گروه راه و شهرسازی|آزاده کاری|
شهرداری تهران براساس طرح جامعی که در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید، دو دستاورد داشته است؛ نخست طرح تفصیلی شهر تهران و دیگری طرح راهبردی حریم شهر تهران که از سال۸۹ به مدت دو سال توسط مرکز مطالعات شهر تهران به عنوان یک طرح به مشاوران سپرده شد تا در نهایت، طرح راهبردی حریم شهر تهران تهیه و تنظیم شود. بر پایه این طرح، وظیفه نگهداری و حفاظت از حریم پایتخت به اداره کل حریم شهر تهران واگذار شد. هم‌اکنون براساس اسناد موجود، حریم فعلی شهر تهران یک هزار و ۲۰۰کیلومتر است اما براساس طرح راهبردی حریم پایتخت به عنوان یک سند راهبردی، مساحت حریم پایتخت حدود ۵ هزار و ۹۱۸کیلومتر مربع مشخص شده است. طبق ماده 99 قانون شهرداری‌ها، این نهاد وظیفه صیانت از حریم شهر را بر عهده دارد. شهرداری تهران نیز از زمان تصویب کلیات طرح راهبردی حریم اقدام‌های مختلفی در این زمینه انجام داده است.
حمید اسدبیگی، معاون مدیرکل اداره کل حریم شهر تهران در گفت‌وگو با «تعادل» به بیان عملکرد شهرداری درخصوص صیانت از حریم تهران پرداخت و اظهار کرد: در سال‌های اخیر اداره کل حریم شهر تهران سیاست‌های خود را در دو قالب صیانت و حفاظت از حریم و نیز اجرای پروژه‌هایی برای نگه داشت حریم و ساماندهی نقاط آسیب‌پذیر تنظیم کرده است.
در بخش صیانت و حفاظت از جدیدترین روش‌هایی که در دنیا به کار گرفته می‌شود، استفاده می‌کنیم. برای مثال با تطبیق تصاویر ماهواره‌یی به صورت سالانه یا 6 ماه یک بار گزارش کلی اتفاقاتی که در حریم می‌افتد را نسبت به دوره قبلی مورد بررسی قرار می‌دهیم تا متوجه شویم ساخت و سازها براساس چه مجوزی انجام شده است. موارد غیرقانونی به راحتی شناسایی شده و پرونده آنها برای صدور رای به مراجع قضایی ارسال می‌شود. اسدبیگی تقویت نیروهای حریم‌بان را از دیگر اقدام‌های شهرداری در حفاظت از حریم پایتخت برشمرد و گفت: کلاس‌های آموزشی بسیاری برای حریم‌بانان برگزار کردیم تا بتوانند به شکل هوشمندانه و در اسرع وقت ساخت و سازهای غیرمجاز را شناسایی کرده و با آنها برخورد کنند. در گذشته مرز مشخصی بین حریم شهر تهران و حریم سایر شهرها نداشتیم اما اکنون حریم قانونی شهر تهران به همه مناطق ابلاغ شده و حوزه گستره‌یی که باید توسط آنها صیانت شود؛ مشخص شده است.
ناحیه‌بندی مناطق حریم
وی ادامه داد: برای مقابله بهتر با ساخت و سازهای غیرمجاز، مناطق حریم ناحیه‌بندی شده‌اند و هر ناحیه شهرداری دارد که یکی از وظایف اصلی آنها مبارزه با ساخت و سازهای غیرمجاز است.
اسدبیگی یکی از چالش‌های صیانت از حریم را رصد روزانه مناطق داخل حریم برشمرد و عنوان کرد: یکی از سیاست‌های شهردای ممانعت از ورود مصالح ساختمانی به حریم برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز است. این کار توسط دوربین‌های هوشمند به شکل پایلوت در مناطق 2 و 5 درحال انجام است. در مبادی ورودی برای کنترل حمل مصالح گیت‌هایی مستقر کرده و علاوه بر این به وسیله دوربین‌های هوشمند حجم مصالحی که قرار است به منطقه وارد شود مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کار با کمک مراجع صدور پروانه در حریم مانند دهیاری‌ها و بخشداری‌ها انجام می‌شود زیرا در حریم ساخت و ساز نداریم اما در روستاها طبق طرح هادی ساخت و سازهایی وجود دارد که اینها طبق برآوردها، نیاز خود به مصالح را به شهرداری اعلام می‌کنند و شهرداری با ثبت پلاک‌هایی اجازه ورود مصالح با حجم تعیین شده را به منطقه می‌دهد. وی با تاکید بر اینکه کنترل حمل مصالح در شمال و شرق تهران نمود دارد، اظهار کرد: در جنوب شهر تهران امکان کنترل مصالح وجود ندارد زیرا مبادی ورودی مشخصی نداشته و در دل حریم لایه‌یی از شبکه معابر وجود دارد. بنابراین، این کار را با استفاده از دستگاه تصویر‌برداری از حریم در
مناطق مختلف به شکل پایلوت انجام می‌دهیم تا تصویر به روز از اتفاقاتی که در حریم می‌افتد را داشته باشیم و بتوانیم درباره آن تصمیم‌گیری کنیم.
