طرح ان. جی. ال جزیره خارک سال 1386 در کشور کلید خورد، طرحی که از همان ابتدا با دعواهای مختلفی همراه بود. برخی از کارشناسان محیط زیستی منطقه و مردم بومی از عوارض محیطزیستی این طرح صحبت میکردند و مدعی بودند زمینی که قرار است این طرح درآن اجرا شود برای ایجاد فضای سبز دراختیار این شهر قرار گرفته بود. اما در مقابل کارشناسان وزارت نفت از حجم بالای گازی که با نبود این طرح سوخت خواهد شد، صحبت میکردند. برآوردها نشان میدهد 30 میلیون متر مکعب گاز در صورت راهاندازی این طرح جمعآوری خواهد شد. مجتمع پتروشیمی جزیره خارک یکی از قدیمیترین واحدهای پتروشیمی کشور است. این مجتمع توسعه زیادی نداشته به شکلی که کارکنان شرکت توتال زمانی که برای انجام کار وارد این مجتمع شدند به دلیل حجم بالای گازی که در محیط وجود داشت و سنسورهای کت این کارکنان مدام در این خصوص هشدار میداد این منطقه را ترک کردند. توسعه این مجتمع به نوعی وابسته به گازی است که از مجتمع ان. جی. ال استحصال خواهد شد اما روند جلو رفتن این پروژه تاکنون طبق برنامهها نبوده است. جمیری نماینده بوشهر، گناوه و خارک در مجلس شورای اسلامی در تماس اول از وضعیت کنونی این طرح اظهار بیاطلاعی میکند، این بیاطلاعی خود نشان از نبود پیشرفت در این طرح است. چراکه با وجود پروژهیی در این ابعاد اگر پیشرفت کوچکی اتفاق میافتاد نماینده منطقه در مجلس حتما در جریان قرار میگرفت. یکی از مهمترین مشکلات این پروژه از ابتدا مشکل زمین بوده است، در زمان مورد نظر صحبت از نیاز به خاکریزی برای پیشبرد پروژه مطرح بود در حالی که بسیاری از کارشناسان معتقدند هزینه نصب سکو در این مناطق کمتر از هزینههای خاکریزی خواهد بود و در نتیجه نیازی به انجام این روند نیست. یکی از مشکلات دیگر توقف این پروژه نیاز این طرحها به برخی از تاسیسات نفتی است که اکنون امکان تولید آنها درکشور وجود ندارد. یکی از این تاسیسات لولههایی است که درآنها تفکیک برای اسیدزدایی و جلوگیری از خوردگی صورت گرفته است. در سالهای اخیر نبود این لولهها در کشور باعث شده پیشرفتهای واقعی تکنولوژیک در این طرح اتفاق نیفتد. در واقع کارشناسان معتقدند پیشرفتهایی که در این طرحها اعلام میشود در فاز مهندسی است که در نهایت تاثیر چندانی بر نتیجه نهایی طرح نخواهد داشت.
انتقال طرح ان جی ال به گناوه
یک منبع آگاه در پتروشیمی خارک درخصوص این طرح به «تعادل» میگوید: «در بازدید یک ماه پیش وزیر نفت از خارک مدیرعامل پتروشیمی آقای شعری مقدم با این استدلال که ان. جی. ال یک طرح پتروشیمی است خواستار این شد که این طرح از فلات نفت قاره به پتروشیمی واگذار شود. وزیر نفت نیز در این خصوص مخالفتی نشان نداد و اظهار کرد که جوانب مساله باید بررسی شود. پس از این اظهارات جلسهیی میان نفت فلات قاره و پتروشیمی برگزار میشود که به امضای صورتجلسه نیز منجر میشود؛ در نهایت اما نفت فلات قاره با این واگذاری مخالفت میکند. اکنون نیز حدود سه هفته است که عملیات فنی این طرح آغاز شده است. در این میان اما برخی از کارشناسان طرحهای دیگری را پیشنهاد میکنند، برای مثال از انتقال این طرح به بندر گناوه صحبت میکنند.
استدلال این گروه بر این مساله استوار است که اگر این طرح به بندرگناوه منتقل شود از گاز بهرگان نیز میتوان استفاده کرد، زمین این ناحیه مشکلات کمبود زمین و خشکی را جبران میکند و در کنار اینها 15درصد سرمایهگذاری که تاکنون در خارک در این زمینه صورت گرفته چون در بخش فنی بوده قابلیت تغییر کاربری را خواهد داشت و میتواند به طرح دیگری تعلق گیرد.
