گروه بنگاه‌ها فریده مکاری
یکی از مهم‌ترین اولویت‌هایی که به نظر می‌رسد بازار کسب و کار ایران در دوران گذار فعلی باید مورد توجه و تمرکز قرار دهد، بحث استفاده از «مدل‌های بومی» برای توسعه کارآفرینی و بهبود محیط‌های کسب و کار است. متدی که بسیاری از اساتید علوم کارآفرینی تلاش می‌کنند براساس آن مدل‌های توسعه کسب و کار در شهرهای مختلف را توجیه و تفسیر کنند. براساس این الگو، نسخه‌های توسعه کسب و کار و کارآفرینی در شهری مانند«نیویورک» با شهر دیگری مانند«لس آنجلس» یا «لندن»، «پاریس»، «مسکو» و... متفاوت است و طرح‌هایی که برای رشد مناطق مختلف تدوین می‌شود باید با مورد توجه قرار دادن این ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی، اقلیمی و... در مسیر اجرایی شدن قرار بگیرند. اما با وجود ریشه‌دار بودن چنین تفکراتی در علوم اجتماعی و متدهای اقتصادی بین‌المللی، در ایران مدت زیادی نیست که چنین ایده‌هایی در اتمسفر اقتصادی و رسانه‌یی کشورمان بازتاب پیدا می‌کنند. از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم و با سقوط حیرت‌انگیز قیمت نفت و تحریم‌های اقتصادی، ضرورت توسعه فرهنگ کارآفرینی و توسعه کسب و کار کوچک برای ایجاد ارزش‌افزوده و صادرات بیشتر از هر زمان دیگری مورد توجه و تمرکز
دولت و بخش خصوصی قرار گرفته است و دولتمردان تلاش می‌کنند با استفاده از متدهای بومی هر منطقه بستر مناسب کسب و کار در استان‌های مختلف را فراهم کنند. «اصفهان» امسال در روزهای پایانی آبان ماه حال و هوای دیگری داشت. به گزارش ایسنا، به همت جمعی از فعالان حوزه کارآفرینی و کسب و کارهای نوپا و یاری حمایت‌کنندگانی از بخش‌های دولتی و خصوصی هفته جهانی کارآفرینی اصفهان سپری شد. اگر اهل رویدادهای کارآفرینی، ایده‌پردازی، کسب وکارهای نوپا یا حتی گشت و گذار در وب و شبکه‌های مجازی باشید به احتمال زیاد با یکی از ده‌ها پوستر گرافیکی منتشر شده از این رویداد و زیرمجموعه‌های آن مواجه شده‌اید. کسب و کارهای استارت‌آپی یا نوپا گونه‌یی از کسب وکارهاست که با هزینه راه‌اندازی کم حول یک ایده خلاقانه که نیاز گروهی از افراد را برطرف می‌کند، شکل می‌گیرد. استارت‌آپ‌ها رشد سریعی دارند و قابلیت گسترش‌پذیری بیشتر در آینده را دارا هستند در عین حال درصد شکست آنها نیز می‌تواند بسیار بالا باشد.
هفته‌ای الهام بخش برای کارآفرینی
هفته جهانی کارآفرینی یک رویداد جهانی است که در بسیاری از شهرهای دنیا برگزار می‌شود. این رویداد جشن نوآوران و کارآفرینانی است که به دنبال راه‌اندازی کسب و کار نوپای خود در حوزه‌هایی برای سبک زندگی، رشد اقتصادی و گسترش رفاه بشر هستند. در طول یک هفته در ماه نوامبر که مقارن با دهه پایانی آبان ماه است، این اتفاق برای الهام‌بخشی مردم سراسر دنیا از طریق فعالیت‌های محلی، ملی و جهانی برپا می‌شود و هدف این رویداد کمک به آنها برای کشف پتانسیل‌های بالقوه‌شان در حوزه نوآوری و کارآفرینی است. اگر سری به وب سایت هفته اصفهان بزنید، تقویمی از رویدادهای گوناگونی را خواهید یافت که در این هفته در حوزه‌های متفاوت کارآفرینی برگزار شدند. رویدادهایی که اکثرا داوطلبانه بدون داشتن منفعت مالی و برای رشد و تقویت اکوسیستم کارآفرینی اصفهان بر پا شده‌اند. در وب سایت هفته اصفهان می‌خوانیم که «اکوسیستم کارآفرینی به مجموعه افراد، سازمان‌ها، روش‌ها، قوانین و رویدادها و … در یک محدوده جغرافیایی گفته می‌شود که بر فعالیت‌های کارآفرینی در آن منطقه اثر می‌گذارد و سرعت رشد آن جامعه کارآفرینی را تعیین می‌کند.»
