دلار به 4150تومان رسید، سکه یک‌میلیون و 180هزار تومان
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
روز دوشنبه 6 دی ماه 95، نه تنها نرخ دلار با وجود کاهش یک ریالی نرخ رسمی و عرضه دلار مبادله‌یی با نرخ 3231.7تومان در بازار آزاد کاهش نیافت بلکه نرخ آن از مرز 4100تومان عبور کرد و با افزایش 50 تومانی به 4150تومان رسید اما در ساعات عصر روز گذشته 4130تومان اعلام شد.
به گزارش «تعادل» بانک مرکزی نرخ رسمی ارزها را تغییر داد و نرخ رسمی 17 ارز کاهش و 15 ارز افزایش یافت و نرخ 7 ارز هم تغییری نداشته است. دلار با یک ریال کاهش 3231.7تومان، پوند با 15 ریال افت قیمت 3970.3تومان و یورو با 9 ریال رشد 3379.7تومان ارزش‌گذاری شد. اما با وجود کاهش‌های یک ریالی روزهای اخیر، در بازار آزاد همچنان نرخ‌ها افزایش یافته و این پیام به بازار آزاد منتقل نشده که دولت و بانک مرکزی خواستار افزایش نرخ‌ها نیستند.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که علاوه بر عوامل بنیانی و اقتصادی رشد نرخ ارز از جمله رکود در بازارهای سهام و مسکن و نبود امکانات کافی برای عرضه ارز توسط بانک مرکزی، مهم‌ترین دلیل رشد نرخ ارز در روزهای اخیر، افزایش سفته‌بازی و کسب سود از محل خرید و فروش ارز بوده است و تقاضای فصلی در پایان سال میلادی و شروع تعطیلات سال جدید نمی‌تواند تا این حد نرخ‌ها را افزایش دهد. حضور دلالان در بازار بیشتر شده و دلار‌دلارگویان به دنبال مشتری می‌گردند.
در بازار آزاد، نرخ دلار از 4050تومان در روز شنبه، در روز دوشنبه به 4150تومان رسید و طی دو روز 100تومان افزایش یافته و برخی منابع از شکستن مرز 4150تومان خبر دادند. نرخ یورو 4340تومان، پوند 5000تومان، لیرترکیه 1190تومان و درهم امارات 1143تومان معامله شد. در بازار طلا نیز هر اونس طلا 1134دلار قیمت‌گذاری شد و نرخ ثابت مانده اما متاثر از افزایش نرخ دلار، هر گرم طلای 18عیار 114هزار و 500تومان داد و ستد شد. سکه طرح جدید یک‌میلیون و 180هزار تومان، سکه طرح قدیم یک‌میلیون و 150هزار تومان، نیم سکه 618هزار تومان، ربع سکه 330هزار تومان و سکه گرمی 205 هزار تومان معامله شد.
واکنش نوبخت و نارضایتی دولت
سخنگوی دولت گفت: نرخ هر دلار امریکا در بازار آزاد از چهارشنبه هفته گذشته وارد کانال 4هزارتومان شده و دولت از اینکه نرخ ارز در یک روز ۱۰۰ تومان افزایش یابد، راضی نیست و همکاران ما در بانک مرکزی از همه ابزارها با منطق اقتصادی نسبت به تعدیل و واقعی کردن نرخ ارز تلاش می‌کنند. به گزارش ایبنا، محمدباقر نوبخت در حاشیه مراسم اختتامیه سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵ در جمع خبرنگاران با اظهار امیدواری نسبت به اینکه نرخ ارز در روزهای آینده با تلاش‌های بانک مرکزی کاهش یابد، گفت: افزایش قیمت ارز ممکن است به نفع صادرکنندگان باشد و آنها از این موضوع خرسند شوند، اما ارز در کشور ما فراتر از وسیله مبادله به عنوان دارایی محسوب می‌شود. سخنگوی دولت با بیان اینکه بسیاری از مردم پول خود را تبدیل به دلار می‌کنند، در حالی که در دنیا این طور نیست، افزود: از سویی افزایش نرخ برابری دلار در مقابل ریال در اقتصاد ما مضر است. این ارقام با هر انگیزه‌یی که شناخته شده گویای قدرت خرید ملی است.
