هیاتوزیران مصوبه تغییر واحد پول رسمی کشور از ریال به تومان را تصویب کرد. در جلسه دیروز هیاتوزیران که به ریاست حسن روحانی رییسجمهوری تشکیل شد، با تصویب موادی از لایحه بانک مرکزی و با موافقت اعضا، تومان که معادل ۱۰ ریال است واحد پول کشور میشود. این در حالی است که تغییر واحد پولی ایران به تومان باید به تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان هم برسد. حال این پرسش مطرح میشود که باتوجه به اینکه یک صفر حذف خواهد شد آیا اثر روانی خاصی در بازارها پدیدار خواهد شد و آیا عملیات موسسات مالی در انجام امور روزانه تسهیل خواهد شد یا خیر؟ به باور من تغییر واحد پول با کم کردن یک صفر و حتی 3 صفر تنها در نحوه گزارشدهی مسوولان مالی در گزارشهای مالی دولت، بانکها، شرکتها و امثالهم تاثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر ترازنامه، صورتهای مالی یا بودجههایی که ارائه میشود معمولا ارقامشان یا به میلیارد یا به میلیون ریال ذکر میشود که در عین حال ارقام درشت و پهنی به شمار میروند. تغییر در واحد پولی، به نوعی گزارشدهی را آسانتر میکند و اگر میتوانستیم به جای یک صفر، سه صفر را حذف میکردیم، این تغییر بسیار منطقیتر به
نظر میرسید. چه یک صفر و چه سه صفر اگر حذف شود بالاخره اسکناسهای موجود در کشور به اجبار باید عوض شود. این مساله هزینه هنگفتی در پی خواهد داشت و اگر مجبور هستیم چند سال دیگر 3 صفر را کاهش دهیم، پس چرا امروز این اقدام را انجام ندهیم؟ این در حالی است که حذف سه صفر در دولت قبل هم تصویب شده بود و در نهایت هم متوجه نشدیم که چرا این موضوع اجرایی نشد. در حال حاضر هم اگر این موضوع دوباره مطرح شده به دلیل همزمانی با ارائه قانون جدیدی برای بانک مرکزی و بانکداری است که این دو قانون حدود 5 سال پیش توسط کارشناسان مجرب بانک مرکزی و خارج از بانک مرکزی نوشته شده است. امیدوار بودیم که این قانون 4 سال پیش به مجلس ارائه میشد اما به هر حال تاکنون به تعویق افتاده و همزمان یکی از بندهای آن قانون نیز میگوید واحد پول ایران، ریال است. اکنون مسوولان تصمیم گرفتهاند که واحد پول در ایران تومان شود که از این نظر خیلی هم خوشحال نیستم. به دلیل اینکه تومان یک لغت فارسی نیست و هیچگونه ریشه ایرانی ندارد و متعلق به مغولهاست که از حدود 100 سال و از زمان سلسله قاجار در گفتوگوی عامیانه مردم به کار گرفته میشد.
لغت ریال زیباتر و آهنگینتر است که البته این لغت هم فارسی نیست و ریشه اروپایی دارد. حال اگر قرار است واحد پول تغییر کند، من به هیچ عنوان مخالف نیستم، اما تغییر آن بهتر بود به زبان فارسی انجام میشد نه به زبان مغولی. البته شاید بهتر بود که مسوولان همزمان سه صفر را مشمول تغییرات درنظر میگرفتند و آن را برای همیشه از دایره اعداد پاک میکردند. همچنین باید پذیرفت که کاهش یک یا سه صفر هیچ اثر مهمی در وضعیت رکود، تورم، رونق، اشتغال یا بیکاری نخواهد داشت. این اقدام نه اثر روانی چندانی به همراه خواهد داشت و نه اثر واقعی و بنیادی در پارامترهای اصلی اقتصاد به جا میگذارد.
تغییر واحد پول در کشور یک اقدام لوکس و تجملاتی است که در زمانی که مردم منتظر هستند دولت رکود را بشکند یا به برخی از مفاسد اقتصادی که در کشور وجود دارد و همه را هم ناراحت کرده بپردازد، در حال انجام است. اکنون زمان تغییر این واحد که بیشتر جنبه ظاهری دارد نیست. از سوی دیگر این اقدام هیچ تاثیری بر شاخصهای اقتصادی نخواهد داشت. پول ایران به دلیل اینکه یک پول بینالمللی نیست و بهطور قانونی در معاملات خارج از کشور قابل استفاده نیست، بنابراین تاثیری بر مبادلات اقتصادی ما نخواهد داشت. اما درمورد واحد پولی ریال، نه واردات ایران برای فروشندگان خارجی قابلپذیرش است و نه صادرات ایران به ریال قابلقبول است. بنابراین تاثیر بینالمللی تغییر واحد پولی صفر است و تنها تاثیر آن در گزارشدهی ارقامی است که برای واردات، صادرات، بودجه، ترازنامه وجود دارد تا رقمهای کوچکتری به کار گرفته شود. از دیدگاه من این تصمیم دولت محافظهکارانه است و هم اینکه از نظر زمانی در بد زمانی انتخاب شده است زیرا هنوز درگیر مسائل اصلی و حاشیهیی برجام هستیم.