توافق صوری شرکت نمایشگاه‌ها با شهرداری
گروه تشکل‌ها
اعضای ستاد اقتصادی پساتحریم اتاق تهران در پانزدهمین نشست خود دو موضوع مهم را در ادامه نشست‌های پیشین این ستاد مورد بحث و بررسی قرار دادند. این جلسه که با حضور رییس سازمان توسعه تجارت برگزار شد، بحث‌ها حول محور ویژگی‌های گزینش رایزنان بازرگانی و شرح وظایف آنان چرخید و همچنین کم و کیف برگزاری نمایشگاه‌ها که سال‌هاست فعالان اقتصادی را دچار چالش کرده نیز جزو آن دسته موضوعاتی بود که مورد بحث این اعضا قرار گرفت. البته چالش بر سر برگزاری نمایشگاه‌ها و همچنین اعزام رایزن‌ها توسط سازمان توسعه تجارت جزو دغدغه و مشکلات کهنه نظام اقتصادی کشور به شمار می‌رود که همچنان با چالش‌های میان دولتمردان و نمایندگان بخش خصوصی مواجه است. از این‌رو روز گذشته مسائل مربوط به اعزام رایزن‌ها و همچنین تصدی‌گری تشکل‌ها در حوزه نمایشگاهی همچنان طبق روال گذشته در هاله‌یی از ابهام قرار گرفت تا این نوع موضوع‌های دغدغه‌آمیز فعالان اقتصادی در جلسات دیگر مورد نقد و بررسی قرار گیرد. البته در این جلسه و برای رفع محدودیت‌های اعزام رایزنان قرار شد، کمیته‌یی سه‌جانبه با حضور نمایندگان اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه تشکیل تا در
نهایت ساماندهی رایزن‌ها با تصمیم این سه نهاد جمع‌بندی شود.
رایزن‌ها را به اتاق بازرگانی معرفی کنید
در همین حال رییس ستاد اقتصادی پساتحریم اتاق تهران با اشاره به موضوع چگونگی گزینش و اعزام رایزنان که در جلسات پیشین نیز به بحث گذاشته شده بود، گفت: در این ستاد موضوع‌های مختلفی به پیشنهاد اعضای هیات نمایندگان و کمیسیون‌های تخصصی اتاق تهران مورد بررسی قرار گرفته است که یکی از این موضوع‌ها چگونگی گزینش و اعزام رایزنان بازرگانی بود. عملکرد رایزنان برای فعالان اقتصادی دارای اهمیت بسیار است و بخش خصوصی خواهان این است که اتاق بازرگانی در کنار سازمان توسعه تجارت در نحوه گزینش رایزنان مشارکت داشته باشد. مهدی جهانگیری با اشاره به مساله انتخاب و آموزش رایزنان بازرگانی گفت: خواسته ما این است که رایزنان پیش از اعزام به اتاق‌های بازرگانی معرفی شوند تا اتاق‌ها به افزایش شناخت آنها از تشکل‌ها و ظرفیت‌های بخش خصوصی کمک کنند. وی در ادامه توضیح داد: بهتر است موضوع رایزنی بازرگانی در کمیته‌یی با حضور نمایندگان سازمان توسعه تجارت و اتاق مورد بررسی قرار گیرد و دستورالعمل آن نیز احصا شود. مهدی جهانگیری هم این نکته را مورد تاکید قرار داد که بخش خصوصی می‌خواهد در اجرای نمایشگاه‌ها حضوری جدی داشته باشد. در ادامه این نشست، محسن
بهرامیارضاقدس با اشاره به اهمیت مشارکت بخش خصوصی در تصمیم‌گیری برگزاری نمایشگاه گفت: در حال حاضر احساس فعالان بخش خصوصی آن است که خود برگزاری نمایشگاه به هدف تبدیل شده و بیلان نمایشگاه کسب سود شده است.
