گروه ایران
در آستانه سالگرد اجرای رسمی برجام از سوی ایران و گروه 1+5 این توافق بین‌المللی در فاصله‌یی کمتر از یک ماه با دو چالش مهم از سوی امریکا مواجه شده است. نخستین چالش پیروزی دونالد ترامپ، نامزد تندرو جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا بود. ترامپ که در مانورهای تبلیغاتی خود تندترین حملات را علیه برجام انجام داده و تهدید به پاره کردن توافق هسته‌یی کرده بود اکنون قرار است تا کمتر از دو ماه دیگر بر مسند ریاست‌جمهوری امریکا بنشیند.
در همین راستا و درحالی که هنوز نگرانی‌ها از پیروزی ترامپ و سرنوشت برجام همچنان در راس اخبار رسانه‌های بین‌المللی قرار دارد پنج‌شنبه شب سنای امریکا با 99رای از 100رای به صورت قاطعی لایحه طرح تمدید تحریم‌های ایران موسوم به داماتو را برای 10سال دیگر تصویب کرد. این لایحه که پیش از این اواخر آبان ماه نیز توسط مجلس نمایندگان امریکا به تصویب رسیده بود، اکنون باید برای اجرایی شدن از سوی باراک اوباما که آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید را سپری می‌کند به تایید و امضا برسد. اگرچه مقامات کاخ سفید و شخص اوباما پیش از این بارها اعلام کرده بودند هر گونه طرحی که در مسیر اجرایی شدن برجام خلل ایجاد کند را وتو خواهند کرد اما آنچه که به نگرانی‌ها دامن می‌زند، این است با توجه به اینکه بیش از دو سوم اعضای مجلس نمایندگان و سنای امریکا به این لایحه رای مثبت داده اند؛ براساس قانون اساسی امریکا وتو اوباما با مشکلات و موانع بسیاری روبه‌رو بوده و حتی ممکن است مورد قبول واقع نشود.
تمدید داماتو بر خلاف حقوق بین‌المللی است
از سوی دیگر مقامات بلندپایه کشورمان نیز در روزهای اخیر هر گونه تمدید تحریم‌های ایران را نقض برجام تلقی کرده و از واکنش مقتضی ایران در قبال این مساله صحبت کرده‌اند. در همین رابطه بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در واکنش به این موضوع ضمن تایید این مساله اعلام کرد، همان‌گونه که بارها توسط مقامات عالیرتبه کشورمان اعلام شده است، مصوبه اخیر کنگره امریکا برای تمدید 10ساله تحریم‌های ایران، مخالف برجام و تعهدات امریکا در حقوق بین‌الملل است.
قاسمی می‌گوید: براساس اصول اولیه حاکم بر روابط بین‌الملل، دولت امریکا مسوول اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور است و تحولات سیاسی داخل امریکا و ارتباطات میان قوای مقننه و مجریه آن کشور نمی‌تواند توجیهی برای اهمال یا استنکاف از اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور محسوب شود. رییس‌جمهوری ایالات متحده در برجام پذیرفته است که با استفاده از کلیه اختیارات خود از قانونی و اجرایی شدن موارد مخالف برجام ازجمله مصوبه اخیر کنگره جلوگیری کند.
وی تاکید کرد: ایران نشان داده است که به توافقات بین‌المللی خود پایبند است ولی برای کلیه شرایط پیش‌بینی‌های متناسب را به عمل آورده و آمادگی لازم برای پاسداری موثر، قوی و مدبرانه از حقوق مردم ایران در هر شرایطی را ایجاد کرده است. وزارت امور خارجه، رفتار دولت امریکا در این زمینه را به صورت دقیق رصد کرده و گزارشی کامل به هیات نظارت بر اجرای برجام برای تصمیم‌گیری و اقدام مقتضی ارائه خواهد کرد.
حمایت اوباما از میراث دیپلماسی خود
اکنون با شرایط به وجود آمده و با تصریح اتحادیه اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر انجام کامل تعهدات برجام از سوی ایران اکنون جامعه جهانی و کشورهای مذاکره‌کننده در توافق هسته‌یی چشم به اجرای تعهدات امریکا دوخته‌اند تا مشخص شود که آیا اوباما می‌تواند در واپسین روزهای ریاست‌جمهوری خود این توافق بین‌المللی و کم سابقه که به نظر کارشناسان حقوقی و سیاسی پایه گذار روندی جدید در روابط بین‌الملل بوده است را نجات دهد یا خیر؟ قانون تحریم‌های داماتو از سوی یکی از سناتورهای جمهوری‌خواه امریکا به همین نام در سپتامبر سال 1995میلادی و در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون در امریکا تصویب شد که به موجب آن هر شرکت امریکایی که بیش از 40میلیون دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند، دچار مجازات اقتصادی خواهد شد. این طرح همچنین علاوه بر صنایع نفت و گاز، سیستم بانکی و نظامی ایران را هم در بر می‌گیرد.
