گروه انرژی
دیروز هواپیمای حامل حسن روحانی رییس‌جمهوری در هزار و صد و نود و هشتمین روز از شروع به کار دولت یازدهم در فرودگاه بین‌المللی اهواز به زمین نشست. سفری که مهم‌ترین هدف آن «افتتاح 3 میدان مشترک نفتی ایران با عراق» در استان خوزستان بود. رییس‌جمهوری در مراسم افتتاح فازهای نخست میدان‌های نفتی آزادگان شمالی و یادآوران و طرح توسعه یاران شمالی با توصیف پسا برجام تحت عنوان«فضا و تنفس جدید» اشاره کرد که وزارت نفت به خوبی از این فضا استفاده کرد و موجب اعجاب جهان از عملکرد این وزارتخانه در فضای پسابرجام شد.
اشاره رییس‌جمهوری به افزایش قابل توجه سطح تولید نفت خام ایران در دوره پس از توافق با غرب بود که تقریبا هیچ یک از تحلیلگران صنعت نفت انتظار این سرعت را نداشتند. حسن روحانی در این مراسم که با حضور بیژن زنگنه، وزیر نفت برگزار شد از توان تولید و صادرات 300هزار بشکه در روز از میادین غرب کارون سخن گفت. 300هزار بشکه‌یی که طبق صحبت‌های روز گذشته بیژن زنگنه در مراسم افتتاح 3طرح نفتی 250هزار بشکه از آن در دولت یازدهم محقق شده است. زنگنه میدان‌های غرب کارون را «حرف اصلی صنعت نفت» دانسته و عنوان کرد که 7میلیارد دلار در این طرح‌ها سرمایه‌گذاری شده است. اما یکی از مهم‌ترین صحبت‌های طرح شده در مراسم روز گذشته که هم از سوی رییس‌جمهوری و هم از سوی وزیر مورد تاکید قرار گرفت، لزوم افزایش این ظرفیت به یک میلیون بشکه بود. زنگنه در این مورد اظهار کرد: «این افزایش به شرطی امکانپذیر است که بتوانیم ضریب بازیافت نفت را افزایش دهیم که این موضوع یک انتخاب نیست بلکه یک الزام قطعی است.» گزارش«تعادل» از مشروح اتفاق‌ها و مباحث طرح شده در مراسم افتتاح 3طرح بزرگ نفتی ایران را در ادامه می‌خوانید.
23 آبان ماه 1395 حالا در تقویم‌های نفتی با عنوان «افتتاح رسمی فاز نخست میدان آزادگان شمالی و یادآوران و طرح توسعه میدان یاران شمالی» ذکر خواهد شد. اتفاق‌هایی که وزارت نفت و شخص بیژن زنگنه روزهای زیادی در انتظار آن بودند. چشم امید ایران برای کسب سهم بیشتری از بازار در اوضاع نابسامان اوپک با رسیدن به بهره‌برداری رسمی، پیام‌های مهمی را به جهان نفت نیز مخابره کرد.
پیام‌هایی که از جدی بودن تصمیم ایران برای کوتاه نیامدن از سهم خود در بازار حکایت می‌کرد. همین مسائل بود که باعث شد دیروز حسن روحانی رییس‌جمهوری از اعجاب جهان در استفاده وزارت نفت از فضای پسا برجام سخن بگوید.
حجت‌الاسلام حسن روحانی ظهر دیروز در آیین بهره‌برداری از طرح‌های توسعه میادین نفتی غرب کارون «خوزستان» را منطقه‌یی آشنا توصیف کرده و گفت:«این منطقه یادآور روزها و شب‌های ایستادگی و مقاومت و دلاوری، ایثار و فداکاری جوانان بسیج، ارتش، سپاه و همه مردم است.» او ادامه داد:«همه این زمین‌هایی که ما در آن برای آبادانی کشور تلاش می‌کنیم از یادآوران و یاران گرفته تا آزادگان مناطق ایستادگی و مقاومت بوده و روزهای دلاوری رزمندگان ما را همه شاهد بودند، این سرزمین، سرزمین مقدسی است، سرزمین شرف و عزت است و درود می‌فرستیم به همه شهیدان و جانبازان و آزادگان و خانواده‌های آنها».