پروژه در چه وضعیتی است؟
در همین زمینه علی عظیمی، مجری پروژه ان جی ال خارک در شرکت نفت فلات قاره ایران با اشاره به اینکه این پروژه به صورت EPC انجام میشود، میگوید: پیشرفت فیزیکی احداث کارخانه ان جی ال خارک 43 درصد و پیشرفت مالی آن 45 درصد بوده است. وی میافزاید: پس از انجام اقدامات مهندسی، تهیه و تدوین اطلاعات، قطعات و تجهیزات مورد نیاز برای پروژه ان جی ال خارک خریداری شده و فعالیتهای مربوط به ساخت وساز آن نیز رو به اتمام است.
در زمینه نصب تجهیزات نیز تاسیسات دریافت گاز و ظروف مایعگیر نصب شدهاند. پایپینگها تهیه شدهاند و اقدامات مربوط جهت نصب آنها نیز درحال انجام است.
عظیمی با بیان اینکه در پروژه ان جی ال خارک برای تطابق با استانداردهای جهانی از لایسنس شیرینسازی گاز شرکت شل استفاده شده است، میگوید: برای به حداقل رساندن میزان گوگرد به این فنآوری نیازمند بودیم که با استفاده از این فنآوری ابتدا عملیات شیرینسازی، سپس نمزدایی و در انتها جیوهزدایی انجام میشود.
مجری پروژه ان جی ال خارک احداث یک واحد SRU را از اولویتهای پروژه ان جی ال خارک میداند و میگوید: واحد SRU جزو لاینفک این پروژه است و بدون آن امکان بهرهبرداری از کارخانه ان جی ال خارک وجود ندارد. از این رو در حال حاضر اقدامات لازم برای تهیه فنآوری مربوط به ساخت این واحد در حال انجام است.
عظیمی با تاکید بر اینکه مهمترین هدف اجرای این پروژه جلوگیری از آلودگی محیط زیست بوده است، میگوید: در کنار اقداماتی که برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست انجام میشود، درآمدهای مناسبی نیز از راه فروش محصولات حاصل از جمعآوری گازهای همراه عاید خواهد شد و فروش محصولاتی مانند ال پی جی، گازهای متان، اتان و میعانات گازی برای ایران بیش از 2 میلیارد دلار در سال درآمد به همراه خواهد داشت.
وی با اشاره به اثرات نامطلوب زیست محیطی سوزاندن گازها میگوید: با سوزاندن گازهای همراه سالانه 15میلیون تن CO2، 478 هزار تن H2S و 136 هزار تن NO2 در محیط زیست منتشر میشود که با جمعآوری و استحصال آنها در کارخانه ان جی ال خارک روزانه 400 میلیون فوت مکعب گاز متان، 62 میلیون فوت مکعب گاز اتان، 40 هزار بشکه ال پی جی و 10 هزار بشکه میعانات گازی تولید میشود. عظیمی اضافه میکند: از 400 میلیون فوت مکعب گاز متان که روزانه تولید میشود 123 میلیون فوت مکعب در روز به عنوان خوراک واحد متانول 2 پتروشیمی خارک، 120 میلیون فوت مکعب جهت تزریق به میدان دورود برای ازدیاد برداشت و باقیمانده آن نیز برای مصارف خود کارخانه ان جی ال خارک و نیروگاههای منطقه استفاده میشود. وی با تاکید بر اینکه بر اساس تصمیمات جدید وزارت نفت، پروژه ان جی ال خارک باید تا پایان سال 1394 به پایان برسد، خاطرنشان میکند: تا 15 ماه آینده بهطور متوسط باید ماهانه 45 میلیون یورو به پیمانکاران این پروژه پرداخت شود.
به گفته مجری پروژه ان جی ال خارک 40 درصد تجهیزات و قطعات مورد نیاز این پروژه از سازندگان داخلی و بقیه از سازندگان معتبر خارجی تامین شده است. علی عظیمی هزینه احداث کارخانه ان جی ال خارک و مبلغ کل قرارداد آن را یک میلیارد و 206 میلیون یورو عنوان میکند.