توقف روند کاهشی تورم

گروه اقتصاد کلان|هادی سلگی|

نرخ تورم 12ماهه منتهی به آذر ماه به 8.6‌درصد رسیده است؛ میزانی که نشان‌دهنده توقف روند کاهشی نرخ‌های 12‌ماهه‌یی است که از مدت‌ها قبل با سیاست‌های انضباطی شروع شده بود. براساس آمارهای بانک مرکزی، نرخ تورم در 12ماه منتهی به آذر(نرخ تورم سالانه) نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8.6‌درصد شده این درحالی است که این شاخص در ماه گذشته نیز در همین کانال ثبت شده بود. این امر نشان می‌دهد که شاخص تورم سالانه که نسبت به تغییرات بسیار دیرتر واکنش نشان می‌دهد درحال تغییر مسیر کاهشی خود است. علاوه بر این، صعود نرخ تورم ماهانه آذر ماه یک رکورد 18ماهه را زده است به شکلی که از خرداد سال گذشته تاکنون چنین افزایشی در نرخ تورم ماهانه مشاهده نشده است. نرخ تورم آذر نسبت به آبان ماه 1.4‌درصد افزایش یافته است. رامین مجاب، عضو پژوهشکده پولی بانکی در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید که این افزایش به احتمال زیاد فصلی است ولی با توجه به افزایش نرخ ارز و نقدینگی باید منتظر افزایش نرخ تورم در زمستان سال جاری بود.

رکورد 18 ماهه تورم ماهانه

براساس محاسبات بانک مرکزی، شاخص قیمت‌ها در 12ماه منتهی به آذر ‌ماه 1395 نسبت به 12ماه منتهی به آذر ‌ماه 1394 معادل 8.6‌درصد شده است. نتایج به‌ دست آمده از شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران براساس سال پایه 100=1390 شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در آذر ‌ماه 1395 به عدد 252.9 رسیده که نسبت به ماه قبل 1.4‌درصد افزایش یافته است. شاخص مذکور در آذر‌ ماه 1395 نسبت به ماه مشابه سال قبل(تورم نقطه به نقطه) معادل 9.2‌درصد افزایش داشته است.

طبق جداول آماری بانک مرکزی، شاخص قیمت ماهانه آذر ماه 1.4‌درصد نسبت به ماه قبلی(آبان) افزایش یافته است، این میزان افزایش در حالی واقع شده که در 18ماه گذشته بی‌سابقه است. براساس آمارها، نرخ تورم ماهانه کالاها و خدمات مصرفی شهری ایران از خرداد سال 94 زیر 1.4‌درصد بوده و تاکنون این میزان تورم ماهانه گزارش نشده بود. تورم ماهانه خرداد سال 94 به میزان 1.7‌درصد شد اما با توجه به هشدارهایی که درباره عبور تورم از خط قرمز داده شد از این ماه تا پایان سال 94 همه ماه‌ها جز آذر ماه که این شاخص 1.3‌درصد رشد کرد، این شاخص از یک ‌درصد به بالاتر عدول نکرد. در سال 95 هم ثبات تورمی ادامه داشت به طوری که در 8 ماه گذشته تنها دو بار تورم ماهانه از یک ‌درصد عبور کرد؛ خرداد و مرداد سال جاری به ترتیب نرخ‌های ماهانه 1.2‌درصد و 1.1‌درصد را ثبت کردند و بقیه ماه‌ها در کانال‌های زیر 1‌درصد نگهداری شدند. اما این شاخص در آذر ماه رکوردی افزایشی در دوره‌یی 18ماهه ثبت کرده و به 1.4‌درصد رسیده و به شرط پایداری در ماه‌های آینده روی شاخص 12ماهه تاثیرگذار خواهد بود. شاخص ماهانه آذر نسبت به ماه قبل خود 0.8واحد ‌درصد افزایش یافته و نسبت به مهر ماه (دو ماه قبل‌تر) یک واحد‌ درصد رشد کرده است. نرخ تورم ماهانه آبان و مهر ماه سال جاری به ترتیب 0.6و 0.4‌درصد بود.

