گروه انرژی زهره اکرمی
آژانس بین‌المللی انرژی، دیروز و به سبک همیشه یک روز قبل از اوپک، گزارش ماهانه خود از چشم‌انداز بازار جهانی نفت خام را منتشر کرد. آژانسی که فاتیح بیرول، رییس آن یک روز پس از توافق اوپک بازنگری در گزارش پیشین آن را در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام و بیان کرده بود که بر خلاف گذشته با توافق اوپک معتقد هستند، بازار نه در انتهای سال 2017 بلکه در ابتدای این سال میلادی به «تعادل» خواهد رسید. حالا iea در گزارشی که دیروز منتشر کرد، عنوان کرده است که بر پایه فرضیات موجود در صورتی که اوپک و غیراوپک هر دو بر تعهدات خود پایبند باشند، بازار نفت که برای 2سال گذشته از شدت مازاد عرضه اشباع شده بود در نیمه نخست 2017 با کمبود 600 هزار بشکه‌یی تقاضا مواجه خواهد شد. آژانس همچنین در گزارش خود از این خبر داد که تولید نفت خام کشورهای عضو اوپک در ماه نوامبر و همزمان با مذاکرات برای کاهش سقف تولید به سطحی تاریخی دست یافته است. دیروز و درحالی که قیمت نفت خام درحال ادامه واکنش صعودی خود به توافق اوپک و غیراوپک در 10دسامبر بوده و نفت برنت به 56 دلار و 7سنت در هر بشکه رسید، انتشار گزارش iea نیز به مثبت‌تر شدن فضای قیمت‌ها کمک کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه خود نوشت: «تمرکز ماه ژانویه روی نفت 30دلاری و افزایش قریب‌الوقوع تولید نفت ایران پس از لغو تحریم‌ها بود. در ماه دسامبر اما شاهد نخستین پیشنهاد توقف تولید اعضای اوپک پس از از سال 2008 بودیم. همچنان که این ماه، مولود نخستین توافق تولیدکنندگان غیراوپکی از 2001 تاکنون بود.»
در ادامه گزارش iea آمده است:«اوپک میزان تولیدات خود را 1.2میلیون بشکه در روز کاهش داد که با افزایش 1.3میلیون بشکه‌یی 12ماهه منتهی با ماه اکتبر برابر است. در سوی دیگر اما اعضای غیراوپکی در همین بازه زمانی، کاهشی 900هزار بشکه‌یی را تجربه کرده بودند.»
iea با توجه به افزایش برآورد مصرف نفت چین و روسیه، برآورد رشد تقاضای جهانی نفت در سال ٢٠١٦ میلادی با ١٢٠هزار بشکه افزایش به
یک میلیون و ٤٠٠هزار بشکه در روز رسیده رساند. همچنین برآورد رشد تقاضای نفت در سال ٢٠١٧ میلادی نیز با ١١٠هزار بشکه افزایش به یک میلیون و ٣٠٠هزار بشکه در روز از سوی آژانس پیش‌بینی شد.
آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است که پیش از توافق اوپک نیز عرضه و تقاضای بازار نشان از بازگشت تعادل به بازار تا پایان سال 2017 می‌داد اما اعضای اوپک، روسیه و دیگر کشورهای تولیدکننده تمایل به تسریع این فرآیند داشتند. تحلیلگران iea در ادامه عنوان می‌کند که اگر اعضای اوپک همان‌گونه در 10دسامبر توافق کردند، بی‌درنگ در پی رسیدن به هدف خود برای رسیدن به سقف 32.7میلیون بشکه برآیند و تولیدکنندگان غیراوپکی با کاهش 558 هزار بشکه‌یی تولیدات خود موافقت کنند، بازار برای نخستین بار در نیمه نخست سال 2017 با کمبود عرضه مواجه خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که مقدار این کمبود حدود 600 هزار بشکه در روز باشد. این اطلاعات اما پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی نیست بلکه فرضیاتی است که از توافق 30 نوامبر اوپک استخراج شده است.
آژانس در ادامه می‌افزاید: با عبور از نیمه نخست سال 2017 تحلیل‌ها روی آنچه پس از گذشت دوره 6 ماه توافق اوپک روی خواهد داد، دشوار خواهد بود و باید تا نشست بعدی وزیران اوپک در ماه مه منتظر ماند. این واقعیت می‌تواند سبب محافظه‌کاری شود چراکه عدم قطعیتی را در بازار نفت و اقتصاد جهانی سبب می‌شود البته نباید امکان تمدید این توافق را نیز در نظر نگرفت. منحنی قیمت نمایانگر افزایش قیمت در دوره‌یی کوتاه است اما از حرکت کند آن نیز خبر می‌دهد.
اوپک همچنین خواستار ارسال سیگنالی به تولیدکنندگان پرهزینه است که نباید از تولیدکنندگان بزرگ سواری بگیرند. فرض این تولیدکنندگان پرهزینه بر آن است که توقف تولید زیر قیمت ممکن است بار دیگر سبب بالا رفتن ریسک سرمایه‌گذاری‌ها شود.
هفته‌های حیاتی پیش رو
آژانس بین‌المللی انرژی با اتخاذ موضعی نسبتا محافظه‌کارانه در مورد اثر دقیق توافق‌های صورت گرفته در مدت اخیر روی قیمت‌ها در گزارش خود عنوان می‌کند:«چند هفته آتی از 2 جهت اهمیت حیاتی دارند. در یک جنبه مشخص می‌شود که تولیدکنندگان اوپک تا چه حد بر تعهد خود پایبند می‌مانند و از جنبه دیگر اثر این کاهش تولید بر بازار و زمانی که به طول خواهد انجامید نیز روشن خواهد شد.» به دلایل منطقی و قراردادی ممکن است، اثر کاهش تولید کشورهای عضو اوپک به زودی زود مشخص نشده و بازار عدم حضور آنها را به وضوح احساس نکند. توافق اوپک برای 6 ماه اجرایی خواهد شد و ما نیز به همین واسطه برای بازنگری در چشم‌اندازهای خود به زمان بیشتری نیاز داریم. موفقیت آن زمانی خواهد بود که پس از گذشت دو سال پرتلاطم، قیمت‌ها و درآمدها روی ثبات را به خود ببینند. شکست آن، خطر استمرار روند افزایش ذخیرهسازی و بازگشت روند کاهش قیمت را در پی خواهد داشت.
