ایران در شاخص کارآفرینی سازمانی در رتبه 43 قرار دارد که جزو کممقدارترین شاخصهاست
گروه صنعت|
با جهانی شدن اقتصاد و گسترش پیوندهای اقتصادی کشورها با یکدیگر، آمارها، دادهها و شاخصهای مقایسهیی بینکشوری اهمیتی بیش از پیش یافته است. بر همین اساس برخی سازمانهای معتبر بینالمللی اقدام به گردآوری و انتشار آمارها و شاخصهای مقایسهیی بین کشوری میکنند. یکی از این سازمانها، دیدهبان جهانی کارآفرینی
(Global Entrepreneurship monitor) است و وزارت صنعت با انتشار گزارشی، به بررسی آمارها و شاخصهای این سازمان و جایگاه ایران در میان کشورهای منتخب جهان پرداخته است.
به گزارش «تعادل»، گزارش دیدهبان جهانی کارآفرینی (GEM) جامعترین گزارش جهانی در حوزه کارآفرینی است که مراحل مختلف فرآیند کسب و کار و ویژگیها و انگیزههای کارآفرینان را بررسی میکند. «دیدهبان جهانی کارآفرینی» یک منبع قابل اعتماد در زمینه کارآفرینی برای سازمانهای بینالمللی مانند سازمان ملل متحد، مجمع جهانی اقتصاد، بانک جهانی و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) است. رویکرد این شاخص در هر کشور شامل دو مورد «رفتار کارآفرینی و نگرش افراد» و «زمینههای ملی و چگونگی تاثیرات کارآفرینی» است. در گزارش سال 2015، اطلاعات 25 کشور با توجه به مرحله توسعهیافتگی اقتصادی و ساختار منطقه جغرافیایی جهانی مورد محاسبه قرار گرفته است.
براساس گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، آمارهای مورد استفاده و کلیه جداول در این گزارش، از گزارشهای سالهای 2011 تا 2016 استخراج شدهاند. لازم به ذکر است اطلاعات منتشر شده در سال 2016 مربوط به وضعیت سال 2015 است. همچنین در گزارش سالانه GEM صرفا در سال 2015 رتبه و امتیاز کشورها منتشر شده و در سالهای گذشته صرفا امتیاز کشورها ارائه شده است.
جایگاه ایران در زیرشاخص دیدهبان کارآفرینی
بررسی روند تغییرات امتیاز ایران در زیرشاخصهای دیدهبان کارآفرینی طی سالهای 2011 لغایت 2015 نشان میدهد امتیاز ایران در زیرشاخص «منزلت اجتماعی برای کارآفرینان موفق» در سالهای موردبررسی بهویژه 2013و 2015 از امتیاز بالایی برخوردار بوده است. ایران در زیرشاخص «درک قابلیتها» یا به عبارتی، افرادی که قابلیت برخورداری از دانش، مهارت و تجربه برای راهاندازی کسبوکار جدید را دارند، طی این سالها روند صعودی داشته است و با امتیاز 62 در سال 2015 از امتیاز مطلوبی برخوردار است. تغییرات درک فرصت کارآفرینانه در ایران طی پنج سال گذشته تقریبا در حاشیهیی بین 28 تا 40درصد بوده است. اما در سال 2014 به زیر 30درصد افت داشته است ولی مجددا در سال 2015 تقویت شده و 12درصد افزایش یافته است.
در شاخصهای ترس از شکست و خروج از کسبوکار، هر قدر رقم بالاتر باشد شاخص دارای وضعیت نامناسبتری است. در شاخص ترس از شکست، تغییرات طی پنج سال گذشته تقریبا در حاشیهیی بین 33 تا 41درصد بوده است. از سال 2012 تا 2014 روند کاهشی داشته ولی در سال 2015 این شاخص دوباره صعود داشته و به میزان ترس از شکست افراد در راهاندازی کسبوکار جدید افزوده شده است. روند خروج از کسبوکار در ایران طی سالهای 2011 تا 2015 در محدوده کوچکی از 5 تا 7درصد در نوسان بوده و روند تقریبا ثابتی داشته است. «نرخ کارآفرینی» تثبیت شده روند تقریبا افزایشی داشته ولی روند تغییرات شاخصهای «قصد کارآفرینانه» و «کارآفرینی نوپا» در این پنج سال روند منظمی نداشتهاند.
وضعیت ایران در مقایسه با کشورهای منتخب
برای ارائه تصویری دقیقتر از جایگاه کشورمان در شاخص «دیدهبان جهانی کارآفرینی» رتبه کشورمان در سال 2015 در زیرشاخصهای مربوط، با برخی کشورهای پیشرفته صنعتی و کشورهای تازه صنعتی شده و کشورهای منطقه مورد مقایسه قرار گرفته است. بررسی رتبه ایران در مقایسه با کشورهای منتخب در برخی زیرشاخصها، ازجمله «منزلت اجتماعی برای کارآفرینان موفق»، «درک قابلیتها»، «قصد کارآفرینانه»، «فعالیت کارآفرینی نوپا» و «کارآفرینی تثبیت شده»، از رتبههای بسیار خوبی (5 تا 12) برخوردار است که نشانگر اهمیت کارآفرینی در نظر مردم کشورمان است. در شاخص «خروج از کسبوکار»، کشورهای «عامل محور» ازجمله ایران، بیشترین امتیاز و کمترین رتبه را از خود نشان میدهند.
در این کشورها با توجه به میزان بالای نرخ کارآفرینی میتوان گفت که سطح بالایی از فرصتهای کارآفرینانه و نیاز برای کارآفرینی وجود دارد و نتیجه طبیعی این میزان کارآفرینی، شکست نسبی و خروج از کسبوکار
است.
درواقع نرخ بالای کارآفرینی میتواند نرخ بالای خروج از کسبوکار را پیشبینی کند. از سوی دیگر، کشورهایی مانند مالزی و کشورهای اروپایی، امتیاز کمتر و رتبه بالاتری از خروج کسبوکار را بهدلیل کمتر بودن میزان کارآفرینی ثبت کردهاند.
در ایران، توجه رسانهیی برای کارآفرینان از متوسط مقدار آن در کشورهای منتخب کمتر است که بیانگر توجه کم رسانهها به کارآفرینی در ایران نسبت به سایر کشورهاست. ایران در شاخص کارآفرینی سازمانی دارای رتبه 43 است که جزو کممقدارترین شاخصها چه در مجموعه شاخصهای کشوری و چه در مقایسه با دیگر کشورهای منتخب است. در سایر زیرشاخصها، ایران دارای رتبههای مطلوب و متوسط است.