گروه اقتصاد کلان
نحوه محاسبه و اعلام آمارهای اقتصادی ازسوی مراکز دولتی همیشه سوالاتی را برای مردم و محققان اقتصادی ایجاد کرده است. یکی از آمارهایی که در نحوه محاسبه آن بین کارشناسان اقتصادی و نهادهای دولتی اختلاف وجود دارد، نحوه محاسبه نرخ بیکاری است. درحالی که دولتی‌ها معتقدند این آمارها را براساس سازمان جهانی کار «ILO» استخراج و اعلام می‌کند اما برخی کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که از معیارهای ILO برای اعلام نرخ بیکاری سوءاستفاده می‌شود. در این رابطه حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: یک فرد با یک ساعت کار در هفته در صورتی بیکار محسوب نمی‌شود که بتواند با همان یک ساعت کار مخارج خانواده را تامین کند. برخی دیگر از کارشناسان بر این عقیده هستند که ILO یک شیوه‌نامه مشخص منتشر کرده تا بتواند معیاری برای مقایسه بین کشورها به دست بیاورد و آمارهای برآورد شده از این طریق برای برنامه‌ریزی در داخل کشور کارکرد ندارد. در این رابطه امید علی پارسا، رییس مرکز آمار ایران در نشست خبری خود تلاش داشت تا به شبهه‌ها درخصوص آمار بیکاری پاسخ بگوید. همچنین پارسا در حاشیه این نشست خبری گفت: تاکنون 34میلیون و 400هزار نفر در سرشماری
اینترنتی شرکت کردند که معادل 30درصد جمعیت کشورمان است.
آمارها طبق معیارهای جهانی اعلام می‌شوند
به گزارش «تعادل»، امید علی پارسا در نشست خبری تحلیل تبیینی مجموعه آخرین آمارهای اقتصادی کشور که دیروز در مرکز آمار ایران برگزار شد، به سوالات خبرنگاران درباره جزئیات آمار بیکاری اعلام شده توسط مرکز آمار ایران پاسخ داد. رییس مرکز آمار در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اینکه چرا مرکز آمار جزئیات نرخ بیکاری را اعلام نمی‌کند تا شبهات برطرف شود، بیان کرد: در سال١٩٨٠ میلادی طبق کنفرانس چهاردهم ICLS اجماع عمومی بر این شد که محاسبه نرخ بیکاری در کشورها برمبنای ساعت در هفته محاسبه شده و ما نیز بر آن مبنا نرخ بیکاری را اعلام می‌کنیم. جالب است بدانید بحث‌هایی که امروز در جامعه ما درباره نرخ بیکاری می‌شود، در سال١٩٨٠ میلادی در جهان مطرح بوده است، ولی همچنان درباره این موارد بحث می‌کنیم.
وی همچنین بیان کرد: البته طبق همان کنفرانس هر کشوری برمبنای قانون کشورش می‌تواند نرخ بیکاری مربوط به ١٦ساعت کار در هفته، ٤٤ساعت کار در هفته را اعلام کند. در ایران نیز این موارد محاسبه و در نشریات موجود است و باید از این پس هم این ارقام منتشر شود، ولی تصور نکنید که با اعلام این نرخ‌ها، نرخ بیکاری کشور ناگهان افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. مثلا اگر نرخ بیکاری برمبنای ١٦ساعت در هفته حساب شود، ممکن است درنهایت نرخ بیکاری کل یک‌ونیم تا 2درصد افزایش یابد. او ادامه داد: متوجه شدم برخی کارشناسان گفته‌اند که نرخ بیکاری فقط در شرایطی باید برحسب ساعتی در هفته حساب شود که تامین معاش خانوار کرده باشند. باید بگویم که این صحیح نیست و چنین محدودیتی در تعاریف بین‌المللی وجود ندارد.