تناقض قانونی در اعزام رایزن‌ها
از سوی دیگر رییس سازمان توسعه تجارت که در جمع فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی حضور داشت، با اشاره به مجموعه مقررات برای ویژگی‌های رایزن‌ها گفت: مجموعه مقرراتی در کل کشور درباره ویژگی‌های رایزنان وجود دارد و سازمان توسعه تجارت ملزم به رعایت آنهاست، در این میان وزارت امور خارجه نیز مقرراتی برای اعزام رایزنان تدوین کرده و خواهان آن است که انتخاب و اعزام رایزنان بازرگانی در چارچوب همین مقررات انجام گیرد. در حالی که این محدودیت‌ها، با آزادی عملی که برای رایزنان در نظر داریم متناقض است.
جلب رضایت نمایندگان بخش‌خصوصی درباره رایزن‌ها
مجتبی خسروتاج همچنین با اشاره به تجربه سایر کشورها که رایزنان بازرگانی خود را از میان فعالان بخش خصوصی برمی‌گزینند، گفت: فعالان اقتصادی مستقر در کشورهای هدف، هم دارای تخصص هستند و هم‌جهت منافع ذی‌نفعان فعالیت می‌کنند و به همین دلیل سازمان توسعه تجارت نیز مخالف این نیست که تشکل‌ها و اتاق‌ها در راستای تامین منافع ذی‌نفعان خود در این زمینه فعالیت کنند. وی همچنین با بیان اینکه آیین‌نامه اعزام رایزنان را می‌توان مورد تجدیدنظر قرار داد، گفت: من بارها تاکید کرده‌ام که ارزیابی رایزنان باید مبتنی بر رضایت بخش خصوصی باشد. در عین حال بر اساس مطالعاتی که انجام گرفته است ۵۰ کشور هدف تعریف شده است که بخش‌خصوصی نیز می‌تواند در مورد فهرست این کشورها اظهارنظر کند. اکنون برای ۲۲ کشور هدف رایزن انتخاب شده و برای ۲۸ کشور نیز باید رایزن انتخاب شود.
مزایا و معایب محل استقرار رایزن‌ها
در ادامه این جلسه برخی اعضای هیات نمایندگان به طرح دیدگاه‌های خود در ارتباط با حوزه رایزنی بازرگانی پرداختند و در این میان نیز این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به ضعف رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف گفت: هر رایزنی به‌طور قطع باید به زبان کشور هدف اشراف داشته باشد. در عین حال اگر محل استقرار رایزن‌ها سفارت باشد، یک ایراد و یک مزیت خواهد داشت. ایرادش این است که باید تابع دیپلماسی سفارت باشد و اگر خارج از سفارت استقرار یابد، نیازمند بودجه‌یی برای تامین هزینه فعالیت‌های خود خواهد بود. اسدالله عسگراولادی در ادامه مطرح کرد: هر فردی که به عنوان رایزن برگزیده می‌شود باید به قدر کافی دارای تخصص‌های لازم برای پیگیری منافع تجاری کشور باشد. او با بیان اینکه سازمان توسعه تجارت، نهادی مناسب برای تولی‌گری رایزنی تجاری کشور به نظر می‌رسد، افزود: برای ارتقای کیفیت عملکرد این حوزه شایسته است پلی ارتباطی میان اتاق تهران و سازمان برقرار شود و رایزنان حدود 6ماه پیش از اعزام در اتاق بازرگانی آموزش ببینند. عسگراولادی نیز با اشاره به اینکه برخی سالن‌های نمایشگاه بین‌المللی تهران قدیمی شده است، گفت: پیشنهاد می‌شود،
کمیسیون مشترکی متشکل از کمیسیون‌های صادرات اتاق ایران و تهران و شرکت نمایشگاه‌ها تشکیل شود و این کمیسیون برای حضور سالانه در نمایشگاه‌های کشورهای هدف برنامه‌ریزی کند و در عین حال برای حضور بخش خصوصی در این نمایشگاه‌ها، یارانه اختصاص یابد.
سیاستی تعریف شده درباره ارتباط با کشورها وجود ندارد
از سوی دیگر رییس سابق سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کارشناس ستاد اقتصادی پساتحریم اتاق تهران گفت: موضوع انتخاب افراد به عنوان رایزن مساله فرعی است. مساله اصلی آن است که سیاست تعریف شده‌یی برای روابط با دیگر کشورها در ایران وجود ندارد. اگر بناست ویژگی‌های تعریف شده رایزنان مفید فایده واقع شود، باید این تعریف در سیاست‌های توسعه تجاری پدید بیاید. بهروز علیشیری اظهار کرد: سیاست تجاری دست‌کم برای کشورهایی که به عنوان شریک تجاری ایران محسوب می‌شوند، اجرا شود. اتاق‌های بازرگانی با ایجاد مجتمع‌های تجاری در کشورهای هدف، به رایزنی بازرگانی بپردازند.