محمد زاهدی، فعال و مربی کارآفرینی، بنیانگذار چندین کسب وکار نوپا در اصفهان است که هم‌اکنون کاربردهای ملی و فرامنطقه‌یی پیدا کرده‌اند. فارغ از پرداختن به ماهیت کسب و کارهایی که زاهدی و تیمش تاکنون مجری آن بوده‌اند با آنها گپ و گفتی داشتیم تا از هفته اصفهان، فعالیت‌های اکوسیستم کارآفرینی آن و ماجراهای تلخ و شیرین راه‌اندازی کسب و کارهای نوپا یا همان استارت‌آپ‌ها برای‌مان بگویند.
محمد زاهدی از مقطع زمانی سخن گفت که او را به مرور با واژه کارآفرینی و ماهیت و کاربردهای آن آشنا کرد. او که به گفته خودش متولد یک خانواده بازاری و در عین حال دانش‌آموخته است از روزهایی می‌گوید که درگیری با روتین‌های زندگی او را به سمت خلق راه‌های تازه‌تر سوق داده است: در مقطع فوق لیسانس و سال‌های 89 تا 90 به واسطه شبکه‌های اجتماعی با ادبیاتی به نام «استارت‌آپ ناب آشنا شدم و شروع به مطالعه درباره آن کردم. در آن زمان تعداد منابع مطالعاتی و افرادی که از ارزش استارت‌آپ‌های ناب مطلع باشند بسیار محدود و انگشت‌شمار بود. چیزی که بیش از همه مرا به سمت این مفاهیم جدید جذب می‌کرد، پیوند آن با رشته مطالعاتی‌ام در مقطع ارشد(مدیریت بازرگانی- بازاریابی) و سوابق کاری من در صنعت و بازار بود. از زاهدی می‌خواهیم درباره اکوسیستم کارآفرینی «اصفهان» و تاکیدش بر محلی‌گرایی بیشتر سخن بگوید و اینکه چرا از واژه اکوسیستم کارآفرینی ملی استفاده نمی‌کند؟ که اینگونه پاسخ می‌دهد:«در دنیای کارآفرینی کتابی وجود دارد که به انجیل اکوسیستم‌های کارآفرینی معروف است. نام این کتاب «ساخت اکوسیستم کارآفرینی در شهر شما» نوشته پژوهشگری به نام «برد
فلد» است. او کسی است که واژه اکوسیستم کارآفرینی را به دنیا معرفی کرد و توانست شهری را در امریکا از سطح صفر به شهری با رویکرد کاملا کارآفرینانه تبدیل کند.این کتاب الهام‌بخش من بوده و ذهنیت محلی‌گرای مرا شکل داد. مفاهیم این کتاب بر جوامع کارآفرین محلی تاکید می‌کند. بدون رونق گرفتن کسب و کارهای محلی و اکوسیستم‌های کارآفرینی در سطح خرد، رشد و پویایی اکوسیستم ملی کارآفرینی در سطح کلان انتظار بی‌جایی است.»
مفهوم نمونه حد اقلی محصول
در ادامه صحبت‌های خود با داوود دهقان که تاکنون درگیر چندین کسب و کار آنلاین و غیرآنلاین شده است و خود نیز طراحی وب انجام می‌دهد، گفت‌وگو کردیم. او می‌گوید تا قبل از شرکت در رویدادهایی مثل استارت‌آپ ویکند از اینکه ماهیت یکی از کسب و کارهای او نیز استارت‌آپی است، مطلع نبوده است: «من کارمند نمونه یکی از شرکت‌های معتبر بین‌المللی در حوزه تلفن‌های همراه بودم. در شغلم چندین بار از من تقدیر شد چیزی که می‌تواند برای هر شخص دیگری باعث افتخار باشد و ایجاد انگیزه کند. اما با خود فکر می‌کردم انتهای این کار به کجا می‌رسد و این شغل قانعم نمی‌کرد؟ به همین دلیل از شغل قبلی خود استعفا داده و بیرون آمدم و تصمیم گرفتم مسیر خود را آغاز کنم.
