صنایع تبدیلی کشاورزی محل هم‌افزایی صنعت و کشاورزی است و به گفته مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی به صنایعی اتلاق می‌شود که محصولات کشاورزی را طی یک فرایند عمل‌آوری، فرآوری، بسته‌بندی به محصولات قابل مصرف و نگهداری تبدیل کنند.
به گزارش ایسنا، مجموع واحدهای صنایع تبدیلی در استان مرکزی 169 واحد است که این تعداد واحد صنایع تبدیلی زمینه اشتغال 2هزار و 990نفر را فراهم کرده و ظرفیت فرآوری یک میلیون و 700هزار تن محصول کشاورزی را دارد.
عمده ظرفیت‌های ایجاد شده صنایع تبدیلی در بخش زراعی، دامی و باغی بوده است و چون استان مرکزی، استان شیلات‌خیز نیست کمترین ظرفیت ایجاد شده در بخش شیلاتی بوده است.
فرآوری این میزان محصول خام کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده، ایجاد اشتغال، امنیت غذایی، توسعه پایدار بخش کشاورزی و ارزآوری را به همراه دارد.
ولی نظرات فعالان حوزه صنایع تبدیلی حداقل در استان مرکزی نشان می‌دهد که آنها تا رسیدن به شرایط ایده‌آل در این حوزه باید سدهای زیادی را از سر راه بردارند.
فعالیان، مشاور عالی اتحادیه سراسری تعاونی‌های گل و گیاه و محصولات گلخانه‌یی کشور معتقد است که سیاست بازار و دلالانش به اقتصاد کشاورزی دیکته می‌شود و همین امر است که در نهایت دست کشاورز را از ارزش افزوده محصولاتش کوتاه می‌کند. دکتر احد فعالیان اظهار کرد: سیستم کشاورزی و اقتصاد کشاورزی ما به خام‌فروشی و فله‌فروشی عادت کرده است.
وی به ایسنا گفت: حتی صنعت بسته‌بندی ما نیز مشکل دارد که بخشی از آن به خاطر فرهنگی است که در بین تولیدکنندگان جا افتاده است و بخشی دیگر به دلیل ساختاری است که سیستم تولید و دلالی در بازار به آن دامن می‌زند.
فعالیان تصریح کرد: دلالان و عمده‌فروشان در میادین تره‌بار دوست دارند محصولات کشاورزی را بدون ارزش افزوده و به صورت خام و فله از کشاورز خریداری کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در فروشگاه‌های بزرگ و هایپرمارکت‌ها، محصولات کشاورزی به صورت بسته‌بندی و با یک ارزش افزوده بالا عرضه می‌شود، گفت: متاسفانه این ارزش افزوده به بخش تولید برنمی‌گردد. این ارزش افزوده در بخش توزیع، خرده‌فروشی و عمدتا در خود هایپرمارکت‌ها اضافه می‌شود و زمانی که متقاضی قصد دارد در امر بسته‌بندی سرمایه‌گذاری کند کوچک‌ترین حمایتی از تولیدکننده انجام نمی‌شود و بازار هم از تولیدکننده استقبال نمی‌کند. مشاور عالی اتحادیه سراسری تعاونی‌های گل و گیاه و محصولات گلخانه‌یی کشور عنوان کرد: بارها و بارها با هایپرمارکت‌ها صحبت کرده‌ایم که شما که محصولات کشاورزی را در بسته‌بندی‌های شکیل و شیک در فروشگاه‌ها ارائه می‌دهید، آیا حاضرید این محصول را با قیمت بهتر و با همین بسته‌بندی از تولیدکننده بخرید که پاسخ آنها منفی بود و گفتند به همان صورت فله‌یی می‌خریم.
سیاست بازار و دلالان بازار به اقتصاد کشاورزی دیکته می‌شود
وی اظهار کرد: البته چاره‌یی نیست چراکه تولیدکننده مجبور است کالای خود را به توزیع‌کننده بفروشد. اگر سیستم تولید (کشاورزان) مثل اکثر کشورهای دنیا صاحب یک اتحادیه باشد و فروشگاه مخصوص خود را داشته باشد و اگر این ترس وجود نداشته باشد که محصول روی دست می‌ماند، آن را به دلالان نمی‌فروشند و به صورت فله‌یی به میادین تره‌بار عرضه نمی‌کنند. در این صورت آنها خودشان محصول را بسته‌بندی می‌کنند و در فروشگاه‌های خودشان با قیمت خیلی پایین‌تر از هایپرمارکت‌ها به صورت مستقیم به مصرف‌کننده نهایی عرضه می‌کنند.
فعالیان تصریح کرد: عدم وجود سندیکاها، نبود تشکیلات و نبود تشکل‌های صنفی باعث شده است که کشاورز و تولیدکننده در مقابل بازار، خرده پا و تنها باشد در نتیجه سیاست بازار و دلالان بازار به اقتصاد کشاورزی دیکته می‌شود.
نماینده هیات‌مدیره اتحادیه شرکت‌های تعاونی گل و گیاه و محصولات گلخانه‌یی استان مرکزی افزود: این موضوع نه تنها در مورد سیستم بسته‌بندی وجود دارد، بلکه عینا به سیستم فرآوری پس از تولید و صنایع تبدیلی منتقل می‌شود.
وی گفت: اگر کشاورزان خودشان تشکیلات سازمانی داشته باشند و بتوانند صنایع تبدیلی ایجاد کنند ارزش افزوده‌یی که از مراحل تبدیل ایجاد می‌شود به خود تولیدکنننده بر می‌گردد، اما متاسفانه در حال حاضر این امکان در بسیاری از بخش‌های کشاورزی وجود ندارد چون تشکیلات، ساختارها و اتحادیه‌ها وجود ندارند و کشاورزان خرده پا و تنها هستند.
فعالیان با بیان اینکه کشاورز تنها و متفرق است و از آن سو سیستم دلالی و بازار متحد و هماهنگ است، ادامه داد: در این شرایط سیستم دلالی سیاست‌هایش را به کشاورز تولیدکننده دیکته می‌کند؛ جنس را به صورت فله‌یی می‌خرد، اگر قرار است ارزش افزوده‌یی از ناحیه بسته‌بندی متصور شود خودش ایجاد می‌کند و صنایع تبدیلی را هم خودش ایجاد می‌کند.
به گفته وی، یک کشاورز تنها نمی‌تواند برای خود یک واحد صنایع تبدیلی راه‌اندازی کند، پس باید تشکیلات ایجاد شود، اما همین سیستم دلالی بازار با لابی‌های بسیار سنگینی که در بدنه دولت دارند، بعضا در این مسیر کارشکنی می‌کنند.
