تعادل
درحالی مراتب رسیدگی به لایحه بودجه 96 در بهارستان درحال انجام است که بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی میزان کسری ارقام پیش‌بینی شده این لایحه را 139هزارمیلیارد تومان (به روش تراز اولیه غیرنفتی) برآورد کرده و این به‌معنای این است که بودجه عمومی دولت 50 درصد کسری واقعی دارد. به عبارت دیگر به گمان مرکز پژوهش‌های مجلس با بودجه‌یی که دولت برای سال آینده نوشته است، کشور برای تامین منابع عمومی صرفا 40درصد از دسترنج خود (مالیات و سایر درآمدها) استفاده می‌کند و مابقی آن باید از نفت تامین شود یا استقراض.
به گزارش«تعادل» کلیات لایحه بودجه 96 دو روز پیش در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تصویب شد و اعضای کمیسیون تلفیق ظرف این هفته انتخاب خواهند شد.
اما در اثنای اینکه لایحه بودجه در مجلس در دست بررسی است، کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بیکار ننشسته‌اند و درحال مطالعه و کندوکاو بر ارقام و اعداد پیش‌بینی شده در سند مالی دولت برای سال 96 هستند. این گزارش که با عنوان جالب «بودجه به زبان ساده» منتشر شده و طبق اظهارنظرات متن مخاطب اصلی آن نه نمایندگان و مسوولان بلکه شهروندان هستند نه تنها لایحه بودجه 96 بلکه شیوه بررسی نمایندگان مجلس را نیز در آماج انتقاد قرار داده است. نویسندگان این گزارش نوشته‌اند که هر چند لایحه بودجه هر ساله به قوه مقننه ارائه می‌شود اما نمایندگان مجلس معمولا تمامی آن را بررسی نمی‌کنند. آنها می‌پرسند«چرا بودجه‌های سالانه در ایران نامربوط و نامعقول است؟» اعدادی را نیز درخصوص لایحه بودجه 96 پیش‌بینی کرده‌اند که بر این ادعا صحه می‌گذارد. در این گزارش آمده است: «اگرچه سند بودجه کشور معمولا به طور شکلی متوازن و بدون کسری بسته می‌شود و دولت‌ها معمولا مدعی تقدیم بودجه بدون کسری به مجلس می‌شوند اما در عمل به دلیل بیش برآورد درآمدها و عدم تحقق بخشی از منابع درآمدی و کم برآورد مصارف همواره با کسری مواجه می‌شوند.»
برای برآورد کسری بودجه از چندین روش مانند تراز شکلی، عملیاتی، اولیه، اولیه غیرنفتی، کسری و کسری بدون نفت استفاده می‌کنند. مرکز پژوهش‌های مجلس برای برآورد کسری بودجه 96 از شیوه تراز اولیه غیرنفتی سود جسته است و میزان آن را 139هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی کرده است. کسری اولیه غیرنفتی عبارت است از مجموع درآمدها بدون در نظر گرفتن درآمد نفت یا درآمدهای منابع طبیعی منهای مجموع هزینه‌های جاری و عمرانی بدون در نظر گرفتن بهره.
در ادبیات مالی گفته می‌شود آن نوع کسری واقعی‌تر است که اولا تمام هزینه‌های دولت را در نظر بگیرد ثانیا منابع ناشی از عملکرد اقتصاد را از آنچه بیرون می‌آید، جدا کند. با این استدلال مرکز پژوهش‌های مجلس کسری بودجه غیرنفتی یا غیرمتکی به منبع را که معادل مجموع منابع نفتی و استقراض است به عنوان روش محاسبه کسری بودجه استفاده کرده است. کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس بر این اساس نوشته‌اند که بودجه عمومی دولت(لایحه بودجه 96) 50 درصد کسری واقعی دارد، یعنی کشور در سال 96 برای تامین منابع عمومی صرفا 40 تا حداکثر 50درصد از دسترنج خود استفاده می‌کند و باقی یا از نفت تامین می‌شود یا استقراض. البته آنها در ادامه یک توضیح تکمیلی نیز آورده‌اند:«این موضوع با اندکی نوسان ویژگی بودجه در 50 سال اخیر بوده است.»
مرکز پژوهش‌ها از نمایندگان خواسته است که در بررسی بودجه به میزان واقعی بودن ارقام بودجه و ماهیت منابع دولت توجه کنند و تا حد امکان از افزایش مصارف و افزایش کسری هم در دروه بررسی بودجه و هم در فرآیند قانون‌گذاری در کشور
خودداری کنند.