اما موضوع قابل توجه این است با اینکه نرخ تورم ماهانه آذر به 1.4‌درصد رسیده اما نرخ نقطه به نقطه این ماه نسبت به ماه‌های گذشته(آبان و مهر) تغییر چندانی نکرده است. تورم نقطه به نقطه این ماه به 9.2‌درصد رسیده است درحالی که این شاخص در ماه آبان 9.2 و در مهر ماه 9.3‌درصد رشد کرد. بنابراین عدم افزایش نرخ تورم نقطه به نقطه این ماه متناسب با نرخ ماهانه را باید در نرخ ماهانه آذر ماه سال گذشته جست‌وجو کرد که به میزان 1.3‌درصد رشد کرده بود. می‌توان نتیجه گرفت که افزایش تورم ماه آذر بنا به تجربه سال‌های قبل تحت تاثیر عوامل زودگذر بوده و احتمالا در ماه‌های بعدی تداوم نیابد. هر چند باز هم نمی‌توان در این خصوص به دنبال الگوهای ثابت بود و باید منتظر ماند در ماه‌های آینده نرخ‌های ماهانه به چه شکل خواهد بود.

رامین مجاب، عضو پژوهشکده پولی و بانکی نیز می‌گوید که تجربه این افزایش سال گذشته دقیقا در آذر ماه نیز تجربه شد و این نشان می‌دهد که اثری فصلی است.

عدم تاثیر نوسانات نرخ ارز

براساس محاسبات بانک مرکزی نرخ تورم در 12ماه منتهی به آذر ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل (تورم سالانه) به میزان 8.6‌درصد شده است. این میزان نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نکرده است. نرخ تورم سالانه آبان ماه نیز 8.6‌درصد بود که نسبت به ماه قبل‌تر خود 0.1واحد‌ درصد افزایش یافته بود. این بدین معنی است که از مهر ماه که نرخ تورم سالانه 8.7‌درصد بوده تاکنون تنها 0.1واحد‌ درصد کاهش داشته است. همچنین این امر نشان می‌دهد که سه ماه پاییز امسال نرخ تورم سالانه به میزان زیادی ثبات داشته است هر چند کارشناسان برای محاسبه نوسانات و پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت از نرخ‌های ماهانه و نقطه به نقطه بیشتر استفاده می‌کنند. رامین مجاب در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید:«نرخ تورم سالانه (12ماهه) نسبت به شاخص‌های دیگر استفاده بیشتر و بالطبع تغییرات در آن از چسبندگی بیشتری برخوردار است لذا برای محاسبه تغییرات بهتر است که شاخص‌های ماهانه و نقطه به نقطه را بررسی کرد.»

هر چند تغییرات نرخ ارز همیشه در مدت کوتاهی اثرات خود را بر نرخ تورم می‌گذارد و نرخ تورم 1.4درصدی ماهانه آذر همزمان با افزایش نرخ ارز به وقوع پیوسته اما به دو دلیل نمی‌توان این افزایش را با افزایش نرخ تورم توضیح داد. ابتدا اینکه به نظر می‌رسد تورم آذر ماه به دلیل اثرات فصلی افزایش یافته است. دوم اینکه در میان 12گروه اصلی و 2گروه متفرقه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با تورم ماهانه 2.4‌درصد بالاترین افزایش را در میان گروه‌های دیگر داشته است. بنابراین از آنجا که گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که بیشترین تاثیر را در افزایش کل نرخ تورم کالاها و خدمات شهری داشته و نسبت به بقیه گروه‌ها کمتر و دیرتر از نرخ ارز تاثیر می‌پذیرد این امر نمی‌تواند به دلیل افزایش نرخ ارز بوده باشد.

مجاب با تایید این موضوع می‌گوید:«احتمالا تاثیر افزایش نرخ ارز با وقفه‌یی کوتاه‌مدت در سال‌های آینده مشاهده شود.»

این کارشناس در نهایت نتیجه می‌گیرد:«با توجه به افزایش نقدینگی و شبه پول و افزایش نرخ ارز مطمئنا در ماه‌های آتی این دو عامل تاثیر خود را روی تورم خواهد گذاشت.»

