با توجه به مطالعات صورت گرفته ذخایر مس و سنگ فرصتها و مزیتهایی که در بازارهای جهانی در کشورهای منطقه و حتی در کشورهای اروپایی و امریکایی وجود داشته بدلیل وجود مصالح ساختمانی و سنگهای تزیینی است. سرزمین ما که از تنوع بسیار خوبی برخوردار بوده و از این جهت در بازارهای رقابتی به عنوان یک برگ برنده در اختیار بوده، صرفاً به جهت نداشتن یک برنامه راهبردی کامل و قابل اجرا در این بخش این مزیتها را به راحتی به رقبای خود در منطقه واگذار نمودهایم. ماده معدنی مس یکی از مزیتهای برجسته معدنی در کشور ماست.
با جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در حوزههای مختلف اکتشاف، بهرهبرداری و فرآوری صنعتی در معادن غنی و باارزش این ماده معدنی کشور، این توانایی را داریم که به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات نهایی مس با ارزش افزوده بالا در سطح دنیا تبدیل شویم، به ویژه از این نظر که ایران تنها کشور در سطح آسیا است که نزدیک به نیم قرن تجربه اکتشاف و بهرهبرداری معدن مس سرچشمه را دارد و قابلیت شکلگیری یک صنعت متنوع و بزرگ بر پایه این ماده مرغوب معدنی در کشور وجود دارد، اما متاسفانه تاکنون با وجود سرمایهگذاریهای هنگفتی که در این بخش صورت گرفته است این صنعت بدلیل نداشتن یک استراتژی منحصر خود، در سطح تولید و صادرات کنسانتره متوقف مانده و با چالشهای مهمی دست به گریبان
است.
اما اینکه چرا صنعت معدنکاری ما با وجود در اختیار داشتن سرمایه انسانی غنی، ذخایر عظیم نفت و گاز و موقعیت جغرافیایی استثنایی تاکنون نتوانسته به رشد واقعی خود در اقتصاد برسد، این در واقع سوال اصلی است که چرا تاکنون برنامه راهبردی بخش معدن را بطور کامل نتوانستهایم به اجرا درآورده و با این چالش مهم در این بخش روبرو نکردیم.
استراتژی یک نگاه است، نه یک دستورالعمل اداری، که در اتاقهای دربسته نوشته و ابلاغ شود. هسته اصلی استراتژی گفتوگوهای هدفمند با تشکلهای تخصصی و دانشگاهی براساس نیاز کنونی و آینده جامعه است. از همین رو، تمرکز اصلی استراتژی باید بر ایجاد زیرساختهای فکری و فیزیکی در حوزههای مختلف صنعت و معدن و تجارت قرار گیرد. معدن مزیت بزرگ و برجسته اقتصاد
ماست.
قدر این نعمت خدادادی را فقط هنگامی درخواهیم یافت که یک استراتژی واضح و شفاف به عنوان قطب نمای توسعه در پیش روی ما قرار گرفته باشد. استراتژی یعنی چشم ها را باید شست و جور دیگر به آینده آن صنعت نگاه کرد. پیادهسازی و اجرای موفق برنامه استراتژیک تدوین شده بخش معدن کشور نیازمند به ورود مدیران باتجربه با تعهد بالا و اهتمام بدنه کارشناسی متولی بخش معدن و همکاری و پشتیبانی تشکلها و ذینفعان کلیدی در بخش معدن دارد.
در واقع استراتژیها و راهکارهای اجرایی بخش معدن کشور، در قالب حوزههای اکتشاف، بهرهبرداری، صنایع معدنی و تجارت بر پایه ویژگیهای ذاتی معدنکاری براساس: اهمیت صیانت از منابع و ذخایر معدنی پایانپذیر و تجدیدناپذیر کشور، اهمیت حفاظت از منابع انسانی در برابر مخاطرات عملیات معدنی، اهمیت کمیتهسازی اثرات منفی زیست محیطی عملیات معدنی، اهمیت افزایش سرمایه اجتماعی بخش معدن و باور عمومی به منافع ملی فعالیتهای معدنی، اهمیت توانمندسازی بخش خصوصی و کنترل انحصارات و ضرورت تفکیک امور حاکمیتی از امور تصدیگری در فعالیتهای معدنی کشور ما از نظر شاخص توسعه (با سادهترین شاخص آنکه تولید ناخالص سرانه است) در وضعیتی متناسب با ظرفیتهای خود قرار ندارد.
پایین بودن شاخص توسعه بالفعل کشور نسبت به ظرفیتهای توسعهیی بالقوه آن نشان میدهد که با وجود وضعیت نامساعد فعلی آن در مقایسه با اقتصادهای فعال دنیا از قابلیت توسعهیی و رشد بالایی برخورداراست و چنانچه کشور در مسیر دستیابی به ظرفیتهای توسعه بالقوه قرار گیرد، تقاضا برای تولیدات مجموعه بخش معدن و صنایع معدنی چشمگیر و فزاینده خواهد شد، لذا، بالفعل شدن این تقاضای بالقوه عمدتا در گرو اتخاذ سیاستهای مناسب توسط متولی این بخش و دستگاههای مسوول که در قانون معدن دیده شده
میباشد.
متاسفانه در ایران، دولتها بر این باورند که مالک بخش خصوصی در کشور هستند و بدون در نظر گرفتن پیشنهادهای این بخش، با اتخاذ سیاستهای جدید برای بنگاههای خصوصی تصمیمگیری میکنند. تغییر سیاستهای اقتصادی، جزو تجربههای شکستخوردهیی است که بارها نمونههای آن در کشور دیدهشده است. کوچکسازی مهمترین نیاز حوزههای کلان اقتصادی است و در چشمانداز توسعهیی برنامه استراتژی وزارت صنعت، معدن و تجارت چابکسازی از درجه و اولویت بالایی برخوردار نیست و باید برای این مسائل، راهکار و راهبردی مناسب ارائه گردد، که تمامی این اقدامات از طریق تعریف استراتژی بخش معدن امکانپذیر
باشد.
در شرایط پسابرجام اصلیترین وظیفه تشکلها جذب سرمایهگذار است و اگر این مهم مدیریت نشود، وضعیت کنونی تداوم پیدا کرده و هر روز شاهد پسرفت بیشتر اقتصاد کشور خواهیم بود. عمل نکردن بر اساس استراتژی و دیدگاه توسعهیی یک نقصان بزرگ در کشور است که لازم است در شرایط کنونی در فضایی تعاملی و با همکاری همهجانبه، برای توسعه اقتصاد کشور با استفاده از استراتژی توسعهیی و استراتژی بخش تلاش کنیم.