محمد امینی رعایا
طراحی رژیم تجاری کشور براساس الگوی اقتصاد مقاومتی به این معنا که تعاملات تجاری به چه شکل انجام شود بسیار مهم و موثر است و منجر به افزایش قدرت اقتصادی کشور و پایداری اقتصادی می‌شود. در اقتصاد مقاومتی، تجارت با کشورهای منطقه همچنین ایجاد رژیم تجاری پایدار تاکید شده است.
تجارت خارجی به عنوان مهم‌ترین بستر تعامل اقتصادی کشور با دیگر کشورها نیازمند طراحی هوشمندانه است؛ در واقع طراحی رژیم تجاری کشور براساس الگوی اقتصاد مقاومتی به این معنا که تعاملات تجاری با چه کشورهایی، در چه محصولاتی، در چه سطحی و با چه سیاست‌هایی باید انجام شود بسیار مهم و موثر است و منجر به افزایش قدرت اقتصادی کشور و پایداری اقتصادی می‌شود.
در منابع اصلی اقتصاد مقاومتی عبارت از ۵ اصل درونزایی، برونگرایی، مردم محوری، دانش بنیانی و عدالت محوری ۲۴ماده سیاست‌های کلی و ۱۰ اقدام عملی بیان شده توسط رهبر انقلاب در ابتدای سال ۹۵، ۷مورد مرتبط با تجارت خارجی در الگوی اقتصاد مقاومتی وجود دارد. این موارد در ادامه توضیح داده شده است: 1- رژیم تجاری: طراحی رژیم تجاری کشور به صورت هوشمندانه، تعاملات اقتصادی کشور با دیگر کشورها را مدیریت می‌کند. در اصل ۲ اقتصاد مقاومتی و ماده ۶ و ۱۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. طراحی رژیم تجاری کشور با ایجاد تنوع در مبادی تامین کالاهای وارداتی و صدور کالاهای صادراتی برای کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص و توسعه پیوندهای راهبردی با کشورها به ویژه کشورهای منطقه موضوع این بخش است. 2- صادرات و سیاست‌های حمایتی: صادرات موتور محرک تولید داخلی است که باید تحت حمایت قرار گیرد اما این حمایت باید هوشمندانه و توانبخش باشد. در ماده ۱۰ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. حمایت هدفمند از صادرات به تناسب ارزش‌افزوده و خالص ارزآوری مثبت با تسهیل مقررات و ثبات رویه در قانونگذاری، سیاست‌های
تشویقی، گسترش خدمات تجاری و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز همچنین شکل‌دهی بازارهای جدید صادراتی به ویژه در منطقه موضوع این بخش است. 3- قراردادهای خارجی: مدیریت قراردادهای تجاری و اقتصادی کشور با دیگر کشورها به گونه‌یی که منجر به افزایش قدرت اقتصادی و ارزش‌افزوده برای ظرفیت‌های داخلی شود، جهت کاهش وابستگی اقتصادی و افزایش توانمندی‌های داخلی ضروری است. در ماده ۱۰ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و اقدام ۳ و ۷ اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری خارجی با هدف صادرات و استفاده از فرصت خریدها و معاملات خارجی برای حمایت از تولید داخلی و با شرط انتقال فناوری ضمن آن موضوع این بخش است.
4- مناطق آزاد و ویژه: مناظق آزاد و ویژه اقتصادی یکی از ظرفیت‌های گسترش تجارت خارجی در کشور است که باید به بهترین شکل در جهت افزایش قدرت اقتصادی مورد استفاده قرار گیرند. در ماده ۱۱ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با هدف انتقال فناوری‌های پیشرفته و گسترش و تسهیل تولید و صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج کشور موضوع این بخش است.
5- ارز خارجی: مدیریت عرضه و تقاضای ارز خارجی و کاهش وابستگی به ارزهای خاص ازجمله دلار و یورو اقدام مهمی در جهت کاهش وابستگی تجاری و اقتصادی است. در ماده ۱۰ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و اقدام ۴ اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. استفاده از سازوکارهایی ازجمله مبادلات تهاتری برای کاهش نیاز به ارز در تجارت و ایجاد شفافیت در حوزه ارزی کشور موضوع این بخش است.
6- شفافیت تجاری: ایجاد شفافیت در فرآیندهای تجاری کشور علاوه بر جلوگیری از فساد منجر به برنامه‌ریزی صحیح و گسترش رقابت‌پذیری و تسریع در امور تجاری می‌شود. در ماده ۱۹ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به این مهم اشاره شده است. افزایش شفافیت در حوزه تجاری کشور و استفاده از ظرفیت‌های گمرک و دیگر نهادهای مرتبط در این زمینه موضوع این بخش است. ۷- قاچاق کالا: جلوگیری از قاچاق کالا برای حمایت از تولیدات داخلی همچنین جلوگیری از فساد تجاری حائز اهمیت است. این مهم در اقدام ۸ اقتصاد مقاومتی مورد اشاره قرار گرفته است. طراحی سازوکارها و انجام اقداماتی برای مبارزه جدی با قاچاق موضوع این بخش است.