وی با اشاره به اینکه هوشمند کردن مارکرهای خط محدوده شهر تهران از دیگر فعالیت‌های شهرداری در این زمینه است، تصریح کرد: به دلیل ارزش بالای زمین در محدوده حریم، جابه‌جا شدن مارکرها باید هوشمندانه کنترل شود که ما مطالعات را در این زمینه انجام داده و درصددیم مارکرهای خود را هوشمند کنیم و اکنون در مرحله پیش‌بینی برای اجرای مارکرهای هوشمند هستیم. این مارکرها دارای سنسورهای هوشمند هستند که در برابر ضربه و جابه‌جایی واکنش نشان می‌دهند و توسط مرکز مانیتورینگ این موارد قبال رویت است.
کمترین چالش در حفظ حریم تهران
وی با تاکید بر اینکه شهرداری با تمام امکانات و فناوری‌های نوین خود به دنبال کنترل حریم تهران است، تاکید کرد: با توجه به اقدام‌های انجام شده اکنون شهرداری کمترین چالش را در کنترل حریم شهر دارد.
وی با بیان اینکه صیانت از شهر نیاز به برنامه‌ریزی جامع دارد، تصریح کرد: برای این منظور پروژه‌های موضعی و موضوعی را در راستای توسعه گردشگری حفظ منابع طبیعی و زیست محیطی تعریف کرده‌ایم. مانند پروژه حریم باغ در تلو، جنگل‌کاری‌ها در شمال و شرق تهران و نیز کمربند سبز شهر که یک گستره مناسبی به عنوان حائل تنفسی شهر محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه کانون‌های جمعیتی از مشکلات حریم محسوب می‌شود، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم در حریم با قاعده خشونت رفتار کنیم زیرا در شمال و جنوب تهران شهروندانی داریم که در حریم زندگی می‌کنند و وظیفه شهرداری است که آنها را حمایت و به آنها خدمات‌رسانی کند.
تمام فعالیت‌ها در قالب طرح راهبردی
وی در پاسخ به اینکه این اقدام‌ها در قالب طرح راهبردی حریم انجام می‌شود یا خیر اظهار کرد: بالاترین سند مصوبی که در حریم شهر وجود دارد، سند طرح راهبردی حریم پایتخت است. این طرح 17خرداد سال جاری تصویب و ابلاغ شد اما با اقدام هوشمندانه مدیرکل اداره حریم و معاونت شهرسازی شهرداری تهران از سال 92 که کلیات طرح راهبردی توسط شورای عالی شهرسازی به تصویب رسید، این سند نقشه راه فعالیت‌های شهرداری در این زمینه قرار گرفت و خود را مقید کردیم هر اقدامی درخصوص حریم در جهت طرح راهبردی باشد و اقدام‌هایی که ذکر آن رفت از دل سیاست‌های کلان طرح راهبردی حریم بیرون آمده است.
معاون مدیرکل اداره حریم شهرداری تهران در پاسخ به اینکه اجرای طرح راهبردی در عمل تا چه اندازه موفق بوده است، گفت: همانطور که می‌دانید طرح راهبردی حریم طرح کوچکی نیست. حدود 6 هزار کیلومتر مربع گستره این طرح است و شاید نزدیک 8 فرمانداری و 12شهر استان تهران را پوشش می‌دهد و برای اینکه به طور کامل اجرا شود نیاز به اصلاح تقسیمات کشوری داریم.
وی ادامه داد: با وجود این، شهرداری تهران در محدوده مدیریتی خود پیگیر این موضوع است و تمام پهنه‌های طرح راهبردی روی سامانه اطلاع‌رسانی حریم تهران بارگذاری شده و همانطور که گفتم هر اقدامی در شهرداری تهران در این راستا انجام می‌شود.