ایران در خلأ حرکت نکرده است
علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان در همین رابطه با بیان اینکه فعلا آثاری در این تحریم‌ها مشاهده نشده و رییس‌جمهوری امریکا آن را ملغی اثر کرده است، گفت: این طرح اگر دوباره عملیاتی و اجرایی شود، نقض صریح برجام است. وی تاکید کرد: اینگونه نبوده است که ما در خلأ پیش رفته و عمل کرده باشیم چون پیش‌بینی‌های لازم را کرده‌ایم، یعنی آمادگی خوبی داریم که بخواهیم واکنش نشان دهیم.
محمدرضا عارف، رییس فراکسیون امید مجلس نیز در پاسخ به سوالی در مورد رای سنای امریکا به تمدید 10ساله تحریم امریکا علیه ایران اظهار کرد: دولت ایالات متحده امریکا باید بداند که اگر بخواهد در نظام بین‌الملل اعتماد به کشورش را زیر سوال نبرد، راهی جز وتو مصوبه سنای امریکا ندارد. ایران ضمن پایبندی به تعهدات بین‌المللی مطمئنا واکنش جدی در برابر این اقدام سنای امریکا نشان خواهد داد و مانند گذشته راه خود را با توجه به منافع ملی ادامه می‌دهد.
به گزارش ایرنا، عارف گفت: مسوولان سیاست خارجی ایران نیز مانند گذشته باید با هوشیاری، اقدامات کشورهای مرتبط با برجام به خصوص دولت جدید امریکا را که به نظر می‌رسد، می‌خواهد هزینه نقض برجام را متوجه ایران کند به دقت رصد و موضع‌گیری مناسب با توجه به منافع ملی ایران اتخاذ کنند.
از سوی دیگر محمدرضا تابش، نایب‌رییس فراکسیون امید مجلس نیز از تهیه طرح دو فوریتی ممنوعیت خرید کالاهای مصرفی امریکایی در قبال مصوبه کنگره امریکا مبنی بر تمدید ١٠ساله تحریم‌های ایران خبر داد. علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفت‌وگویی با ایسنا، مصوبه کنگره امریکا در مورد تمدید تحریم‌های ایران را آزمونی برای به چالش کشیدن رویکرد ترامپ دانست و گفت که ایران باید وارد بررسی نقض برجام شود.
مجلس به وظایف نظارتی خود عمل خواهد کرد
در همین راستا الیاس حضرتی، نماینده تهران در مجلس در گفت‌وگویی با فارس با اشاره به تمدید قانون داماتو گفت: قطعا این موضوع در جلسه روز یک‌شنبه (فردا) مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. وی می‌افزاید: دولت جمهوری اسلامی باید درخصوص این موضوع عکس‌العمل نشان دهد و ما طرح‌ها و برنامه‌هایی داریم که اجرا خواهیم کرد. مجلس نیز دولت را خواهد خواست و سوال خواهد کرد که چه اقداماتی را در این باره صورت داده و اگر دولت اقدامات کندی داشته باشد یا اقداماتی نکرده باشد قطعا مجلس به وظایف نظارتی خود در این خصوص عمل می‌کند. در همین خصوص بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رییسه مجلس نیز با بیان اینکه مجلس شورای اسلامی واکنش جدی و قاطعی به تصویب 10ساله قانون داماتو نشان خواهد داد، گفت: امریکا علاوه بر تمدید داماتو از فعالیت بویینگ و شرکت‌های زیرمجموعه آن با ایران جلوگیری کرده است؛ بنابراین ایران اقدامات جدی و قاطعی در این خصوص انجام خواهد داد. وی تاکید کرد: مجلس در برابر سیاست‌های ضد برجامی مجلس امریکا ابتکار عمل به خرج می‌دهد و با استفاده از ابزار خود به سیاست‌های استکباری امریکا پاسخ قاطع می‌دهد.
