گروه بنگاه‌ها
محسن رنانی از جمله اقتصاددانانی است که معمولا اظهارنظرهایش بازتاب‌های وسیعی در رسانه‌های گروهی و محافل اقتصادی پیدا می‌کند و دیدگاه‌های متفاوت و در برخی موارد متضاد درباره اظهاراتش مطرح می‌شود. چه آن زمانی که در دوره وفور درآمدهای نفتی نسبت به ظهور پدیده بیماری هلندی و سقوط اقتصاد ایران به دره رکود هشدار می‌داد و چه آن وقتی که درباره بحران آب در فرآیند توسعه ایران اظهارنظر می‌کرد در همگی موارد، صحبت‌هایش موافقان و مخالفان بسیاری داشت، اما گوش شنوایی برای بررسی تحلیل‌ها وجود نداشت. محسن رنانی در کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی هشدار داده بود که بالا بودن قیمت نفت برای ایجاد انگیزه کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است و بعد شاهد سقوط خواهیم بود اما کارشناسان و مشاوران اقتصاد دولت قبلی توجهی نکردند تا اقتصاد و معیشت ایرانیان به شرایطی دچار شود که خروج از آن یک پروژه همگانی را در بلندمدت طلب می‌کند.
این‌بار رنانی به دعوت معاونت بانوان اتاق اصفهان، درباره نقش«زنان توانمند» در توسعه پایدار اقتصادی و توسعه کسب و کار در کشورمان صحبت کرده و اهمیت این ارتقای مهارتی را در سال‌های آینده حیاتی ارزیابی کرده است. این اقتصاددان به این نکته اشاره می‌کند که: «اگر کشوری زنان توانمند داشته باشد، سرمایه، قدرت و توسعه را با خود به همراه می‌آورد. در صورتی که در نبود اینچنین زنانی، حتی دموکراسی نیز عامل تخریب می‌شود.» در ادامه ارزیابی‌های تحلیلی رنانی از 30سال سخت برای اقتصاد ایران خبر می‌دهد که باید با برنامه‌ریزی مناسب پشت سر گذاشته شود تا با عبور از این دوران اقتصاد ایران فرصت بازآفرینی خود را داشته باشد. با توجه به اهمیت نقش زنان در فرآیند توسعه کسب و کار و با عنایت به این واقعیت عریان که زنان نیمی از ظرفیت‌های جامعه را تشکیل می‌دهند، نوری به مهم‌ترین اظهارنظرهای رنانی در این نشست می‌اندازیم تا علاقه‌مندان در جریان این دیدگاه‌ها قرار بگیرند.
نشانه‌های رشد پایدار
معاونت بانوان اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان اصفهان با همکاری دفتر امور بانوان و خانواده استانداری، نشستی با عنوان نقش زنان در پایدارسازی توسعه و مقاوم‌سازی اقتصادی را با حضور محسن رنانی، عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان، جمعی از بانوان فعال اجتماعی و مسوولان نهادهای مدنی در اتاق بازرگانی استان اصفهان برگزار کرد. رنانی با جمع‌بندی از تحقیقات 30ساله داگلاس نورت، برنده جایزه نوبل اقتصاد گفت: اگر بخواهیم بدانیم، کشوری توسعه‌یافته است یا خیر، نیازی نیست محصولات مصرفی، جاده‌ها یا کارخانه‌های آن کشور را بررسی کنیم؛ باید ببینیم در دبستان‌ها و خانه‌های این کشور، آیا کودکانی با توانایی گفت‌وگو کردن، پرتحرک، پرسشگر، تنوع طلب، ناقد و نقدپذیر، صبور، روادار و ریسک‌پذیر وجود دارد یا خیر.
