت تاثیر فساد داخلی و حکومت استبدادی آسیب دید. تا زمانی که اصلاحات سیاسی چین چندین دهه از اصلاحات اقتصادی در این کشور عقب‌تر است، این کشور تنها جایی برای پول درآوردن خواهد بود و نه مکان مناسبی برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری پول. واقع‌گرایانه نیست که فکر کنیم وقتی مردمان چین تجارت به دلار را ترجیح می‌دهند، جهان ارز این کشور یا همان یوآن را به‌عنوان ارز پایه برای مبادلات تجاری انتخاب کند.