وعده بانک مرکزی از بازگشت ثبات
از سوی دیگر به گفته مدیر اداره صادرات بانک مرکزی ثبات به بازار ارز باز می‌گردد و در ماه‌های آتی شاهد نرخ‌های پایین‌تر ارز خواهیم بود.
صمد کریمی در خصوص پیش‌بینی بانک مرکزی از چشم‌انداز نرخ ارز گفت: پیش‌بینی ما این است با توجه به اینکه تمام نیازهای واقعی ارز از طریق بانک‌ها و صرافی‌های مجاز تامین می‌شود و با توجه به ورود ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به بازار تا پایان سال ثبات به بازار ارز باز می‌گردد و شاهد نرخ‌های کمتری در بازار خواهیم بود.
کریمی بدون اشاره به اینکه منظورش از نرخ‌های کمتر در چه دامنه‌یی است، افزود: عمده نوسانات نرخ ارز در حال حاضر ناشی از سفته‌بازی و آربیتراژ نرخ دلار است و اینها مدیریت خواهد شد. وی در پاسخ به این پرسش که تاکنون بر اساس برآورد بانک مرکزی ارزش پول ملی به چه میزان کاهش یافته است، اظهار داشت: برای این کار باید نرخ پایانی دلار در سال 95 با نرخ پایانی سال 94 مقایسه و برآورد شود. وی تصریح کرد: بانک مرکزی اقدامات لازم را جهت ثبات نرخ ارز در بازار انجام خواهد داد و این اقدامات محدود کردن نرخ در گام نخست است و دوم توجه به عرضه و تقاضاست که نرخ را تعیین می‌کند. کریمی نرخ اعلامی در سامانه سنا را برآیند نرخی دانست که از سوی صرافی‌ها در بازار اعلام می‌شود.
تقاضا احتیاطی و مصرفی است
در همین حال دبیر شورای عالی کانون صرافان با بیان اینکه افزایش نرخ دلار ناشی از ورود تقاضاهای احتیاطی به بازار ارز است، گفت: هنوز هیچ تقاضای سفته‌بازانه‌یی وارد بازار ارز نشده است.
امیر نجومی دبیر شورای عالی کانون صرافان در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه هنوز هیچ تقاضای سفته‌بازانه‌یی وارد بازار ارز نشده است، گفت: ماهیت سفته‌بازی در بورس با ماهیت سفته‌بازی در بازار ارز و پول متفاوت بوده و از این رو انتظار برای حرکت نوسان‌گیران بازار سهام به بازار ارز یا حتی سکه بعید و غیرمنطقی است. هم‌اکنون برخی مصرف‌کنندگان که نیامند ارز برای فواصل زمانی کوتاه‌مدت هستند، اقدام به خرید‌های محتاطانه دلار در بازار کرده‌اند و این در حالی است که سفته‌باز یا واسطه‌گر هنوز وارد بازار نشده است. با توجه به رفع تحریم‌ها بازار ارز داخلی در شرایطی قرار دارد که به وفور اسکناس و حواله ارزی در بازار آزاد وجود دارد و بانک مرکزی به عنوان کنترل‌کننده نهایی بازار ارز بر آن نظارت و بازیگردانی می‌کند. نجومی افزود: با توجه به بودجه‌بندی لایحه دولت با دلار 3300تومانی نوسان کنونی نرخ دلار در بازار ارز در محدوده منطقی قرار داشته و نوسان‌ها بیش از این منطقی نخواهد بود. انتظار می‌رود با گذشت دوره زمانی تقاضاهای احتیاطی و تسویه‌یی، نرخ دلار به زودی به وضعیت سابق خود باز گردد و بازار با عرضه‌های انبوه این ارز مواجه شود.
۸ دلیل کاهش ارزش ریال در برابر دلار
این در حالی است که مرکز مطالعات ایران خلیج اعلام کرد: در ماه جولای سال 2016 نرخ رسمی برابری ریال نسبت به دلار 3050 تومان بود و در ماه دسامبر این رقم به 3230 تومان افزایش یافته است. در بازار آزاد نیز ارزش دلار 20درصد افزایش یافته و به بیش از 4هزار تومان
رسیده است.
