گروه اقتصاد اجتماعی|
سلامت روان، به اندازه سلامت جشم و شاید بیشتر اهمیت دارد. چراکه روانی ناسالم، میتواند به جسم فرد، به سایر افراد و به مفهوم اجتماع زیان وارد کند. بسیاری از معضلات اجتماعی و فرهنگی، از مشکلات سلامت روان ریشه میگیرند. نباید فراموش کرد که این تک تک افرادند که جامعه را شکل میدهند. البته نگاه اجتماعی، اینجا به رویکرد اقتصادی نیز ختم میشود. بنگاهی را در نظر بگیرید که اکثر کارمندان آن دچار اختلالات روانی هستند، آیا این بنگاه میتواند به حداکثر تولید دست یابد؟ یا جامعهیی را تصور کنید که تک تک افراد آن روانی ناسالم دارند، آیا سطح بهرهوری و کارایی در این جامعه مطلوب خواهد بود؟ البته باید توجه داشت که وقتی از اختلالات روانی صحبت میکنیم، منظور الزاما بیماریهای حادی چون اسکیزوفرنی نیست. افسردگی و اضطراب، بخش عمده اختلالات روانی را تشکیل میدهند و متاسفانه این دو معضل مواردی هستند که نمونههای فراوانی در جامعه امروزی ایران دارند. گسترش عواملی که سلامت روان را در معرض خطر قرار میدهند، به معنای افزایش هزینههای اقتصادی و اجتماعی برای جامعهاند. بنابراین در بررسی اهمیت مشکلات سلامت روان، توجه به رویکردهای اقتصادی و
اجتماعی ضروری است.
جامعه را دریابیم
رویکرد اجتماعی و اقتصادی، مدخلی بود برای آغاز سخن در سی و سومین کنگره سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران که از روز گذشته در سالن شهید غرضی بیمارستان میلاد شروع به کار کرده و قرار است تا روز جمعه 30 مهرماه به فعالیت خود ادامه دهد. دبیر علمی این کنگره که میزبان مراسم بود، با توجه به همین رویکرد در سخنرانی افتتاحیه گفت: «هر دقیقه یک نزاع در سازمان پزشکی قانونی کشور ثبت میشود.»
محمد اربابی درباره اثرات اختلالات و فشارهای روانی بر شهروندان ادامه داد: «سالانه بیش از ۳۰۰ هزار ایرانی کشور را ترک میکنند که ۱۵۰ هزار نفر از این افراد جوان و افراد تحصیلکرده هستند در واقع هر سال یک شهر کشور خالی میشود. هر دقیقه یک نزاع در سازمان پزشکی قانونی کشور ثبت میشود. بنابراین نیاز است به روانپزشکی وسیعتر نگاه کنیم و جنبههای اجتماعی آن را مورد توجه قرار دهیم.»
اربابی با بیان این مطلب که دهه آینده دهه مسائل مداخلات سلامت روان خواهد بود، گفت: «در دهه آینده بیشتر مداخلات به سمت و سوی روشهای پیشگیرانه برای هر فرد خواهد رفت. مداخله در سلامت روان نیازمند همکاری و جلب مشارکت کار تیمی است. بهبود سلامت روان جامعه نیازمند همکاری منسجم روانپزشکان، روانشناسان، جامعه شناسان، مددکاران اجتماعی، متخصصین مغز و اعصاب و حتی افراد ایدهپرداز در حوزه سلامت روان است.»
اختلال خلقی 26 درصدی
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که به عنوان مهمان در این کنگره سخن میگفت، بار دیگر از تریبون استفاده کرد تا از بیمهها انتقاد کند. سید حسن قاضیزاده هاشمی در سخنان خود وضعیت خدمات بیمهیی بیماران اعصاب و روان اشاره کرد و گفت: «متاسفانه بیمهها بیماران اعصاب و روان را به رسمیت نمیشناسند در حالی که این بیماران مظلومتر از همه بیماران هستند. بیماران اعصاب و روان در عین اینکه از دریافت خدمات محروم هستند متاسفانه اجازه بستری شدن را ندارند در حالی که دولت و کشور هزینه عدم توجه به بیماران اعصاب و روان را در جاهای دیگر پرداخت میکند.» او با ذکر این مطلب که ۲۰ درصد تامین سلامت جامعه را این وزارتخانه به عنوان بخش حاکمیتی بر عهده دارد، ادامه داد: «بقیه مربوط به سایر دستگاهها و وزارتخانهها میشود.»
هاشمی با بیان این مطلب که افزایش تابآوری جامعه در برابر حوادث روزمره و مسائل اجتماعی باید بالا برود، گفت: «این موضوع یکی از وظایف دولتها و حکومتهاست که نسبت به افزایش تاب آوری جامعه در برابر مسائل و مشکلات تلاش کند. موضوع تاب آوری جامعه نه در آموزش و پرورش و نه در آموزش عالی و نه در کانونهای فرهنگی که تریبونهای مناسبی در اختیار دارند دیده نشده است. شکنندگی در نسلهای جدید بسیار بیشتر از گذشته است.»
وزیر بهداشت با تاکید بر اینکه باید با توجه به سلامت روان بار بیماریها را کم کنیم، افزود: «متاسفانه تاب آوری در جامعه به تدریج کاهش پیدا کرده است.»