در انتظار اقدام‌های دولت نمانیم
همچنین عضو هیات نمایندگان و رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران نیز بر این عقیده است: اتاق تهران نباید در انتظار اقدامات دولت بماند و از چند مسیر می‌تواند توسعه تجارت را دنبال کند. محمود نجفی‌عرب با اشاره به تجربه سایر کشورها در مدیریت تجاری، این پرسش را مطرح کرد که چرا سازمان توسعه تجارت هنوز سازمانی دولتی است؟ در حالی که می‌تواند توسط بخش خصوصی اداره شود. وی ادامه داد: برخی بنگاه‌های بزرگ در کشورهای هدف دفتر تجاری تاسیس کرده‌اند و همین دفاتر تجاری می‌تواند، موضوع رایزنی تجاری را مورد پیگیری قرار دهد و اتاق‌ها نیز می‌توانند، نقش تقویت‌کننده ایفا کنند.
تشکل‌ها را متولی اعزام رایزن‌ها کنید
در عین حال دیگر عضو هیات رییسه اتاق تهران با اشاره به اینکه بحث رایزنی بازرگانی چندین سال است به دغدغه بخش خصوصی تبدیل شده است، گفت: فعالان اقتصادی چنین تصور می‌کنند که رایزنان بازرگانی جهت منافع آنها حرکت نمی‌کنند، در حالی که سازمان توسعه تجارت باید با اصلاح رویکرد فعلی، رایزنان را مکلف به ارائه خدمات به بخش خصوصی کند. سیدحامد واحدی این پیشنهاد را مطرح کرد که اتاق‌ها و تشکل‌ها متولی این امر شوند و سازمان توسعه تجارت نقش حمایتی و نظارتی در امر رایزنی بازرگانی را بر عهده گیرد.
ظرفیت‌های ایرانیان مقیم خارج از کشور را دریابیم
همچنین رییس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران نیز پیشنهاد استفاده از ظرفیت‌های ایرانیان مقیم در کشورهای هدف تجاری را مطرح کرد و گفت: مزیت این افراد این است که نسبت به محل استقرار خود شناخت کافی دارند و زبان محلی آن کشور را به خوبی می‌دانند. محمدرضا نجفی‌منش با اشاره به اینکه نمایشگاه‌ها بهترین فرصت شناسایی ظرفیت‌های ایران توسط طرف‌های تجاری به شمار می‌آیند، تصریح کرد: اگر نمایشگاه‌ها توسط بخش‌خصوصی اداره شود، تحقق این هدف را تسهیل خواهد کرد. در ادامه رضا عباسقلی، مسوول امور رایزنان سازمان توسعه تجارت، با اشاره به فرآیند و ضوابط انتخاب رایزنان گفت: از شروط انتخاب این افراد آن است که حد نصاب امتیاز 6 در آزمون آیلتس را کسب کرده باشند و به محض استقرار در کشور هدف، آموزش زبان محلی آن کشور را آغاز کنند. ضمن اینکه رایزنان پیش از اعزام به 30 استان کشور سفر می‌کنند و از توانمندی‌های تولیدی کشور آگاه می‌شوند.
آموزش‌های کوتاه‌مدت کفایت نمی‌کند
در همین حال سیدرضی حاجی‌آقامیری، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، نسبت به فراگیری زبان و مسائل فرهنگی در کشور هدف تجاری توسط رایزنان تاکید کرد و گفت: به نظر می‌رسد یک دوره آموزش کوتاه‌مدت کفایت نمی‌کند و فراگیری یک زبان و فرهنگ، حداقل نیازمند گذراندن یک دوره چهار ساله دانشگاهی است.
