الهه باقری|
افزایش دمای کره زمین، دلایل متعددی دارد. در مورد این بحران نظریههای مختلفی وجود دارد. افزایش جمعیت کره زمین و برطرفکردن نیازهای زیستی این جمعیت بدون در نظر گرفتن عواقب آن منجر به توسعه استفاده از تکنولوژی، بهرهبرداری بیش از اندازه از ذخایر زیرزمینی و تبدیل آنها به موادآلاینده میشود. تمام این موارد، باعث از بین رفتن گونههای گیاهی و جانوری میشود. درنتیجه تغییرات جوی و آبوهوایی در کره زمین ایجاد شده و تولید گازهای گلخانهیی هم بالا میرود. در نهایت زمین گرم و گرمتر میشود.
از سال 1880 تاکنون، اندازهگیری دمای
کره زمین آغاز شده است. طبق بررسیهای صورت گرفته، پیشبینی شده تا سال 2100 زمین شاهد خشکسالی شدید، گرمای سوزان و توفانهای مهیب خواهد بود. این بحران، سالهاست مورد توجه دانشمندان و کارشناسان جهانی است. در آخرین گزارش، سهم مهمترین عوامل در گرم شدن کره زمین بررسی شده است. یکی از مهمترین مسائلی که در دستور کار بسیاری از دولتها قرار گرفته، مقابله با تغییرات آبوهوایی جهان ناشی از افزایش گازهای گلخانهیی است که این مساله ناشی از فعالیتهای صنعتی است. طبق آخرین گزارش به دست آمده، تولید برق از مهمترین عوامل انتشار گازهای گلخانهیی در جهان است. سهم جهانی این صنعت در انتشار گازهای گلخانهیی نزدیک به 25 درصد است. حجم زیادی از تولید برق، به واسطه استفاده از سوختهای فسیلی مانند زغالسنگ است. بر این اساس، تقاضا برای استخراج این سوخت، افزایش مییابد که این استخراج منجر به افزایش دیاکسید کربن و مونوکسیدکربن میشود. برای کاهش این آلایندهها، دولتها مشوقهای مالیاتی زیادی ارائه کردهاند. در همین حال، تلاش میکنند تا انرژیهای تجدیدپذیر، مانند باد، هوا و انرژی خورشیدی جایگزین سوختهای فسیلی شود.
پس از تولید برق، کشاورزی از عوامل مهمی است که در تغییرات آبو هوایی نقش مهمی ایفا میکند. کشاورزی بهطور مستقیم تاثیر زیادی در انتشار گازهای گلخانهیی دارد. برای مثال میتوان گفت کشت برنج، مقدار قابلتوجهی گاز متان تولید میکند. همینطور استفاده از کودهای شیمیایی، اکسید نیتروژن زیادی منتشر میکند. علاوه بر آن، دسترسی به زمینهای زراعی بیشتر، منجر به جنگلزدایی میشود. در همین راستا، سهم جهانی کشاورزی در تولید گازهای گلخانهیی نزدیک به
24درصد برآورد شده است. با توجه به این سهم، دولتها برنامههایی برای کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و ترویج کشاورزی ارگانیک، ارائه دادهاند. همینطور، در تلاش هستند که گازهای منتشر شده از برخی محصولات - مانند متان که از تولید برنج حاصل میشود- را مهار کرده و در صورت امکان به انرژی تبدیل کنند.
صنایع، سومین سهم از انتشار گازهای گلخانهیی را به خود اختصاص میدهند. کارخانههای متعددی در صنایع تولیدی فعالیت دارند که مقادیر زیادی دیاکسید کربن به جو کره زمین وارد میکنند و منجر به تغییرات آبوهوایی میشوند. سهم 21 درصدی صنایع در انتشار گازهای گلخانهیی، دولتها را به فکر ارائه راهکارهایی برای کاهش تولید گازهای گلخانهیی انداخته است.
بعد از این 3 عامل مهم، حمل و نقل در رتبه چهارم ایستاده است. با توجه به اهمیت زیادی که این صنعت در رفاه معیشت مردم دارد، سهم 14 درصدی آن در تولید گازهای گلخانهیی نگرانکننده است. سوخت مورد استفاده وسایل نقلیه، سوختهای فسیلی است که عامل مهمی در تولید دیاکسیدکربن و سایر گازهای گلخانهیی به حساب میآید. هرچند در این میان وسایل نقلیه شخصی نیز بیتاثیر نیستند.
سهم 10 درصدی در تولید و انتشار گازهای گلخانهیی، صنعت پتروشیمی را در جایگاه پنجم قرار داده است. گازهای سمی ازجمله مونوکسیدکربن، متانول و نیتروژن ازجمله گازهایی است که با فعالیتهای پتروشیمی بیشتر وارد هوا میشود. ترکیب این گازهای سمی با برخی عناصر در هوا، درنهایت موجب تولید باران اسیدی میشود.
به نظر میرسد مصارف خانگی مانند پختوپز و استفاده از وسایل گرمایشی توسط خانوارها، نقش مهمی در انتشار گازهای گلخانهیی نداشته باشد. اما آمار عکس این مساله را ثابت میکند. بر این اساس، 6 درصد از سهم جهانی تولید گازهای گلخانهیی متعلق به همین سوختهاست. علاوه بر آلودگی ناشی از این سوختها، قطع جنگلها برای رسیدن به سوخت بیشتر، تغییرات آبوهوایی را تشدید میکند.
طبق نظر بسیاری از دانشمندان، افزایش آگاهی عمومی، مصرف بهینه سوخت و انرژی، افزایش سطح فضای سبز و جلوگیری از تخریب جنگلها، بازیافت مواد و استفاده از انرژیهای جایگزین سوختهای فسیلی مانند باد و خورشید میتواند این پدیده و اثرات منفی آن بر کل کشورها را تا حدی کنترل و خنثی کند.