بنا به اعلام آمار دولتی در ابتدای سال جاری ارزش رسمی دلار 3020تومان بود و این کاهش ارزش ریال به گونه‌یی پیش رفت که در ماه اکتبر نرخ رسمی برابری دلار ریال به 3170تومان افزایش یافت. سپس شاهد کاهش بیشتر ارزش ریال در زمان کمتری بودیم. در طول ماه نوامبر ارزش رسمی دلار به 3220 تومان رسید و این در حالی بود که در بازار آزاد نیز ارزش دلار نزدیک به 4 هزار تومان افزایش یافت و در ماه دسامبر از 4 هزار تومان نیز فراتر رفت. این در حالی بود که تا 6ماه گذشته در بازار آزاد دلار 3500 تومان ارزش‌گذاری می‌شد.
کاهش اخیر ارزش تومان در برابر دلار و دیگر ارزهای بین‌المللی می‌تواند تا حدودی به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا و رویکرد خصمانه وی در برابر ایران مرتبط باشد. دونالد ترامپ با تکرار تهدیدهای خود برای لغو توافق هسته‌یی بدبینی‌ها نسبت به آینده اقتصاد ایران را دامن زده و شرایط را بیش از پیش تشدید کرده است.
نخستین دلیل کاهش ارزش ریال در برابر دلار کاهش قابل توجه ذخایر ارز خارجی ایران به دلیل تداوم مناقشات ایران با غرب و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور برای زمان طولانی است.
دلیل دوم افزایش نرخ ارز مبادله‌یی و یکسان‌سازی نرخ ارز است. رشد نقش بازارهای موازی و آزاد در ایران و همچنین عدم توانایی دولت در تشدید کنترل خود بر بازار ارز نیز دلیل سوم بحران‌های ارزی در داخل ایران است. در حالی که قرار بود، اختلاف بین ارز رسمی و ارز آزاد در ایران کاهش یابد، عدم تامین تقاضای ارز خارجی در ایران به افزایش آن منجر شده است. کسری بودجه ایران و منابع نامطمئن تامین ارز خارجی مورد نیاز این کشور نیز دلیل چهارم وقوع بحران ارزی در این کشور است. با کاهش قیمت نفت در بازار جهانی طی دو سال گذشته کسری بودجه دولتی ایران روند افزایشی را در پیش گرفته چرا که بخش قابل توجهی از آن به درآمدهای ناشی از فروش نفت وابسته بود. تداوم بحران مالی و رکود در اقتصاد ایران نیز دلیل پنجم بحران در بازار ارز این کشور است.
ششمین دلیل وقوع بحران در بازار ارز ایران محدودیت‌ها و موانع اعمال شده در مبادلات بانکی در طول تحریم‌ها علیه ایران بود که همچنان ادامه دارد. این مساله تا حدودی بر برابری نرخ ارز در بازار ایران تاثیر گذاشت و هزینه تامین ارز خارجی را در ایران افزایش داد. افزایش نقدینگی و تاثیر آن بر کاهش ثبات اقتصادی و در نتیجه افزایش تورم در بازار ایران نیز دیگر دلیل بحران در بازار ارز این کشور بوده است.
هشتمین دلیل بحران در بازار ارز ایران افزایش واردات در نتیجه لغو تحریم‌های غرب علیه ایران بود که این مساله منابع ارز خارجی این کشور را بیش از پیش کاهش داد
حضور سیف و طیب‌نیا در مجلس
افزایش قیمت دلار یک پیامد دیگر داشت و آن این بود که وزیر امور اقتصادی و رییس کل بانک مرکزی به مجلس احضار شدند. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از برگزاری نشست مشترک کمیسیون اقتصادی با طیب‌نیا و سیف برای بررسی افزایش قیمت ارز خبر داد و گفت: دولت باید یکسان‌سازی نرخ ارز را تعیین‌تکلیف کند.
به گزارش خانه ملت، محمدرضا پورابراهیمی درباره افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته گفت: چند موضوع در این خصوص مطرح است؛ یکی از موضوعات بحث تغییرات ارزش دلار در مقابل سایر ارزهاست. نماینده کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی افزود: باتوجه به سیاست‌های رییس‌جمهور جدید امریکا برای تغییرات نرخ بهره در این کشور، پیش‌بینی می‌شود ارزش دلار نسبت به سایر ارزها با افزایش روبه‌رو شود که این عامل در بازار ایران نیز تاثیراتی داشت.