افزایش نرخ مشارکت مردم در سرشماری
همانند بحث‌های چند روز گذشته بخشی از کنفرانس خبری رییس مرکز آمار ایران به سرشماری اینترنتی اختصاص داشت. پارسا در این مورد گفت: تا ساعت ۶صبح روز دوشنبه ۲۶مهرماه 7میلیون و ۲۵۰هزار خانوار معادل ۲۴میلیون و ۴۰۰هزار نفر در سرشماری الکترونیکی سال۱۳۹۵ شرکت کردند که این میزان ۳۰درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. ما نیز پیش‌بینی کرده بودیم که نزدیک به ۳۵درصد از خانوارهای ایرانی در سرشماری الکترونیکی شرکت کنند که اکنون باتوجه به مهلت باقی‌مانده امیدواریم این میزان محقق شود. یکی دیگر از نکاتی که در نشست خبری دیروز رییس مرکز آمار درباره آن بحث شد، نهاد مرجع اعلام آمار بود که خیلی وقت است، تبدیل به یک محل اختلاف میان مرکز آمار و بانک مرکزی شده است. پارسا در پاسخ به این سوال که باوجود تاکید بر اینکه باید آمارها ازسوی یک مرجع واحد اعلام شود ولی همچنان بانک مرکزی آمار مربوط به رشد و تورم را به‌صورت موازی با مرکز آمار ایران اعلام می‌کند، گفت: این مشکل بزرگی است که ما نیز به آن واقف هستیم. مرجع رسمی اعلام آمار در ایران مرکز آمار ایران است. ۸۰سال پیش بیشتر آمارها توسط بانک مرکزی کشورها ارائه می‌شد ولی اکنون فقط 3درصد کشورهای
دنیا هستند که تورم آنها را بانک مرکزی اعلام می‌کند و 8درصد هستند که حساب‌های ملی آنها توسط بانک مرکزی ارائه می‌شود و باقی کشورها به آن سمت رفته‌اند که باید آمارهای رسمی توسط مرکز آمار ارائه شود.
شاخص‌های بیکاری باید جزئی‌تر شود
در ادامه این نشست خبری فریبا بنی‌هاشمی مدیرکل نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران درباره موضوع محاسبه نرخ بیکاری با خبرنگاران به گفت‌وگو نشست. وی درباره نحوه محاسبه نرخ بیکاری به خبرنگاران گفت: طبیعتا این موضوع که اگر هر فرد یک ساعت در هفته کار کند دیگر بیکار حساب نمی‌شود، ممکن است در نگاه اول انتقاد برانگیز باشد چون نگاه قالب در این زمینه اجتماعی است و ناظر بر تامین معاش است، بنابراین افراد غالبا با دانستن اینکه نرخ بیکاری برمبنای کار یک ساعت در هفته محاسبه می‌شود، عکس‌العمل نشان می‌دهند ولی لازم به ذکر می‌دانم که این موضوع در سازمان جهانی کار بارها به بحث گذاشته شده است.
مدیرکل نیروی کار افزود: زمانی که بنابر پذیرفتن تعریف واحده محاسبه نرخ بیکاری برمبنای یک ساعت کار در هفته شد بسیاری از کشورها اعتراض کرده و حتی روسای جمهور نامه نوشتند و از سازمان جهانی کار خواستند این تعریف را عوض کنند، ولی به هر حال کارشناسان امر به این نتیجه رسیدند که این تعریف درستی است و آن را پذیرفتند. بنی‌هاشمی در ادامه اظهار کرد: شاید مهم‌ترین دلیل این موضوع این باشد که تعریفی که سازمان جهانی کار از بیکاری ارائه می‌دهد، بیکاری مطلق است درواقع بیکاری مشمول کسانی می‌شود که مطلقا دولت نتوانسته حتی یک ساعت کار هفتگی برای آنها ایجاد کند. نکته مهم در این نرخ این است که نمی‌توان افرادی که در هفته به‌صورت ساعتی کار می‌کنند را مطلقا بیکار محسوب کرد. آنها نیز حتی ساعتی اشتغال دارند و باید سایر شاخص‌ها درمورد آنها محاسبه شود.
