گروه اقتصاد کلان|
بانک مرکزی محاسبات خود را از شاخص بهای تولیدکننده در شهریور سال ۱۳۹۵ منتشر کرد. براساس این آمار، شاخص بهای تولیدکننده در ایران در مهر ۱۳۹۵ به عدد ۲۲۴,۵ رسیده که نسبت به ماه قبل 0.5درصد افزایش داشته است. شاخص بهای تولیدکننده در این ماه (شهریور) به عدد 223.3رسیده بود که نسبت به ماه قبلی خود افزایش 0.7درصدی داشت. این امر نشان می‌دهد که شاخص کل تولیدکننده در این ماه افزایش داشته اما این افزایش در مقایسه با ماه گذشته 0.2واحد درصد کاهش داشته و از سرعت رشد آن کاسته شده است.
به گزارش «تعادل»، شاخص بهای کالا و خدمات تولیدی (PPI) یکی از شاخص‌های خدماتی است که ارزش کالا و خدمات را به صورت عمده‌فروشی و در محل کارخانه در‌نظر می‌گیرد. در ادبیات اقتصادی از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود به این معنا که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده مشاهده می‌شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولیدکننده به‌عنوان پیشگویی برای تورم عنوان می‌کنند، اما در شاخص مصرف‌کننده و تولیدکننده تفاوت‌هایی وجود دارد؛ نخست اینکه شاخص تولیدکننده سطح قیمت مواد را به صورت عمده در محل تولید در‌نظر می‌گیرد، اما در شاخص مصرف‌کننده هزینه‌یی مربوط به حملونقل، انبارداری و سود واسطه‌گران و فروشندگان نیز محاسبه می‌شود. نکته مهم دیگر اینکه ارزش «کالا و خدمات وارداتی»، در محاسبه شاخص تولیدکننده قرار نمی‌گیرد، حال آنکه در شاخص بهای مصرف‌کننده بهای «کالا و خدمات وارداتی» نیز محاسبه می‌شود؛ بنابراین می‌توان اثرگذاری شاخص بهای
تولیدکننده بر شاخص بهای مصرف‌کننده را براساس میزان واردات و ارزش کالاهای وارداتی هر کشور، متغیر دانست. علاوه بر این، یک تفاوت اساسی دیگر، در شاخص تولیدکننده و مصرف‌کننده نیز وجود دارد. به‌طور کلی در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته و حتی کشورهای در حال توسعه، برای حمایت از تولید مالیات کمتری از بخش تولید گرفته می‌شود، این درحالی است که بخش قابل‌توجهی از مالیات، هنگام فروش کالا اعمال می‌شود؛ بنابراین وجود مالیات به‌خصوص در کشورهایی که درآمد اصلی دولت از وضع و دریافت مالیات است، باعث می‌شود که در شاخص مصرف‌کننده و تولیدکننده تفاوتی وجود داشته باشد.
تداوم رشد قیمت تولیدکننده
بنا بر اعتقاد کارشناسان تورم تولیدکننده با اینکه یک شاخص پیش‌نگر است و با یک وقفه زمانی روی تورم مصرفی تاثیر می‌گذارد اما تداوم رشد اندک در آن نشان‌دهنده شرایط رکودی در حوزه تولیدی است. با این مبنا محاسبات تورم تولیدکننده نشان می‌دهد که در ابتدای سال جدید این شاخص همواره مثبت بوده و روندی صعودی را طی کرده است. این درحالی است که در سال گذشته اعداد شاخص کل بهای تولیدکننده به‌گونه‌یی بود که نگرانی از افتادن تولیدکننده در ورطه رکود را بیش از پیش افزایش می‌داد. به‌طور مثال در شهریور سال گذشته شاخص تولیدکننده به عدد 215.5 رسیده بود و در سه ماه متوالی بعد از آن یعنی مهر، آبان و آذر عدد روی 216 توقف کرده بود. در دی ماه شاخص با یک واحد کاهش به 215 رسید. این روند منفی همچنان در بهمن هم ادامه یافت و عدد شاخص به 214.6 رسید تا اینکه در اسفند سال 94 با عدد 215 پایان یافت. اما این درحالی است که براساس جداول بانک مرکزی عدد شاخص در ماه‌های سال95 به‌صورت متوالی رشد کرد. فروردین به عدد216، اردیبهشت217، خرداد218، تیر220، مرداد221 و شهریور223 رسید. براساس تازه‌ترین آمارها از تورم تولیدکننده مهر ماه که روز گذشته روی سایت
بانک مرکزی نمایان شد، عدد شاخص بهای تولیدکننده به 224.5 رسید. این شاخص نسبت به ماه قبل 0.5درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل ۳,۹درصد افزایش نشان می‌دهد. این شاخص همچنین در 12ماهه منتهی به مهرماه ۱۳۹۵ نسبت به 12ماهه منتهی به مهر ماه ۱۳۹۴ (تورم میانگین) به میزان ۳,۲ درصد افزایش یافته است.
آموزش در صدر افزایش
شاخص کل بهای تولیدکننده شامل دو گروه اصلی و اختصاصی می‌شود که در گروه اصلی کالاهایی مانند کشاورزی، هتلداری، ساخت (صنعت)، حملونقل، اطلاعات، آموزش، بهداشت و سایر فعالیت‌های خدمات عمومی و اجتماعی و شخصی را دربر می‌گیرد. از طرفی گروه اختصاصی هم تنها شامل کالاهای خدماتی می‌شود. بنا بر گزارش بانک مرکزی در مهر ماه امسال آموزش با بیشترین تورم ماهانه را داشته است. تورم این گروه تولیدی نسبت به ماه شهریور 7.2درصد افزایش داشته است. تورم این گروه نسبت به ماه گذشته 12درصد افزایش داشته است. بعد از آموزش، گروه خدمات با افزایش 1.1درصدی بیشترین افزایش را داشته است.
علاوه بر این جزییات این گزارش نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه بهداشت با افزایش 18درصدی بیشترین افزایش را داشته است. این افزایش در مهر ماه تاثیر خود را روی شاخص مصرف‌کننده نشان داد و بالاترین افزایش شاخص مصرف‌کننده را از آن خود کرد.