رییس‌جمهوری در ادامه عنوان کرد:«امروز در محضر شما هستیم تا از صنعت نفت و کارکنان و کارگران و همه آنها که برای آبادانی کشور و عزت کشور تلاش می‌کنند، تقدیر کنیم.»
به گزارش«تعادل» به نقل از ایسنا روحانی در ادامه صحبت‌هایش به مساله برجام پرداخته و عنوان کرد: «در طول مذاکرت بار اصلی برجام بر دوش وزارت امور خارجه، وزارت دفاع، سازمان انرژی اتمی، شورای عالی امنیت ملی و مجلس بود و شورای نگهبان هم در روزهای آخر در این افتخار شریک شد. رهبری هم از آغاز راهنما و هدایتگر بودند و ملت بزرگ هم پشتوانه دولت بود اما بعد از برجام دستگاه‌های دیگر این بار را بر دوش گرفتند که یکی از این بخش‌ها صنعت نفت و وزارت نفت بود و به خوبی هم از این فضا بهره‌برداری کرد».
در همین حال به گزارش فارس رییس‌جمهور افزود:«بسیاری عقیده داشتند در کوتاه‌مدت به فضای قبل تحریم‌ها نخواهیم رسید اما کارکنان وزارت نفت این مهم را عملی کردند و شرایط را به دوران پیش از تحریم‌ها برگرداندند، مردم نیز دیدند که از فضای پس از برجام وزارت نفت بهترین استفاده را کرد.»
ایجاد گفتمان «افزایش ضریب بازیافت»
اما یکی از مهم‌ترین و تازه‌ترین بخش‌های اظهارات رییس‌جمهوری در مراسم روز گذشته، تاکید او بر مساله«ضریب بازیافت» در میدان‌های نفتی ایران بود. ضریبی که در چند ماه گذشته، پایین بودن آن بارها در صحبت‌های مسوولان ارشد نفتی ایران عنوان شده و اساسا یکی از مهم‌ترین دلایل نیاز ایران به ورود شرکت‌های بین‌المللی نفتی است.
اکنون دغدغه این مساله در صحبت‌های رییس‌جمهوری نیز بسیار پررنگ شده و او که تاکنون در مورد قراردادهای نفتی چندان خود را درگیر نکرده بود، دیروز با جدیت از الزام دسترسی ایران به تکنولوژی افزایش ضریب بازیافت در میدان‌های نفتی سخن گفت.
همچنین به گزارش شانا رییس‌جمهوری با اشاره به سرمایه‌گذاری حدود هفت میلیارد دلاری برای به ثمر رسیدن سه طرح توسعه‌یی در غرب کارون اظهار کرد:«برای تکمیل طرح‌های توسعه‌یی این منطقه به حدود ١٨میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم و افزایش ضریب بازیافت از میدان‌ها نیز نیازمند استفاده از فناوری است.» صحبت‌هایی که نوعی پاسخ به مخالفان ورود شرکت‌های بین‌المللی و توانمند نفتی به ایران بود.
روحانی در ادامه صحبت‌هایش بر ضرورت افزایش ضریب بازیافت از مخازن تاکید کرد و گفت:«مهم است که به چه میزان بتوانیم از منابع موجود در یک میدان بهره‌مند شویم.» رییس‌جمهوری به ٦٧ میلیارد بشکه ذخایر نفت درجای میدان‌های نفتی منطقه غرب کارون اشاره کرد و افزود:«افزایش یک درصد ضریب بازیافت در این منطقه، ذخایر قابل استحصال نفت کشور را ٦٧٠ میلیون بشکه افزایش می‌دهد و می‌تواند بیش از ٣٠میلیارد دلار درآمدزایی به همراه داشته باشد.» روحانی در ادامه صحبت‌هایش با تاکید بر این مساله که صرف زدن چاه و برداشت مقداری نفت خام، راه به جایی نخواهد برد، گفت:«نمی‌خواهیم چاه‌ها را رو به قبله کنیم».