حریم شهرهای اقماری حریم تهران است
اسدبیگی با اشاره به مشکلاتی که شهرهای اقماری برای حریم تهران ایجاد کرده‌اند به تاریخچه شهر اشاره کرد و گفت: از سال 49 تاکنون حریم 2هزار و 100کیلومتری شهر تهران به هزار و 150کیلومتر مربع رسیده است. این نشان‌دهنده آن است که در دل شهر تهران شهرهای جدیدی ایجاد کرده‌ایم که قانونی هم بوده‌اند اما آنچه باعث شد تا شورای عالی شهرسازی در سال 86 صیانت از حریم شهر را پیشنهاد دهد، این بود که حریم شهر تهران جگر زلیخا شده بود و نیاز به مدیریت داشت. بنابراین در قانون حریم عنوان می‌شود که هیچ کدام از این شهرهای اقماری حریم ندارند و حریم آنها حریم پایتخت است.
وی در پاسخ به اینکه چه تعداد شهر و روستا در حریم شهر تهران وجود دارد، عنوان کرد: روستاها کانون‌های جمعیتی هستند که مسبوق به سابقه‌اند و قدمت آنها ممکن است از خود شهر هم بیشتر باشد. طبق بررسی‌های انجام شده 77روستا در حریم تهران شناسایی شده که از این تعداد از سال 91 تاکنون 42روستا تدقیق شده یعنی مرز آنها کاملا مشخص شده است. همانطور که می‌دانید شهرداری‌ها در طرح هادی روستاها دخالتی ندارند ولی خارج از طرح روستا متعلق به حریم شهر تهران بوده و باید حفاظت شود.
اسدبیگی درخصوص شهرهای اقماری نیز گفت: از سال 49 تاکنون حریم شهرهای اطراف از تهران جدا شده‌اند. لواسان، اسلامشهر، چهاردانگه، حسن آباد،
نسیم شهر، بومهن، باقر شهر و... امروزه از حریم شهر تهران خارج شده‌اند. این موضوع تا سال 86 ادامه داشت. از این سال به بعد با تصویب طرح راهبردی حریم پایتخت این موضوع کنترل شده است.
ممنوعیت تشکیل کانون‌های جمعیتی
وی در پاسخ به اینکه چه اقدام‌هایی درخصوص کاهش مهاجرت به شهر تهران صورت گرفته است، اظهار کرد: موضوع کاهش جمعیت شهر فقط معطوف به شهرداری نمی‌شود. شهرداری‌ها در این زمینه فقط مجری هستند. براساس طرح راهبردی حریم شهر تهران هر گونه اقامت جدید در این شهر ممنوع است و تشکیل هر گونه کانون جمعیتی در حریم شهر ممنوع اعلام شده است. شهرداری نیز براساس این قانون، اجازه ایجاد سکونتگاه را در داخل حریم نداده و هیچ مرکز اقامتی در داخل شهر تهران مجوز نگرفته است. سعی ما بر این بوده تا نقاط سکونتگاهی را ساماندهی کنیم. در این خصوص پروژه‌یی با عنوان ساماندهی نقاط سکونتگاهی شهر تهران تهیه کرده‌ایم تا بتوانیم به آماری از وضعیت موجود برسیم زیرا باید برای خدمات‌رسانی به مردم حتی در حریم برنامه داشته باشیم.
تعامل مثبت با سازمان‌های ذی ربط
به گفته اسدبیگی طبق ماده 99و100قانون شهرداری‌ها، شهرداری‌ها مسوول صدور مجوز در محدوده و حریم شهر هستند و طبق همین ماده شهرداری باید با ساخت و سازهای بدون مجوز برخورد و آنها را به مراجع قضایی معرفی کند. اما متولی برخی اراضی واقع در حریم از عهده شهرداری خارج است مانند اراضی کشاورزی واقع در حریم که متولی آن جهاد کشاورزی
است.
وی در این خصوص افزود: در این مواقع نیاز به تعامل داریم. بیشترین تعامل ما با جهاد کشاورزی، سازمان منابع طبیعی و محیط زیست است. دستگاه‌های هماهنگ‌کننده مانند فرمانداری، استانداری، شورای شهر، نهاد ریاست‌جمهوری و حتی دفتر بیت مقام معظم رهبری نیز در بحث حریم وارد می‌شوند. در این مواقع کارگروه‌های مختلفی برای ایجاد همکاری تشکیل می‌شود. اسدبیگی با اشاره به تشکیل گارد حریم گفت: یکپارچه کردن امکانات و ابزارهایی که سازمان‌های مختلف دارند در قالب گارد حریم شکل گرفته است. در تخریب‌های محدوده کن، دستگاه‌هایی مانند سازمان منابع طبیعی و سازمان آب با ما همکاری کردند و این امر با برنامه‌ریزی کامل انجام شد و این مدیریت و هماهنگی بسیار مثبت بوده است.