او می‌گوید:«باتوجه به نوسانات اخیر ارز و افزایش نقدینگی باید میزان تورم زمستان امسال را بیشتر برآورد کرد اما این افزایش آنچنان جهشی نخواهد بود که بخواهد به 14و 15‌درصد برسد بلکه پیش‌بینی می‌شود که به طور تقریبی در شاخص سالانه به کانال 10‌درصد خواهد رسید. با توجه به تغییرات نرخ ارز به نظر می‌رسد که تورم ماهانه از دی ماه افزایش و اثر خود را تا 3ماه آینده روی تورم سالانه نشان دهد.»

پیش ‌بینی دقیق وزارت اقتصاد

قبلا وزارت اقتصاد در گزارشی نرخ تورم دو ماه انتهایی پاییز را پیش‌بینی دقیقی کرده بود. این گزارش گفته بود که روند ثبات و کاهشی تورم در ماه‌های آبان و آذر ماه ادامه‌دار خواهد بود و نرخ این دو ماه را همانطور که بانک مرکزی محاسبه کرده است 8.6‌درصد برآورد کرده بود. پیش‌بینی دقیق کارشناسان وزارت اقتصاد از نرخ تورم با اعلام دلایل این کاهش و ثبات تورمی همراه بود. بر این اساس گفته شده بود که اصلی‌ترین عوامل ادامه کاهش و ثبات تورم کاهش شوک‌های وارده به اقتصاد (مانند تلاطم ارزی)، کاهش هزینه‌های مبادلات بین‌المللی، تعدیل انتظارات تورمی، ثبات نرخ رشد شاخص قیمت تولیدکننده، ثبات در بازار مسکن و کاهش شکاف تولید بالقوه و بالفعل است. این گزارش احتمالا قبل از نوسانات ارزی تدوین شده حال که نرخ ارز در بالای 4هزار تومان قرار گرفته است. به نظر می‌رسد که نرخ تورم در ماه‌های آینده تحت تاثیر قرار گرفته و مسیر آن عوض شود همانطور که توقف کاهش نرخ تورم سالانه را در این ماه مشاهده کردیم و نرخ افزایشی ماهانه هم به وقوع پیوست همچنان ‌که صندوق بین‌المللی پول هم پیش‌بینی کرده است، سال جاری تورم در نقطه 9‌درصد تثبیت شود. این پیش‌بینی نشان می‌دهد که در سه ماه آینده نرخ تورم افزایشی خواهد بود اما همانطور که کارشناسان می‌گویند این افزایش نمی‌تواند آنچنان قابل توجه باشد.

استفاده از تفاوت‌های آماری

روز گذشته درحالی بانک مرکزی نرخ تورم سالانه آذر ماه امسال را 8.6‌درصد اعلام کرد که روز چهارشنبه هفته گذشته(اول دی) مرکز آمار همین شاخص تورمی را به میزان 7.2‌درصد اعلام کرد. تفاوت‌های آماری این دو مرکز چندین سال است که کانون بحث‌های جدی کارشناسان و حتی جدل‌های بی‌شمار مسوولان این دو نهاد بوده است. برخی کارشناسان این تفاوت آماری را نتیجه تفاوت در سال‌های پایه و سبدهای کالایی این دو مرکز می‌دانند و آن را «معمولی و طبیعی» عنوان می‌کنند. اما چیزی که توجه‌ها را بیشتر به خود جلب می‌کند نه تفاوت‌های آماری این دو نهاد بلکه استناد به آنهاست. بنا به عرف هر دولتی باید یک نهاد را مبنای آمارهای اعلانی خود قرار دهد یا اینکه اگر از هر دو نهاد استفاده کند باید نسبت به اعلام منبع آماری و تفاوت آن نسبت به منابع دیگر مسوولیت‌پذیری داشته باشد اما این درحالی است که دیده می‌شود دولت‌ها در اعلان‌های خود از آمار نهادی استفاده می‌کنند که وضعیت را بهتر نشان می‌دهد. یعنی هر منبعی که تورم را پایین‌تر و رشد را بالاتر محاسبه کرده باشد در آمارهای دولت قرار می‌گیرد.

مشاهده صفحات روزنامه