ترکیه: بخواهید، نخواهید، هستیم
گروه جهان|
سرانجام پس از هفتهها گمانهزنی و کشمکش، عملیات بزرگ موصل برای بازپسگیری این شهر از داعش آغاز شد. چگونگی فرماندهی این عملیات، کشمکش بغداد و آنکارا بر سر بود یا نبود نیروهای ترکیهیی در این عملیات و سرنوشت موصل پس از داعش ازجمله چالشهای جدی است که ماهها و هفتهها توجه ناظران را به خود جلب کرده بود.
این عملیات سرانجام در نخستین ساعات روز دوشنبه با اعلام ساعت صفر جنگ از سوی حیدر العبادی،نخست وزیر عراق آغاز شد. یورونیوز گزارش داده که نزدیک به 1.5میلیون نفر در موصل ساکن هستند و براساس برآوردهای سازمان ملل با آغاز این عملیات بیش از یک میلیون نفر از ساکنان آن مجبور به ترک شهر و فرار از درگیریها میشوند. همچنین این خطر وجود دارد که بسیاری از غیرنظامیان در جریان حملات و تیراندازیها کشته شوند یا توسط داعش به عنوان سپر انسانی استفاده شوند. خطر انهدام سد بزرگ موصل توسط نیروهای داعش هم جان غیرنظامیان همچنین نیروهای شرکتکننده در عملیات را تهدید میکند.
گفته شده، رهبری عملیات موصل بر عهده ارتش عراق است. این عملیات با مشارکت این ارتش، پیشمرگههای کرد، نیروهای داوطلب سنی، شیعه و مسیحی همچنین با پشتیبانی هوایی نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا صورت میگیرد. بیش از ۲۵هزار سرباز در این عملیات بزرگ شرکت دارند.
حیدرالعبادی، نخستوزیر عراق در پیامی تلویزیونی مردم موصل را به همراهی و همکاری با نیروهای عراقی فراخوانده و خطاب به آنان گفته است:«امروز آغاز این عملیات حماسی را اعلام میکنم که آزادکننده شما از یوغ خشونت و ترور خواهد بود.» نخستوزیر عراق وعده داده که ارتش در طول سال جاری میلادی(۲۰۱۶) بر تروریسم و داعش پیروز خواهد شد. او همچنین تاکید کرده تنها نیروهای دولتی عراق به موصل وارد خواهند شد.
اشتون کارتر، وزیر دفاع امریکا نیز دوشنبه در بیانیهیی گفته است:«لحظهیی تعیینکننده در کارزاری که هدف آن شکست پایدار داعش است، فرا رسیده است. مطمئن هستم که شرکای عراقیمان بر دشمن مشترک ما پیروز خواهند شد و موصل و بقیه عراق را از نفرت و خشونتهای برآمده از داعش پاک خواهند کرد.»
به گفته کارتر، امریکا و ائتلاف بینالمللی در آمادگی کامل است تا از نیروهای امنیتی عراق، پیشمرگههای کرد عراق و مردم آن کشور حمایت کند.
پیش از عملیات موصل، عملیات عمده عراق برای عقبراندن داعش در شهر فلوجه در نزدیکی پایتخت آن کشور انجام شده بود. در ماههای گذشته بر شمار پرسنل نظامی ایالات متحده در عراق افزوده شده است. شماری از این افراد به طور مشخص به خاطر عملیات موصل به آن کشور اعزام شده و در پایگاهی در نزدیک این شهر حضور دارند. در عین حال حملات هوایی ائتلاف به رهبری امریکا علیه شبه نظامیان نیز طی دو سال گذشته جریان داشته؛ ارتش امریکا هفته گذشته اعلام کرد بر شدت این حملات در موصل و اطراف آن افزوده است.
رییس ستاد فرماندهی ارتش امریکا در خاورمیانه به رویترز گفته بود، آنها احتمالا درخواست شمار بیشتری از پرسنل را مطرح خواهند کرد. این سخنان خود پس از آن بیان شد که وزیر دفاع امریکا از اعزام ۵۶۰ تن از نیروهای نظامی آن کشور به پایگاه هوایی قیاره در اطراف موصل خبر داده بود.