دخالت‌های دولتی در عدم پیشرفت فعالیت‌های بازرگانی
همچنین رییس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران گفت: انتخاب یک کارمند با سابقه 10ساله و مسلط به زبان انگلیسی با محدودیت‌هایی که دستگاه دولت با آن مواجه است، شدنی نیست و به نظر می‌رسد علت عدم پیشرفت فعالیت‌های بازرگانی همین موضوع باشد. محسن بهرامیارضاقدس با اشاره به ضرورت حفظ وظایف حاکمیتی رایزنی بازرگانی در سازمان توسعه تجارت گفت: رایزنان بازرگانی می‌توانند در دفتری جداگانه از سفارتخانه‌ها فعالیت داشته باشند، ضمن آنکه ضرورت دارد در فهرست کشورهای هدف بازنگری صورت گیرد. بهرامی ادامه داد: به جای اینکه یک کارمند به عنوان رایزن انتخاب شود، بهتر است یک تاجر برای این امر برگزیده شود.
انعقاد قرارداد با کشورهای دسته چندمی
در ادامه این جلسه بررسی موضوع برگزاری نمایشگاه‌ها با ارائه چند خبر از سوی حسین اسپهبدی، مدیرعامل شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران آغاز شد. او گفت: اخیرا در مورد چگونگی و نحوه برگزاری نمایشگاه‌ها در محل نمایشگاه شهر آفتاب با مسوولان شهرداری توافقاتی داشته‌ایم و برای سهولت دسترسی به این مکان نیز اقداماتی در دست انجام است. اسپهبدی با اشاره به دستاوردهای بزرگ شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی در اکسپوهای مختلف در جهان عنوان کرد که غرفه ایران در اکسپوی میلان برای نخستین‌بار رتبه دوم جهان را در این نمایشگاه کسب کرده است. او همچنین از افزایش حضور خارجی‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران پس از اجرایی شدن برجام خبر داد و گفت: ما نیز حضور نمایشگاهی خود را در خارج و در کشورهایی نظیر کنیا، تانزانیا، پاکستان و ایتالیا افزایش داده‌ایم و به موجب تفاهمنامه‌هایی که با ایتالیا و یونان منعقد کرده‌ایم، مقرر شده است از تخفیفاتی برای حضور در نمایشگاه‌های این کشورها برخوردار شویم.
رابطه حرفه‌ای در زمینه برگزاری نمایشگاه‌ها وجود ندارد
همچنین عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به برخی دیدگاه‌های بخش خصوصی درباره برگزاری نمایشگاه‌ها گفت: موضوع کارآیی و اثربخشی نمایشگاه‌ها مساله حایز اهمیتی است و این نکته مهم است که برگزاری نمایشگاه‌ها تا چه حد رضایت بخش خصوصی را که هزینه‌های بالایی برای حضور در این نمایشگاه‌ها می‌پردازد، جلب می‌کند. حسن فروزان‌فرد با تاکید بر اینکه پیش از برگزاری نمایشگاه، در حین برپایی نمایشگاه و پس از برگزاری اقداماتی لازم است، گفت: اکنون رابطه حرفه‌یی درستی میان شرکت‌کنندگان در نمایشگاه با نهادی که خدمت نمایشگاه را ارائه می‌کند، وجود ندارد. در عین حال ما نمی‌دانیم ارزیابی‌های صورت گرفته از نمایشگاه‌ها تا چه حد مبتنی بر نظر مخاطبان، اتحادیه‌ها و تشکل‌هاست. او ادامه داد: ضعف امکانات جانبی نمایشگاه‌ها از قبیل دسترسی به تاکسی و عدم ثبت نام بازدیدکنندگان از دیگر نواقص برگزاری نمایشگاه‌هاست و برگزارکننده قادر نیست، این گزارش را ارائه کند که برگزاری نمایشگاه‌ها چه نتیجه‌یی در پی داشته است.
تشکل‌ها را در برگزاری نمایشگاه‌ها دخالت دهید
همچنین حمیدرضا صالحی عضو دیگر هیات نمایندگان و نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق تهران نیز خطاب به اسپهبدی گفت: تشکل‌های تخصصی را درگیر برگزاری نمایشگاه‌ها کنید تا آنها خود خریداران کالاهایشان را به این نمایشگاه‌ها دعوت کنند. ضمن اینکه توصیه می‌شود، پاویون ایران در نمایشگاه‌های خارجی تقویت شود.