روحانی با بیان اینکه در دنیای امروز باید از علم استفاده کنیم و برای توسعه نیازمند استفاده از علم و سرمایه علمی جهان هستیم اما امروز از این فضای خوبی که ایجاد شده باید به خوبی بهره‌برداری کنیم، گفت:«در حوزه میادین نفتی غرب کارون که در دولت‌های قبلی نیز بخشی از آن مورد بهره‌برداری قرار گرفت، امروز دچار تحول شگرفی شده و ما بعد از سه سال از یک رقم 250هزار بشکه‌یی حرف می‌زنیم.»
رییس‌جمهور کشورمان تصریح کرد:«امروز توان تولید و صادرات 300هزار بشکه را داریم و باید این ظرفیت را به یک میلیون و بیشتر برسانیم، این کار شدنی است و برای تحقق آن نیاز به سرمایه و تکنولوژی داریم.»
روحانی همچنین تاکید کرد: «شک نداریم که بسیاری از کارهای بزرگ را خودمان می‌توانیم، انجام دهیم. ما از عظمت مهندسان، مدیران و کارکنان خود مطلع هستیم. اما در دنیای امروز باید از سرمایه و تکنولوژی جهان هم بهره ببریم. ما از فضای امروز باید برای جذب سرمایه و فناوری در جهت توسعه کشور و اشتغال جوانان استفاده کنیم. بزرگ‌ترین مشکل ما اشتغال جوانان است و شغل هم با سرمایه و تکنولوژی ایجاد می‌شود.»
خشونت‌زدایی از چهره نفت
روحانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان کرد:«همان‌طور که در دیگر آیینهای بهره‌برداری از پروژه‌های نفت و گاز گفتم، تاکید می‌کنم که چهره منطقه نفتی باید چهره رحمت برای مردم منطقه باشد و نه خشونت. دود گازی که در میدان‌ها می‌سوزد، به چشم مردم ساکن در نزدیکی این مناطق می‌رود و این یعنی چهره خشن صنعت نفت.»
رییس‌جمهوری در این زمینه عنوان کرد: «اگر مردمی که در نزدیکی مناطق نفتی زندگی می‌کنند، سامان‌بخشی و تاثیر مطلوبی در چهره شهرها و روستاهایشان ببینند، چهره خشن نفت از بین می‌رود.» سامان‌بخشی‌ای که از دیدگاه رییس‌جمهوری از طریق جذب تکنولوژی و سرمایه، با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.
الزام افزایش و ازدیاد برداشت
مساله افزایش ضریب بازیافت، علاوه بر پررنگ بودن در صحبت‌های رییس‌جمهوری یکی از مهم‌ترین بخش‌های اظهارات بیژن زنگنه در مراسم افتتاح 3 میدان غرب کارون را نیز تشکیل می‌داد.
به گزارش «تعادل» و به نقل از شانا، زنگنه با اشاره به برنامه‌ریزی انجام شده برای رسیدن تولید میدان‌های غرب کارون به یک میلیون بشکه در روز یادآور شد و افزود: «این کار به شرطی امکانپذیر است که بتوانیم ضریب بازیافت نفت را افزایش دهیم که این موضوع یک انتخاب نیست بلکه یک الزام قطعی است.» وی در ادامه سخنان خود به الگوی جدید قراردادهای نفتی اشاره کرد و گفت: این الگوی قراردادی که مدل تکامل یافته قراردادهای بیع متقابل است، امکان افزایش تولید نفت به همراه افزایش بازیافت نفت را فراهم میکند و ما هم اصرار داریم این قراردادها عملیاتی شوند.»
به گزارش ایسنا زنگنه در این مراسم از دستیابی به ظرفیت تولید نفت ۳۰۰هزار بشکه در روز در میدان‌های نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی و یادآوران خبر داد و افزود: «ظرفیت تولید این میدان‌ها در ابتدای دولت یازدهم ۶۵هزار بشکه در روز بود و با توجه به اینکه تولید آزادگان شمالی با افت تولید مواجه شد در مجموع ۲۵۰هزار بشکه در روز به تولید این میدان‌ها اضافه شد.»
