سید فرشید میرصانع خلبان
در سال‌هایی که از هوانوردی به عنوان یک صنعت پیچیده و مدرن می‌گذرد - با تمام مشکلاتش که بشر با آنها دست و پنجه نرم کرده است- همواره مشکلاتی برای خلبان‌های انواع هواپیماها در رابطه با پرتوهای خورشیدی و کیهانی وجود داشته است.
اما با مرور زمان و با پیشرفت علم و تکنولوژی و مدرن شدن فناوری و از سوی دیگر، قدمت این صنعت خطر پرتوهای کیهانی بیشتر و روزبه‌روز ملموس‌تر می‌شود.
برخی از پزشکان هوایی کشور‌های مختلف افزایش اثرگذاری پرتوهای کیهانی و تشعشعات خورشیدی را در بروز سرطان پوست و سینه در میان خلبانانی که در ارتفاع بالا پرواز می‌کنند محتمل می‌دانند.
انجمن بین‌المللی خلبانان در سال 2012 سیاستی را تایید کرد که طی آن در پرواز‌هایی که بالاتر از ارتفاع 26000 در منطقه قطبی یا مدارهای نزدیک به آن انجام می‌شود وسیله‌یی نصب شود تا بتواند میزان پرتوهای کیهانی را که هواپیما و سرنشینان آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد اندازه‌گیری کند.
در ضمن طی همین سیاست‌ها نیز خدمه پروازی که در سال در معرض بیش از یک میلی سیورت (واحد اندازه‌گیری پرتو) پرتوهای کیهانی قرار می‌گیرند با خطر پیامد‌های پرتوهای یونیزه شده رو‌به‌رو می‌شوند درصورتی‌که این میزان از 6میلی سیورت بیشتر شود شخص در معرض خطر فراوانی قرار گرفته است.
گفتنی است که یک میلی سیورت برابر است با پرتوهای ناشی از یکصد عکس رادیولوژی از دندان. علاوه بر آن انجمن بین‌المللی خلبانان پیشنهاد کرده است تا با پشتیبانی سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو) و برای عنوان کردن پرتوهای یونیزه شده و قرار گرفتن خدمه پروازی در معرض این پرتو‌ها کارگروه‌هایی تشکیل شوند که خلبانان در حین قرار گرفتن پرتوهای خورشیدی ارتفاع خود را کم کنند.
امروزه خوشبختانه با توجه به سطح دانش خلبان‌ها آنها کمتر تحت تابش این پرتو‌ها قرار می‌گیرند.
زمین و هر آنچه در زمین است همیشه در معرض پرتوهای کیهانی قرار دارند پرتو‌هایی که از عمق فضا منشأ می‌شوند پرتوهای کیهانی‌اند و پرتو‌هایی که از خورشید منشأ می‌گیرند پرتوهای خورشیدی نامیده می‌شوند.
با آزاد شدن پروتون‌های خورشیدی با انرژی بالا از سطح خورشید پرتوهای خورشیدی تولید می‌شود.
یکی دیگر از مشکلاتی که گریبان‌گیر شرکت‌های هواپیمایی در سراسر دنیا شده است تغییر مسیر‌های هوایی زیادی است و همچنین شرکت‌های هواپیمایی مجبور شدند تاریخ پروازها را تغییر دهند و در پی آن مسافران را در پرواز‌های جدید سوار کنند و هواپیماها مسیر‌های طولانی‌تری را پرواز کنند و همه این‌ها هزینه‌های هنگفتی را بر شرکت‌های هواپیمایی تحمیل کرد.
دانشمندان و محققین سال‌هاست که برای میزان اندازه‌گیری پرتوهای خورشیدی و کیهانی تلاش می‌کنند و تاکنون چند نرم افزار مختلف برای میزان پرتوهای دریافتی در یک پرواز یافته‌اند که بر اساس (فرودگاه مبدا، زمان اوج‌گیری. ارتفاع پروازی. زمان کاهش ارتفاع) کارایی دارد.
یکی از علت‌هایی که می‌گویند با افزایش ارتفاع خلبانان و خدمه پرواز بیشتر در معرض پرتوهای خورشیدی و کیهانی قرار می‌گیرند به این دلیل است که هرچه ارتفاع از سطح زمین بیشتر شود هوا رقیق‌تر شده در واقع حجم و فشار بین ملکول‌های هوا کم شده پس هرچه بالاتر برویم لایه محافظتی نازک‌تری در برابر پرتوهای خورشیدی و کیهانی داریم که طبق این نظریه سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو) نیز پرواز‌هایی را که در ارتفاع پروازی 49 هزار پا پرواز می‌کنند ملزم کرده است تا تدبیر‌های لازم را برای اندازه‌گیری میزان پرتوهای کیهانی به کار
ببندند.
در ضمن میزان کلی پرتوهای دریافتی در این پروازها باید مشخص و وسیله‌یی باید در هواپیما نصب شود تا خدمه پرواز بتواند از میزان پرتوهای کیهانی که به آنها می‌رسد آگاه باشند و شرکت دارنده هواپیما نیز بتواند میزان پرتوهای دریافت شده را پبت کند و خدمه پرواز خود را تحت نظر بگیرد.
که به وسیله موسسه پزشکی هوا فضای سازمان هواپیمایی ایالات متحده CARI-6برنامه رایانه‌یی توسعه یافته است نیز به همین صورت عمل می‌کند البته این برنامه کوتاه‌ترین مسیر بین دو فرودگاه که می‌تواند پرتوهای خورشیدی داشته باشد را نیز در نظر می‌گیرد یکی دیگر از ابزار‌هایی که از آن استفاده می‌شود حسگر‌های بسیار حساسی هستند که هواپیما با حمل آنها میزان تابش پرتوهای خورشیدی و کیهانی را در طول پرواز اندازه می‌کنند.
ولی با تمام این مشکلات و خطر‌هایی که وجود دارد بشر همچنان به دنبال رویای دیرینه خود پرواز است و از همین رو، امروزه میلیارد‌ها دلار صرف پیشرفت در این صنعت می‌شود.
