بازار پول از شرایط کلیدی و حساسی در اقتصاد برخوردار است و رشد اقتصادی کشور نیازمند علامتهای مثبتی از سوی بازار پول به سایر بازارهای سرمایه، مسکن، خودرو، طلا و ارز و سایر داراییها است تا عامل تحرک و رونق کسبوکار و سرمایهگذاری در کل بازارها شود. براین اساس، نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی و سیاستهای پولی و بانکی، تقویت سرمایه بانکها و... میتواند عامل مهمی در ایجاد تحرک در سایر بازارها باشد و اقتصاد را از رکود خارج کند.
تغییر سیاستهای بانکی و پولی در دولت یازدهم در یکسال اخیر باعث شده که ترکیب پول نیز تغییر کند و مردم تمایل بیشتری بهسپردهگذاری در حسابهای بلندمدت و دارای سود دارند درنتیجه از میزان اسکناس و سپرده دیداری کم شده و بر شبه پول افزوده شده است.
از سال92 تاکنون که سپردههای مدتدار در بانکها افزایش پیدا کرده است. دلیلش میتواند در چند مورد بحث و بررسی شود. اول اینکه مردم بهصورت سنتی تمایل بهسپردهگذاری در بانکها و موسسات مالی و اعتباری دارند که از امنیت بالا و ریسک کمتری برخوردار است.
دوم اینکه از اواخر دولت هاشمی یعنی حدود دودهه پیش که اصلاح وضعیت اقتصادی و توجه بهتوسعه کشور مورد توجه قرار گرفت مردم پایشان به بازارهای سرمایه کشیده شد و نقدینگی به آن سمت رفت و مهمترین نماد بازار سرمایه هم که بورس بود با رشد چشمگیر و شتابان توسعه یافت که یکی از مهمترین دلایل آن خصوصیسازی بود.
سوم اینکه در دولت احمدینژاد با دستوری شدن نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی پولها و نقدینگی از شبکه بانکی خارج شد و بهسمت بازار بورس و دلالبازی و خرید کالاهای سرمایهیی مانند خودرو و مسکن و غیره رفت. این روند باعث شد تا بهمرور زمان در سال92 شاهد شاخص 90هزار واحدی باشیم و بهمرور مردم، جذب بازار بورس شدند. چون دولت قبل شبکه بانکی را دستوری اداره میکرد دیگر برای سپردهگذاران نفع اقتصادی وجود نداشت.
اما در دولت فعلی که از سال 92 شروع بهکار کرده هدایت پول به بانکها و از بانکها به سمت تولید وصادرات محور قرار گرفته است. مهمترین بخش اقتصاد ایران یعنی سیستم بانکی بهسمت اعتباربخشی و ثبات حرکت کرد. به طوری که با نرخگذاری کارشناسی و ثبات اقتصادی مردم جذب بازار بانکی شدند و در این میان سپردههای مدتدار که از حاشیه سود و امنیت بیشتری برخوردار بود پیشتاز دیگر بخشها شده است.
چرا که دولت با حرکت درست در جهت قیمتگذاری مناسب کالاهای عمده مانند پتروشیمی، سیمان و فولاد باعث کاهش تب و تاب بازارها و جابهجایی نقدینگی شده و پول بهجای دلالی و سوداگری، جذب تولید و بانکها شده است. هماکنون احساس میشود وجوه و نقدینگی جامعه بهسمت سرمایهگذاری واقعی حرکت میکند و مردم هم بهدنبال سود بالا با ریسک پایین هستند و شما در هیچ جای اقتصاد نمیتوانید سودی حدود 25درصد را دریافت کنید که امنیت بالا هم داشته باشد و ریسکی در آن وجود نداشته باشد. همین امر باعث شده تا وجوه و نقدینگی در اختیار بانکها قرار گیرد اما عواملی مانند استمهال بدهیها و مطالبات معوق و سود پایین عملیات بانکی و سیاستهای انقباضی دولت باعث شد تا رکود را تعلیق کند و هماکنون کارخانجات بسیاری مانند تولیدکنندگان سیمان با مازاد تولید و پر شدن انبارها روبهرو هستند در حالی که در گذشته ما بهشدت بهواردات سیمان محتاج بودیم. البته نظر برخی کارشناسان که معتقدند افزایش شبه پول و کاهش پول و رشد اندک تسهیلات بهمعنای رکود نسبی در برخی بازارهاست درست است چون وقتی بازارهای دیگر جذاب نباشند مردم پول خود را در بانک سرمایهگذاری میکنند. در عین حال خود دولت هم مسبب چنین شرایطی است زیرا برای کاهش نرخ تورم باعث سیاستهای انقباضی بانکها و رکود شده و مردم بهجای اینکه پول خود را در حساب جاری نگه دارند و بهخریدو فروش و سرمایهگذاری بپردازند، فعلا ترجیح دادهاند که پول خود را در سپردههای بلندمدت دارای پول نگهداری کنند.
نکته مهم این است که پول جدیدی وارد اقتصاد ایران نشده و پولهایی که در دست مردم بوده است از سمت پول بهسمت شبه پول هدایت شده و از سمت اسکناس و حساب جاری بهسمت حسابهای بلندمدت دارای سود انتقال یافته است.