بانک مرکزی باید به وضعیت بازار ارز واکنش جدی نشان دهد
گروه بانک و بیمه محسن شمشیری
به دنبال انتشار اطلاعیه ارزی بانک مرکزی مبنی بر خرید و فروش ارز در بانک‌ها به نرخ آزاد و درخواست از بازرگانان برای مراجعه به بانک‌ها جهت تامین نیاز ارزی و خرید و فروش ارز، روز یک‌شنبه 5 دی 95، نه‌تنها نرخ دلار در بازار کاهش نیافت بلکه نرخ 4090تومان را ثبت کرد. همچنین کانون صرافان نیز در نامه‌یی به بانک مرکزی نسبت به دستورالعمل نظارت بر صرافی‌ها اعتراض کرد.
به گزارش «تعادل»، روز یک‌شنبه نرخ رسمی ارز ثابت مانده و دلار 3231.8تومان، پوند 3971.8تومان و یورو 3378.8تومان اعلام شده است، نرخ دلار از 4050تومان در روز شنبه با 40تومان افزایش به 4090تومان رسید و برخی منابع از شکستن مرز 4100 تومان هم خبر دادند.
نرخ یورو 4295تومان، پوند 4950تومان، لیر ترکیه 1185تومان و درهم امارات نیز 1133تومان معامله شد.
در بازار طلا نیز هر اونس طلا 1134دلار قیمت‌گذاری شد و به خاطر تعطیلات یک‌شنبه و کریسمس، نرخ ثابت مانده اما متاثر از افزایش نرخ دلار، هر گرم طلای 18عیار با 396تومان افزایش 113هزار و 794تومان داد و ستد شد. سکه طرح جدید یک‌میلیون و 168هزار تومان، سکه طرح قدیم یک‌میلیون و 140هزار تومان، نیم سکه 610هزار تومان، ربع سکه 327هزار تومان و سکه گرمی 203هزار تومان معامله شد.
ولی‌الله سیف رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر خرید و فروش ارز در بانک‌ها گفت: لازم است که بانک‌ها در عرصه‌های دیگر ازجمله ارائه خدمات متنوع ارزی فعال باشند. بانک‌ها باید نقش اساسی و تاریخی خود را در این بازار بازیابند.
بانک مرکزی امکانات کافی ندارد
اما برخی کارشناسان ازجمله ابوذر نجمی با اشاره به ضرورت واکنش جدی بانک مرکزی و دولت به رشد نرخ‌ها می‌گویند: دولت باید در شرایط رشد بالای تقاضای ارز در این فصل از سال که به خاطر تسویه‌حساب آخر سال میلادی شرکت‌ها و سفرهای تعطیلات سال نو میلادی انجام می‌شود، واکنش جدی‌تری نشان می‌داد و با افزایش عرضه ارز، نرخ‌ها را کنترل می‌کرد.
نجمی افزود: اما به دلایل سیاسی، یعنی آگاهی عده‌یی از نبود امکانات کافی در دست بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز و همچنین با هدف فشار بر دولت، عده‌یی وارد بازار شده و با هدف رشد نرخ‌ها و سوداگری و کسب سود، تقاضای کاذب به بازار تحمیل کرده‌اند و باعث افزایش نرخ‌ها شده‌اند.
وی ادامه داد: اگر سرکوب سودآوری در سایر بازارها ازجمله بازار سهام، ساختمان، مسکن و... ادامه یابد، بازار ارز ظرفیت بسیار زیادی برای تداوم رشد نرخ‌ها دارد و حتی با کاهش تقاضای ارز در آغاز سال میلادی و خاتمه سفرها، بازهم شاهد سوادگری و کسب سود و رشد نرخ‌ها خواهیم بود.
وی گفت: تنها به شرط کاهش سفته‌بازی و سوداگری در بازار ارز است که می‌توان انتظار داشت در دو هفته آینده نرخ ارز ثابت بماند یا کاهش یابد.
وی افزود: در این موقع از سال، حتی تعدادی از صرافی‌ها با هدف کسب سود، سعی دارند بازار را داغ کنند و بر رشد تقاضا و بالا رفتن نرخ‌ها می‌افزایند تا با نرخ بالاتری ارز خود را بفروشند.
وی تاکید کرد: اگر بانک مرکزی اقدام جدی نداشته باشد و مدیریت فعلی را ادامه دهد، نمی‌توان انتظار کاهش نرخ را داشت و با این وضعیت، تقاضا برای سفته‌بازی افزایش خواهد یافت.
وی تصریح کرد: باید یادآوری کنیم که رژیم ارزی ایران شناور مدیریت شده لذا بانک مرکزی باید نرخ‌ها را مدیریت کرده و متناسب با رشد تقاضا عرضه را زیاد کند و بعد از کاهش تقاضا عرضه را کاهش دهد، اما در شرایط کنونی، بانک مرکزی متناسب با این شرایط اقدام نکرده است.
نجمی تاکید کرد: البته باید توجه داشت که این وضعیت به معنای رضایت دولت نیست و دولت به‌دنبال افزایش نرخ ارز برای کنترل سایر متغیرها، کاهش واردات یا تامین کسری بودجه و... نیست بلکه واقعیت این است که احتمالا ابزارهای لازم را برای تامین این سطح از تقاضای ارز ندارد و نمی‌تواند جوابگوی این ظرفیت بالای تقاضای ارز باشد و به سفته‌بازی‌ها جواب دهد.
البته عوامل ساختاری و بنیانی بسیاری برای بازار ارز و رشد تقاضا و نرخ‌ها وجود دارد ازجمله رشد قاچاق کالا و تامین ارز برای این بخش از واردات کالای غیررسمی یا رشد تقاضا برای سفته‌بازی با هدف سود یا رشد واردات برای شب عید نوروز و... اما تقاضای واقعی تسویه‌حساب شرکت‌ها در پایان سال میلادی افزایش سفرهاست.
در عین حال برخی کارشناسان معتقدند که رشد نرخ ارز دلایل اقتصادی ندارد. ازجمله محمود الهیاری اقتصاددان در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به وضعیت متغیرهای اقتصادی، کاهش تورم، رشد شدید صادرات نفت و وضعیت رکودی، گفت: دلیل طبیعی اقتصادی برای رشد نرخ ارز وجود ندارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد دولت به‌دنبال توسعه صادرات، کاهش واردات و عقیم‌سازی پایه پولی و نقدینگی ایجاد شده با ابزار نرخ ارز است.