این استاد اقتصاد افزود: از معضلات بزرگ ما ایرانی‌ها ناتوانی در گفت‌وگو و مناظره است. امروز اگر توانایی نقد حاکمان را نداریم، به خاطر این است که توانایی گفت‌وگو نداریم. آدم‌های خلاق، کارآمد و کارآفرینی داریم که به علت نداشتن این توانایی، تعامل مثبت نداشته و در عمل شکست می‌خورند. این مشکلات ناشی از گرفتاری‌های دوران کودکی است.
رنانی با اشاره به نقش و اهمیت عملکرد جامعه و دولت‌ها گفت: برای آنکه بدانیم کشوری معیارهای توسعه‌خواهی دارد یا خیر، باید دید، آیا حاضر است 20سال برای ارتقای کودکان و مادران سرمایه‌گذاری کند یا خیر؟ وی ادامه داد: امروز دولت ما برای سرمایه‌گذاری عظیم در این رابطه توانایی و بودجه کافی ندارد. پس باید خودمان و به ویژه زنان، خود در خانواده و نهادهای اجتماعی برای حرکت در این مسیر تلاش کنیم.
لبه‌های دو‌گانه توسعه
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: دو مورد، لبه‌های توسعه محسوب می‌شوند؛ توانایی گفت‌وگو و صبر. نقطه شروع از توانایی گفت‌وگو آغاز می‌شود. باید این توانایی را در خانه، بین اعضای خانواده، محله‌ها، نهادهای اجتماعی و... پرورش دهیم. باید در حوزه بسط گفت‌وگو میان زنان سرمایه‌گذاری کنیم.
رنانی اضافه کرد: اگر 30سال در این مسیر به‌طور مداوم تلاش کنیم، نسل بعدی یا دو نسل بعد از ما نسل توانمندی خواهد بود. توانمندی زنان را باید بهبود بخشیم وگرنه چرخ بر همان روش سابق خواهد چرخید. وی با اشاره به نقش نهادهای اجتماعی افزود: خانواده‌ها به تنهایی نمی‌توانند با این مشکل برخورد کنند و نهادهای اجتماعی و فعالان در عرصه‌های مختلف زنان نقش موثری در این بین خواهند داشت. من از زنان فعال در حوزه‌های مختلف زنان می‌خواهم که برای زیست موثر اجتماعی تلاش کنند. وجود کسی که اطلاعات خوبی در این زمینه‌ها داشته باشد نیز به عنوان مربی و هدایتگر می‌تواند، تاثیر مثبتی در این‌گونه جلسات و فعالیت‌ها داشته باشد.
محسن رنانی در جمع فعالان نهادهای اجتماعی زنان در اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به وجود مشکلات و معضلات اجتماعی در جامعه امروز ایرانی با طرح چندین پرسش اظهار کرد: آیا وجود فساد و معضلات اجتماعی را باید در داخل جست‌وجو کنیم یا در دسیسه خارجی‌ها ؟ متاسفانه توهمی همه‌گیر در جامعه وجود دارد که باور داریم ما از مردمان هوشمند و با ضریب هوشی بالایی در جهان هستیم. اما حقیقت این است که ما هوش متوسطی داریم و این باور غلط فریبی بود که انگلیسی‌ها برای ما به کار بردند. مشکل کجاست که امروز با این همه مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... درگیر هستیم؟ این استاد دانشگاه ادامه داد: مساله ما مساله زنان است. مشکلات ما ناشی از نبود زنان توانمند در جامعه است. ما زنان توانمند برای حرکت در مسیر توسعه نداریم و لازمه این حرکت، نفت، میزان هوش و مسائلی از این دست نیست. بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته امروزی نه ضریب هوشی بالایی دارند و نه نفت.
مساله زنان در ایران
رنانی توضیح داد: مساله زن در ایران یک مساله تاریخی و فرهنگی است و چیزی نیست که امروز اتفاق افتاده باشد. این مشکل یک بحث فرهنگی است، مذهب بر آن تاثیر داشته، اما به‌طور کامل هم به آن مرتبط نیست. بخش بزرگی از محدودیت‌هایی که امروز بر زنان جامعه ما اعمال می‌شود از محدودیت‌های اسلامی نیست، بلکه کاملا فرهنگی است.
