اقتصاد ایران بزرگ‌ترین ضربه را از چین خورد
داوود دانش‌جعفری می‌گوید یکی از مهم‌ترین مشکلات برنامه توسعه در ایران این است که به جای برنامه، آرزوهای خوب تدوین می‌شود، درحالی که برای رسیدن به همان آرزوهای خوب باید موانع را شناخت و راهکارها را کشف کرد. داوود دانش‌جعفری در نشستی که دیروز با مدیران جهاد دانشگاهی در ساختمان مرکزی جهاد دانشگاهی برگزار شده بود، درباره اقتصاد مقاومتی چنین توضیح داد: چند سالی است که بحثی تحت‌عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود که باید سعی کنیم درباره آن به تحلیل مشخصی برسیم. این اقتصاددان گفت: منظور از مقاومت استعداد بازیابی و برگشت به حالت عادی پس از مواجهه با ضربه است. باتوجه به این مفهوم اقتصاد مقاومتی نیز ناظر بر این بحث است که اقتصاد چگونه می‌تواند در برابر ضربه‌های پیش‌بینی نشده و قابل پیش‌بینی از خود مقاومت نشان دهد. در یک اقتصاد مقاوم در صورتی که ضربه‌یی وارد شود به سرعت عکس‌العمل مناسب تدارک دیده شده و بازگشت به حالت قبل از وقوع عملی می‌شود. دانش‌جعفری عوامل موثر در میزان مقاومت در اقتصاد را این‌طور توضیح داد: ساختار اقتصادی در سطح صنایع انسانی، سرمایه سازمانی و وجود صنایع پیشرو در اقتصاد، میزان انعطاف‌پذیری، درس گرفتن
از تجارب گذشته، افزایش مشارکت، ایجاد ذخایر استراتژیک، آموزش مقاومت فردی، طراحی شبکه سیستم برای جلوگیری از کارافتادگی کل سیستم براثر از کارافتادگی یک جزو از سیستم، حکم روایی موثر و اجرای سیاست‌های مناسب اقتصادی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در کشور برای به حداقل رساندن خسارت‌های ناشی از ضربه ازجمله عوامل تاثیرگذار در میزان مقاومت در اقتصاد در برابر ضربات احتمالی است. عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین درباره مفهوم عملیاتی اقتصاد مقاومتی توضیح داد: باید نهادهای مناسب ایجاد شوند که مجموعه‌یی از سیاست‌ها و قوانین و تدابیر اجرایی در آنها به کار گرفته شود که آسیب‌پذیری یا خطر‌پذیری‌های اقتصاد ایران را در برابر ضربه‌های داخلی و خارجی به حداقل برساند و زمینه را برای دسترسی ایران به پیشرفت پایدار اقتصادی فراهم کند.
تبارشناسی ضربه‌های اقتصادی
دانش‌جعفری درباره انواع ضربه‌یی که یک اقتصاد ممکن است متحمل شود، گفت: ابتدا ضربه‌یی که به‌صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی وارد می‌شود مثل جنگ و ضربه که قابل پیش‌بینی بوده مثل خشکسالی یا کاهش قیمت نفت جهانی. او ادامه داد: می‌توان احتمال ورود ضربه‌ها را از طریق مطالعه پیش‌بینی کرد و مدیریت ریسک را درباره آن به‌کار برد. مثلا لازم می‌دانم به یک مثال در این زمینه اشاره کنم. به نظر من در چند سال گذشته یکی از ضرباتی که اقتصاد ایران خورد از جانب نفت بود. در دوره‌یی درآمد فروش نفت بالا رفت و دولت هزینه‌های آن را متعاقب با آن افزایش داد و چنین اقدامی در دوران تحریم‌ها مشکلات عدیده‌یی را برای اقتصاد ما به وجود آورد درحالی که به نظر من کاهش قیمت نفت قابل پیش‌بینی بود و می‌توانستیم بحران پیش آمده را کنترل کنیم. داوود دانش‌جعفری در بخش دیگری از سخنانش یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی را راه نیفتادن تولید دانست و گفت: به یاد دارم زمانی که مقام معظم رهبری برنامه اقتصاد مقاومتی را ابلاغ فرمودند یکی از موسسات امریکایی تحلیلی ارائه کرد که در آن گفته بود ایران می‌خواهد با اقتصاد مقاومتی به ابرقدرت در منطقه تبدیل شود و به
