«بهیموت» یا دانش وظیفه‌شناسی

۱۳۹۵/۰۹/۰۶ - ۰۰:۰۰:۰۰
کد خبر: ۵۵۸۵۷

گروه گوناگون| نگاه نخبگان به ماجراها و رویدادهای سیاسی، ‌اجتماعی و اقتصادی است که می‌تواند خط‌مشی هر جامعه و سیستمی را تغییر دهد. در واقع نبود این نگاه می‌تواند یک نقطه ضعف و خلأ برای هر سیستم باشد. بریتانیا از این بابت می‌تواند مدعی باشد که یک سر و گردن بالاتر از هر نظام دیگری در جهان است. داشتن اندیشمندانی مانند دیوید هیوم، آدام اسمیت، ‌توماس هابز، ‌ادموند بروک و... سبب شده که آن کشور از برخی مخاطراتی که می‌توانست نظام آن را از هم بپاشاند، دوری گزیند و راه اصلاح را در پیش بگیرد.

در میان کتب کلاسیک سیاسی و فلسفی جهان، دو کتاب جزو کتب رده‌های بالا قرار می‌گیرند: «لویاتان و بهیموت». نویسنده این دو کتاب، ‌یعنی توماس هابز، فیلسوفی که نخبگان و نظام بریتانیا توانست به خوبی از اندیشه‌های او بهره ببرد در این دو کتاب فلسفی - سیاسی خود به نقد سیاست‌هایی می‌پردازد که انحراف در نظام و سیستم بریتانیا را به وجود می‌آورد. لویاتان، ‌پیش از این در ایران ترجمه شده بود ‌اما بهیموت خیر تا اینکه دکتر حسین بشیریه این زحمت را کشید و آن را از پرده برون آورد.

بهیموت یا پارلمان طولانی، ‌به یک رخداد مهم که یک سده پیش از انقلاب صنعتی انگلستان روی داد، می‌پردازد. در دوره پادشاهی چارلز اول عملا جامعه انگلستان دچار هرج و مرج می‌شود. این هرج و مرج در واقع میان پادشاه و پارلمان بود که در نهایت به لشکرکشی پارلمان علیه پادشاه و گردن زدن او می‌انجامد. هابز این دوره را که شورش علیه پادشاه، گردن زدن وی، روی کار آمدن کرامول و در نهایت بازگشت پادشاهی به فرزند چارلز اول یعنی ‌چارلز دوم است به خوبی تحلیل می‌کند.

هابز از این رویداد استفاده شایانی می‌کند. او در این کتاب سعی می‌کند که پشت پرده رویدادها را عیان و دلایل بروز و ظهور این رویدادها را بیان کند. در واقع به نوشته بشیریه: «بهیموت زمینه پیدایش حوزه فکری دیگری در اندیشه سیاسی هابز را فراهم می‌کند و به تولید دانش سیاسی جدیدی می‌انجامد که می‌توان از آن به عنوان آموزش یا تربیت سیاسی نام برد.»

به اعتقاد هابز، ‌آموزش سیاسی مانند آموزش دینی و اخلاقی و آموزش علمی و آموزش خانوادگی مبحثی عملی است. از این رو او از آن به عنوان «علم وظیفه‌شناسی» یاد می‌کند که باید به عامه مردم آموزش داد. به همین خاطر است که مردم نه تنها باید تربیت مدنی، اخلاقی و خانوادگی داشته باشند بلکه باید تربیت حکومتی هم پیدا کنند. او معتقد بود که آنچه ما را «آدم» می‌کند، دانش وظیفه‌شناسی است. لذا خواندن این کتاب نه تنها برای نخبگان بلکه برای تمام دولتمردان در همه سطوح واجب است تا بدانند که کجا و در چه مقطعی وظیفه‌شناسی داشته باشند. در اصل «بهیموت» حس و دانش وظیفه‌شناسی را در «آدم» بیدار می‌کند.

مشاهده صفحات روزنامه

ارسال نظر