وی با اعلام اینکه آمارها نشان میدهد که ۲۵ تا ۲۶ درصد افراد جامعه دچار اختلال رفتاری هستند، ادامه داد: «این آمار نسبت به سالهای گذشته رو به افزایش بوده اما در مقایسه با آمار جهانی خیلی نگرانکننده نیست.» هاشمی گفت: «یکی از مشکلاتی که من از آن رنج میبرم خودشیفتگی است که متاسفانه در همه ردهها وجود دارد و آنجایی که به مسوولان ختم میشود بسیار بیشتر است. یک حرف زده میشود و کل جامعه از آن آشفته میشود. هر روز مردم تحت تاثیر بخشی از شایعات مغرضانه هستند که روح و روان آنها را آزار میدهد.» حسن قاضیزادههاشمی اخیرا فشار سیاسی زیادی را تحمل میکند. جناحهای مختلف به دلایل متفاوت به او حمله بردهاند و شاید همین علتی برای عصبانیت این روزهای او باشد. قاضیزاده که چند روز پیش از «دروغگویی مخالفان در ایام محرم» پشت «تریبونها» گلایه کرده بود، دیروز نیز در سخنان خود اشارهیی به حملات اخیر کرد و گفت: «خودشیفتگی مسوولان کار دست مردم میدهد در کشور ما هر کسی اظهارنظری دارد. مثلا یکی سردار علم بوده، نوحه میخواند و رییسجمهور و مسوولان را زیرسوال میبرد، دیگری میشود سردار حرم و در همه حوزهها اظهارنظر میکند، یکی نیز
سردار قلم بوده و در همه حوزهها حرفی دارد. افرادی هم بدون اطلاع درمورد تراریختهها صحبت میکنند و این مساله آرامش مردم را تحتتاثیر قرار میدهد البته این مسائل شایعاتی بوده که عمدتا به غرض آلوده است.»
وزیر بهداشت در انتها خطاب به روانشناسان و روانپزشکان حاضر در جلسه گفت: «امیدوارم سیاستگذاران، دولت، مجلس، خطبا، ائمه جمعه و هر کسی که در کشور تریبونی دارد، زحمات شما روانپزشکان را زیاد نکند و اعصاب مردم را تحتتاثیر قرار ندهد، تهمت نزنند، اضطراب را تحمیل نکنند و اگر آبی برای شما نمیآورند کوزه را هم نشکنند تا شاهد کاهش اختلالات روانپزشکی باشیم.»
آماده درمانیم
همزمان با کنگره علمی انجمن روانپزشکان ایران، چند تن از مسوولان نیز در رخدادهایی جداگانه درباره سلامت روان و اقدامات انجام شده برای تامین آن سخن گفتند. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از بازگشت به زندگی 4200 مورد اقدام به خودکشی در کشور طی سال گذشته با کمک اورژانس اجتماعی خبر داد و گفت: «از این تعداد 2800مورد زن و 1400مورد مرد بودهاند.» به گزارش ایسنا، حبیبالله مسعودی فرید ادامه داد: «سال گذشته با فعالیت مراکز اورژانس اجتماعی از تعداد زیادی کودک آزاری پیشگیری شد که اگر امدادها و حمایتهای اورژانس اجتماعی نبود، منجر به فوت نوزادان و کودکان میشد. در کنترل و برخورد با آسیبهای اجتماعی، داشتن تفکر سیستمی و فرآیندی به موضوعات جامعه بسیار اثرگذار است، به همین دلیل برای برخورد حرفهیی با آسیبهای اجتماعی، بسته خدمات اورژانس اجتماعی در معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی طراحی شده است که در هیچ یک از کشورهای منطقه خاورمیانه وجود ندارد و در دیگر کشورها نیز کم نظیر است.»
در اظهارنظری دیگر، معاون فرهنگی دانشجویی وزیر بهداشت از خطر شیوع آسیبهای روانی میان دانشجویان علوم پزشکی خبر داد و گفت: «40 درصد این دانشجویان به مشاوره سلامت روان نیاز دارند.»
به گزارش ایرنا، محمدرضا فراهانی افزود: «سال گذشته تست غربالگری سراسری از وضعیت سلامت روان دانشجویان علوم پزشکی کشور که حدود 200 هزار نفر هستند، انجام شد، امسال هم درصدد بودیم این کار را تکرار کنیم و دنبال این بودیم ثبت نام دانشجویان جدید به انجام این تست منوط شود اما به علت هزینههای آن نتوانستیم البته دادههای غربالگری که سال گذشته انجام شد، استخراج شد و تحلیل داده هم شد.» وی ادامه داد: «این بررسی نشان داد که حدود دو درصد دانشجویان علوم پزشکی از نظر سلامت روان دچار آسیبهای جدی هستند، 18درصد در معرض آسیبهای روانی و رفتاری هستند و حدود 40درصد دیگر دانشجویان، به لحاظ سلامت روان نیازمند مشاوره هستند و موارد مشکوکی در بین آنها وجود داشته که باید با مصاحبه حضوری، نگرانیها را بر طرف کنیم. البته افرادی که به صورت جدی به لحاظ سلامت روان آسیب دیدهاند، دو درصد هستند که از متوسط جامعه کمتر است.»