وی با تاکید بر اینکه پروژه‌های مذکور از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌های کشور در بخش نفت بوده است، اظهار کرد: «غرب کارون که میدان‌های مشترک نفتی هستند بال هم عرض عسلویه در گاز است.»
زنگنه با تاکید بر اینکه اگر می‌خواهیم استان توسعه پیدا کند موتور نفت باید روشن باشد، افزود: «بعد از استان‌های تهران و مرکزی هیچ استانی به اندازه خوزستان در صنعت قوی نیست. اگر اکنون از درآمد فعلی نفت کمکی به خوزستان نکنیم، از درآمدهای آینده می‌توانیم، کمک کنیم.»
پیشینه 3 میدان
وزیر نفت که سابقه 8سال سکانداری این وزارتخانه در دوران اصلاحات را نیز بر عهده دارد، در بخش دیگری از صحبت‌هایش به پیشینه 3طرح نفتی اشاره و عنوان کرد: «عمده قراردادهای توسعه میدان‌های غرب کارون در زمان آقای نوذری بسته شده و سرمایهگذاریها به صورت بیع متقابل بوده است.» او مجموع سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در غرب کارون را 7میلیارد دلار عنوان کرده و این رقم را یکی از «بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های» کل کشور و صنعت نفت توصیف کرد.
در حالی که با مراسم روز گذشته عملا فایل فاز اول میدان‌های آزادگان شمالی و یادآوران و طرح توسعه میدان یاران شمالی بسته می‌شود، فاز دوم پروژه‌ها در انتظار انتخاب پیمانکار هستند، این نکته‌یی است که در صحبت‌های وزیر نفت نیز مورد توجه قرار گرفت. زنگنه در این زمینه عنوان کرد: «انتظار داریم در فازهای بعدی توسعه میدان‌های نفتی با شرایط رقابتی پیمانکاران خوب بین‌المللی را انتخاب کنیم.»
ره‌آورد نفت برای خوزستان
وزیر نفت بخش آخر صحبت‌های خود را به اجرای طرح‌های غیر صنعتی از سوی نفت اختصاص داده و با بیان اینکه در این منطقه نزدیک به ۱۰۰۰میلیارد تومان طرح در پنج سال در نظر گرفته شده است، تصریح کرد: بهسازی روستا، ساخت مدرسه و خانه بهداشت، بهسازی محیط داخل، آسفالت، ساخت ورزشگاه کوچک، راه‌اندازی آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای و... جزو این طرح‌ها محسوب می‌شوند که برای آنها بین ۱۸ تا ۲۰میلیارد دلار برای یک‌میلیون بشکه تولید باید سرمایه‌گذاری کنیم.
وزیر نفت با تاکید بر لزوم آموزش نیروهای فنی و حرفه‌ای گفت: بنا بود از محل سرمایه‌گذاری در حوزه نفت 3درصد برای بهبود زندگی مردم منطقه در نظر گرفته شود.
ما و مردم با هم و برای هم هستیم و ۱۸ تا ۲۰میلیارد دلار برای غرب کارون در نظر گرفته شده اما شرق کارون که اصل آن تولید پالایشگاه نفتی است به مبلغ بیشتری نیاز دارد. همه میدان‌های شرق کارون نیازمند بازیافت تولید در قالب قراردادهای جدید هستند زیرا میزان تولید در این میدان‌ها پایین است.
زنگنه با تاکید بر اینکه اگر می‌خواهیم استان توسعه پیدا کند موتور نفت باید روشن باشد، افزود: بعد از استان‌های تهران و مرکزی هیچ استانی به اندازه خوزستان در صنعت قوی نیست. اگر اکنون از درآمد فعلی نفت کمکی به خوزستان نکنیم، از درآمدهای آینده می‌توانیم، کمک کنیم.
