مرتضی ایمانی‌راد|
کارشناس اقتصادی|
پس از ثبات قابل‌توجهى که دلار امریکا در بازار ایران تجربه کرد، در مدتى کوتاه افزایش قابل‌توجهى را به‌همراه التهاب و نوسان بالا تجربه کرد. با بالا رفتن شدید دلار امریکا این سوال براى همه مطرح شده که آیا این روند افزایشى ادامه خواهد داشت یا برعکس کاهش مى‌یابد.براى اینکه پاسخ این سوال را بدهیم ابتدا باید ببینیم که چرا دلار در فرصتى کوتاه این‌چنین بالا رفت. تنها مى‌توانم بگویم که افزایش قیمت دلار نه دلیلش بالا رفتن دلار امریکا در سطح جهانى است، نه افزایش سفرهاى سیاحتى و زیارتى و نه فصلى است و نه وابسته به نزدیک‌تر شدن به ماه ژانویه. هر یک از این عوامل (جز افزایش دلار امریکا در بازارهاى جهانى در مقابل ارزهاى معتبر دیگر مانند یورو، پوند، ین و دلارهاى غیرامریکایى) علت افزایش دلار نبوده ولى محرک اولیه براى شروع حرکت صعودى دلار بوده است. در این صورت علت اصلى چه بوده است؟
دلار مانند سایر متغیرهاى اصلى باید به نسبت تغییرات قیمت‌ها، تغییر در تولید، تغییر در حجم واردات و صادرات و سایر متغیرهاى مرتبط تغییر کند. از بین این متغیرها نرخ تورم از اهمیت زیادى برخوردار است، بنابراین اگر بخواهیم نرخ دلار را در اقتصاد ایران واقعى نگه داریم، لازم است که تغییرات قیمت‌ها خود را در دلار نشان دهد، دقیقا کارى که بانک مرکزى در مدتى طولانى از آن اجتناب کرد و ثبات قیمت دلار را به حساب ثبات اقتصادى گذاشت. به نظر من بانک مرکزى در دوران دولت روحانى با صبورى و هوشمندى خاصى سیاست‌هاى اقتصادى را مدیریت کرد و تنها جایى که این هوشمندى از دست رفت ثابت نگه داشتن نرخ دلار بود. وقتى قیمت‌ها بالا مى‌رود و قیمت دلار ثابت مى‌ماند، به اندازه فاصله‌یى که افزایش قیمت‌ها از دلار می‌گیرد انرژى صعود در قیمت دلار انباشته مى‌شود و تنها منتظر یک محرک است که این انرژى را تخلیه کند. در این چند روز گذشته هم محرک‌ها کافى بودند و هم قیمت دلار صعود انباشته شده را تخلیه کرد. معنى این صحبت این است که اگر بانک مرکزى از ابتدا اجازه مى‌داد که قیمت دلار با بالا رفتن قیمت‌ها افزایش مى‌یافت، این شرایط (یعنى افزایش سریع قیمت) اتفاق
نمى‌افتاد. این التهابات ارزى نشان می‌دهد که یکى از سیاست‌هاى جدى و به‌جا مانده ارزى بانک مرکزى حرکت دلار با سطح عمومى قیمت‌ها (و یکسرى دیگر از متغیرها که اینجا نادیده می‌گیریم) است. این سیاست هم جلوى گرایش‌های سوداگرانه روى دلار را می‌گیرد، هم صادرات را تشویق می‌کند، هم قیمت‌هاى داخلى و جهانى را همسو می‌کند و مهم‌تر اینکه مانع شکل‌گیرى رانت در اقتصاد مى‌شود.
با‌توجه به کل مطالب گفته شده ادامه افزایش قیمت دلار زیاد محتمل نیست و در هر لحظه می‌تواند اصلاح قیمتى داشته باشد. به نظرم قیمت 4هزار تومان در شرایط فعلى براى دلار خیلى غیرواقعى نیست.