در آن سال این کار را با تاسیس وب‌سایتی که به فروش موبایل و تجهیزات جانبی آن می‌پرداخت، آغاز کردم. به زودی متوجه شدم که نمونه وب‌سایت‌های دیگری مشابه من وجود دارد و نگران رقبا شدم. با پیگیری مفاهیم کسب وکار و آشنایی با مفاهیم استارت‌آپ‌ها و شرکت در رویدادهایی مثل استارت‌آپ ویکندها، ماهیت کسب وکارم برایم بیشتر مشخص شد. توانستم از مدل کسب وکار خود درک بیشتری به دست آورم و نقاط ضعف و قوت آن را استخراج کنم. همچنین با «مفهوم نمونه حداقلی محصول» آشنا شدم. «محصول حداقلی» چیزی شبیه مشت نمونه خروار است که به ما کمک می‌کند پیش از تولید انبوه محصولات یا خدمات، میزان تقاضای آن را در بازار بسنجیم و ایرادهای اساسی آن را برطرف کنیم.»
حرف آخری که دهقان دوست دارد به تمام افرادی که درصدد راه‌اندازی کسب و کار نوپای خود هستند، بزند:«وقتی می‌خواهید کاری را انجام دهید فقط به انجام آن فکر کنید و به فکر مراحل بعد و بعدتر نباشید. وقتی از حاشیه‌ها و حساسیت‌ها و وسواس‌ها جدا شوید همه چیز به بهترین شکل ممکن پیش خواهد رفت و به مرور می‌توانید اشکالات کار خود را اصلاح و ترس‌های ذهنی خود را رها کنید چراکه آنها گاهی خیلی بزرگ‌تر از مشکلات واقعی پیش پای شما هستند.»
دلایل شکست‌ها و موفقیت‌های استارت آپ‌ها
الناز حیدری، دانش‌آموخته فناوری اطلاعات از اینکه به یک تیم حرفه‌یی استارت‌آپی پیوسته، احساس رضایت می‌کند.
حیدری در رابطه با دلایل شکست و موفقیت استارت‌آپ‌ها مطالعه بسیاری داشته و می‌گوید:«بسیاری از افراد تنها با شنیدن چند کلمه جذاب همانند کارآفرینی، استارت‌آپ، ایده‌پردازی و... به سرعت تصمیم به راه‌اندازی کسب و کار شخصی خود می‌گیرند و دیگر مواد لازم برای ساختن آن را فراموش می‌کنند. گاهی بعضی افراد به صورت شتاب‌زده تصمیم می‌گیرند چندین ایده متفاوت را همزمان عملی و تبدیل به استارت‌آپ کنند. اما من تصور می‌کنم در راس بودن آن قدر اهمیتی ندارد و مهم‌تر از این مساله کسب دانش اولیه به صورت مکفی، بهره‌مندی از مشورت افراد خبره و انجام یک کار تیمی درست است که از آن چیزهای بسیاری می‌توان آموخت.»
عباسی که یک سال و نیم است به عنوان توسعه‌دهنده وب و برنامه‌نویس با تیم کار می‌کند از روزهایی می‌گوید که به دلیل فشردگی کار در شبانه‌روز کمتر از سه ساعت فرصت خوابیدن داشته است. برای او خلق و خوی اعضای تیم و روند رهبری استارت‌آپی گروه از اهمیت زیادی برخوردار است.
عباسی معتقد است: یک نفر به تنهایی نمی‌تواند تمام تخصص‌های لازم برای راه‌اندازی یک کسب و کار نوپا را در اختیار داشته باشد و دلیل پیوستن خود به تیم را نیز به اشتراک‌گذاری تجربه و تخصص خود با دیگر اعضای تیم و استفاده از تجربیات و مهارت‌های آنها عنوان می‌کند و باور دارد اینگونه هر شخص در جایگاه خود بیشتر و بهتر معرفی می‌شود.»