شبکه خبری سیانان میگوید احتمالا عملیات موصل هفتهها و شاید هم ماهها به درازا بکشد. روزنامه گاردین نیز بار دیگر خبر از نگرانیهای سازمانهای امدادرسانی ازجمله صلیب سرخ جهانی در مورد شمار پناهجویان و آوارگان نبردهای پیش رو داده است. در گزارش گاردین آمده است:«در شرایطی که پیروزی بر تروریستها بسیار محتمل به نظر میرسد آنچه باعث نگرانی است روزهای پس از داعش و چگونگی اداره شهر موصل پس از پایان عملیات است. احتمال میرود که پنج تا هشت هزار نیروی داعش کاملا آمادگی داشته باشند که از آخرین مقر خود دفاع کنند، جایی که رهبر این گروه تروریستی ابوبکر البغدادی از مسجد آن برای اعلام خلافت خود استفاده کرد. از آن زمان تاکنون موصل به یکی از مهمترین پایگاههای داعش تبدیل شده
است.»
یک مقام امنیتی عراق به گاردین گفته است:«وقتی شما یک میلیون نفر را در موصل دارید مجبورید که با احتیاط عمل کنید. ما باید بسیار حساب شده پیش برویم. هر کسی که میگوید این عملیات دو هفتهیی یا دو ماهه به پایان خواهد رسید از شرایط درک درستی ندارد. ما نمیخواهیم که در پایان عملیات موصل مانند عملیات رمادی به پایان رسید، جایی که پس از پایان عملیات بیش از 80 درصد شهر کاملا از میان رفته بود. پس از پایان عملیات بیکاری گستردهیی در رمادی وجود دارد که خود میتواند به گسترش تروریسم دامن بزند و خشونتهای بیشتری به بار بیاورد.»
ترکیه کنار نمیرود
عملیات موصل در شرایطی آغاز شده که رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه با تاکید بر اینکه کشورش همچنان از سوی عراق تهدید میشود، گفته است:«نمیتوان آنکارا را از عملیات بازپسگیری موصل مستثنا کرد. چه بخواهند چه نخواهند در عملیات موصل شرکت میکنیم.»
به گزارش حریت، رجب طیب اردوغان گفته است: «آنها به ما چه میگویند؟ میگویند که ترکیه نباید وارد موصل شود. چرا ما نباید وارد شویم؟ ما 350کیلومتر مرز مشترک با عراق داریم. کشورهای دیگری که هیچ ربطی به این منطقه ندارند وارد آنجا شدند. ما هیچگونه مسوولیتی از تبعات منفیای که در پی اجرای عملیات بدون حضور ترکیه حاصل شود، نمیپذیریم. ما هم در این عملیات و هم در مذاکرات پس از آن مشارکت خواهیم کرد. برای ما مقدور نیست که کنار بایستیم.»
رییسجمهوری ترکیه همچنین متعهد شده که حضور نیروهای ترکیهیی در کمپ بعشیقه در نزدیکی موصل همچنان ادامه خواهد یافت. وی تاکید کرده است:«هیچکس نباید از ما انتظار داشته باشد بعشیقه را ترک کنیم. ما در هر گونه عملیات ضد داعش اجرا میکنیم.»با وجود تاکید اردوغان، نخستوزیر عراق در بیانیهیی آغازین حمله به موصل تاکید کرده که تنها نیروی عراقی در این عملیات شرکت خواهند داشت و بغداد اجازه نخواهد داد که ترکیه ارتش عراق را در این عملیات همراهی کند. برخی رسانههای خبری گزارش دادهاند که ترکیه دوشنبه همزمان با آغاز عملیات موصل هیاتی را برای آشتی با عراق روانه بغداد کرده است. حریت نوشته، این هیات نمایندگی به ریاست امیت یالچین، معاون وزیر امور خارجه و مقامهایی از نهادهای مختلف امنیتی راهی بغداد شدهاند. قرار است این هیات درباره مجوز و مدت حضور نیروهای ترکیه در پایگاه بعشیقه در استان موصل گفتوگو کند. ترکیه خواهان ادامه حضور نیروهایش در این پایگاه تا پایان پاکسازی کامل عراق از نیروهای داعش است. منابع ترکیهیی تاکید دارند که نیروهای ترکیهیی در بعشیقه نیروهای رزمی نیستند و در تمام مدت عملیات موصل در پایگاه میمانند. اما به هر گونه حمله تهاجمی پاسخ خواهند داد.