وی در خصوص اینکه زن عامل توسعه است، گفت: توجه داشته باشید که نرخ مشارکت به آن بخش از زنانی اشاره دارد که برای فعالیت‌های اجتماعی و حضور در عرصه‌های مختلف به جست‌وجو و فعالیت پرداخته‌اند، نه اینکه الزاما شاغل باشند و صرفا برای حضور اجتماعی، اقتصادی و... از خانه بیرون آمده‌اند.
رنانی افزود: امروز 70درصد صندلی‌های دانشگاه‌های ما را زنان اشغال کرده‌اند و چهارونیم میلیون زن تحصیلکرده داریم. یعنی این همه زمان و انرژی را صرف می‌کنیم تا زنان ما تحصیل کنند و بعد از پایان تحصیلات‌شان به خانه و امور قبلی برگردند.
این عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: البته بعضی باورهای مردانه بر این موضوع موثر بوده است، مثل اینکه مردان ما دوست دارند، دخترشان یا همسرشان تحصیلکرده اما خانه‌دار باشند. اما مشکل اصلی اینجاست که ما تنها تلاش می‌کنیم زنان تحصیلکرده داشته باشیم، آنها تحصیل می‌کنند اما توانمند نیستند.
ناتوانی از خانه ریشه می‌گیرد
رنانی با اشاره به نقش پررنگ مادران در خانه گفت: به اعتقاد من، ما در ایران کودکی نداریم. در حالی که کودکی مهم‌ترین بخش زندگی، برای پرورش یک فرد توانمند است. ما کودکان ناتوانی هستیم که بزرگ شده‌ایم. رییس، مدیر و دانشمند شده‌ایم اما هنوز کودکی هستیم که توانمند نیست. از طرفی نقش مادر در این مورد بسیار مهم و حیاتی است. اگر در خانه‌یی مادر توانمند نباشد الزاما کودکان توانمند رشد نخواهند کرد.
وی در این خصوص تصریح کرد: 3 تا 7سالگی مهم‌ترین دوره سنی است. چرا که اگر اساس و پایه توانمندسازی در این دوره شکل گرفت، در دوره دبستان نیز تکمیل می‌شود و این در حالی است که مادران ما بعد از دوران شیرخواری و اطمینان خاطر از طی کردن برخی مسائل سلامت جسمی و خوراک کودک یا پوشاک او را به حال خود رها می‌کنند. وی اضافه کرد: از طرفی برخی مادرها نیز که تلاش می‌کنند به رشد شخصیت کودک کمک کنند، با روش‌های اشتباه مثل یاد دادن زبان انگلیسی یا حفظ قرآن یا روش‌هایی از این دست کودکی بچه را از بین می‌برند. بچه‌ها حافظه نیستند، بچه‌ها گلوله‌های سرمایه هستند و اگر مادران ما کودکان خود را درست تربیت کنند، ما به توسعه دست پیدا خواهیم کرد.
رنانی ادامه داد: آموزش در این سن کمکی به شکل‌گیری شخصیت کودک نمی‌کند، در کشورهایی مثل فنلاند کودکان تا پایان دوره دبستان تنها زندگی کردن را یاد می‌گیرند. آنها با خود به جای کتاب بالش به مدرسه می‌برند، برای آنکه هر زمان احساس نیاز کردند، بخوابند. آنها درسی آموزش نمی‌بینند و مشق و تکلیف ندارند.
توسعه پایدار وابسته به وجود زنان توانمند است
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در پایان گفت: پس توسعه پایدار، وابسته به وجود زنان توانمند است و برای داشتن زنان توانمند در جامعه باید توانایی گفت‌وگو را پرورش دهیم که این مهم تلاش نهادهای اجتماعی را طلب می‌کند.