رونق بازار سوداگری ارز
وی گفت: معمولا بخشی از ارز کشور از طریق فروش شرکت‌های پتروشیمی حاصل می‌شود و به‌دلیل اینکه این شرکت‌ها معمولا در پایان سال علاقه دارند که منابع خود را برای پرداخت‌های سود سهام به کار بگیرند و از عرضه دلار وارداتی به بازار اجتناب می‌کنند و این در برخوردن تعادل بازار موثر بوده که باید مورد بررسی قرار گیرد.
این نماینده مردم در مجلس دهم، افزود: باتوجه به اینکه کشور در شرایط رکود اقتصادی قرار دارد و در بازارهای مختلف اقتصادی نرخ بازده مناسب وجود ندارد، با به‌وجود آمدن التهاب در بازار ارز بلافاصله سوداگری و سفته‌بازی در بازار ارز رونق می‌گیرد، بنابراین بانک مرکزی باید موضوع افزایش تقاضای کاذب بازار ارز را مدیریت کند.
وی گفت: بانک مرکزی شرایطی را فراهم کرده که تمام بانک‌ها و صرافی‌ها بتوانند در بازار ارز وجود داشته باشند تا بخشی از التهاب بازار ارز کنترل شود، اما باید پذیرفت در این رابطه بانک مرکزی مدیریت موثرتر داشته باشد به‌دلیل اینکه بانک مرکزی از اقتدار لازم برای مدیریت بازار برخوردار است.
کاهش 17درصدی ارزش پول
پورابراهیمی داورانی با بیان اینکه اگر التهابات بازار ارز کنترل نشود، تمام زحمات دولت در زمینه مهار رشد نرخ تورم از بین می‌رود، افزود: در روزهای اخیر ارزش پول ملی کشور 17درصد کاهش یافته است؛ بنابراین دولت و بانک مرکزی باید تصمیمات قاطع اتخاذ کنند.
وی گفت: نظر نمایندگان در مجلس این است که ورود بانک مرکزی در شرایط التهاب بازار ارز، یک امر بسیار مهم و ضروری است. در موضوع تفاوت بین نرخ ارز مبادله‌یی با نرخ ارز آزاد نیز به نظر می‌رسد موضوع به نفع اقتصاد کشور نیست و بررسی‌ها نشان می‌دهد که دست‌هایی در کار است که حتی می‌خواهد این فاصله‌ها بیشتر شود و دلیل آن ایجاد رانت و فساد اقتصادی است. نماینده کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی با ارائه پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز افزود: با راه‌اندازی بورس ارز بخشی از تقاضاها برای دلار فیزیکی در بازار ارز به موضوع ابزارهای مالی که در دنیا وجود داد، تبدیل می‌شود.
وی گفت: در بسیاری از کشورها بورس ارز راه‌اندازی شده است، از طریق ابزار مالی مبادلات ارزی انجام می‌شود بنابراین با راه‌اندازی بورس ارز به موضوع تقاضای کاذب در بازار ارز رسیدگی و زمینه حذف مبادلات فیزیکی در بازار فراهم می‌شود و بازار به سمت بازارهای مشتقه می‌رود.
پورابراهیمی داورانی با تاکید بر لزوم تک‌نرخی شدن ارز در کشور، گفت: بانک مرکزی باید موضوع یکسان‌سازی نرخ ارز را تعیین‌تکلیف کند.
اقدامات بانک مرکزی کافی نیست
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: روز گذشته مذاکراتی با رییس بانک مرکزی درخصوص نوسانات بازار ارز انجام و توضیحات رییس کل بانک مرکزی شنیده شد اما اقدامات دولت و بانک مرکزی در زمینه مدیریت بازار ارز کافی نیست و باتوجه به بررسی لایحه برنامه ششم توسعه جلسه مشترکی با وزیر اقتصاد و رییس بانک مرکزی درخصوص بررسی نوسانات بازار ارز برگزار خواهد شد تا به دولت کمک شود التهاب ایجاد شده در بازار ارز به خوبی مدیریت شود.