مقامات امریکایی توصیه کرده بود که باید کاری کنیم تا این اتفاق نیفتد. تحلیل آن موسسه این بود که مهم‌ترین مشکل ایران منابع مالی و نقدینگی است و باید کاری کرد که منابع مالی کافی به ایران نرسد. این اقتصاددان توضیح داد: عوامل موثر در تولید عبارتند از: نیروی انسانی، سرمایه انسانی، مهارت و دانش، منابع طبیعی و تکنولوژی و هر کشوری که می‌خواهد پیشرفت کند بسته به اینکه در کدام یک از این آیتم‌ها توانمندتر است، می‌تواند با بررسی نقاط قوت خود برنامه‌ریزی بهتری برای پیشرفت خود کند. عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر از من بپرسید مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما اکنون کدام شاخه است، پاسخ خواهم داد در ایران نیروی انسانی به میزان قابل‌توجهی وجود دارد، فناوری نیز در برخی موارد به‌صورت قابل‌توجهی بالا رفته و اکنون مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما این است که سرمایه مالی به اندازه کافی وجود ندارد. همچنان که موتور بخش نفت متناسب با پیشرفت‌ها نتوانسته خود را بازسازی کند، بانک‌ها که در ایران مهم‌ترین عامل تامین مالی هستند دچار آسیب شده و معوقات 100هزار میلیارد تومانی بازنگشته دارند و در کنار آن بازار سرمایه هم نتوانسته
آن‌گونه که شایسته است سرمایه موردنیاز اقتصاد را تامین کند. او با آوردن مثالی از چین گفت: چینی‌ها وقتی متوجه شدند ظرفیت استفاده از منابع انسانی و بالا رفتن رشد اقتصادی تمام شده و جمعیت مرفه‌تر شده چینی میل به استفاده از کالا دارند، درحالی که ممکن بود متناسب با آن به رشد اقتصادی موردنیاز برسند اما به فکر استفاده از فناوری پیشرفته برای آینده اقتصاد خود افتادند. ما نیز در ایران باید نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و بتوانیم کمبودهای خود را جبران کنیم تا اقتصاد ما در برابر ضربات مقاوم شود. او با تاکید بر اینکه ما در دوران تحریم‌ها بیشترین ضربات را از جانب واردات خوردیم، گفت: برخلاف آنچه تصور می‌شود ضربه‌یی که اقتصاد ایران خورد از جانب امریکا نبود، ضربه‌یی که اقتصاد ایران خورد از جانب چین بود. وقتی امارات تحت‌تاثیر امریکا تجارت خود با ایران را تقلیل داد این درحالی بود که حدود ۳۰درصد از تجارت ایران به امارات‌متحده‌عربی وابسته بود و به این ترتیب شوکی از جانب آنها به ایران وارد شد.
دانش‌جعفری ادامه داد: اکنون نیز به نظر من اقتصاد ما در حال وابسته شدن به تجارت با چین است و اینکه شریک تجاری ما چین باشد برای اقتصاد ما مناسب نیست و باید تجارت با کشورهای مختلف توزیع شود تا درراستای اقتصاد مقاومتی در حرکت باشیم. دانش‌جعفری در بخشی از این نشست در پاسخ به این سوال که چرا باوجود اینکه سالیان دراز سابقه برنامه‌ریزی داریم ولی به پیشرفت مناسب نرسیده‌ایم، گفت: به‌نظر من مهم‌ترین دلیل این است که متناسب با سرمایه‌های خود برنامه‌ریزی نمی‌کنیم مثلا برنامه پنجم توسعه را بررسی کنید در این برنامه همه هدف‌ها عالی هستند ولی متناسب با سرمایه درنظر گرفته نشده‌اند. به گفته او اگر بخواهیم برنامه پنجم توسعه را به‌صورت کامل اجرا کنیم باید ۱۰برابر منابع مالی موجود خود، منابع صرف کنیم. اکنون میزان طرح‌های نیمه‌تمام را بررسی کنید. باید بودجه چندین سال کشور صرف تکمیل آنها شود، بنابراین مهم است که بتوانیم هدف‌های مهم خود را انتخاب کنیم و متناسب با آنها برنامه‌ریزی کنیم. ما در انتخاب اولویت ضعیف عمل کرده‌ایم و به‌نظر من برنامه‌های توسعه در ایران تاکنون بیان آرزوهای خوب بوده است درحالی که برای رسیدن به آرزوهای خوب باید موانع را شناخت و راهکارها را کشف کرد. در این زمینه نیز نخبگان باید اجماع داشته باشند.
