گروه انرژی|حمید مظفر|
روز پنج‌شنبه بیست‌وسومین کنگره جهانی انرژی به پایان رسید. این کنگره در حالی در غیاب هیات عالی‌رتبه نفتی ایران برگزار شد که در حاشیه آن مذاکرات و صحبت‌های مهمی مطرح شد که روی بازار نفت تاثیرگذار بود. نشستی که از ابتدا نیز مشخص بود که قرار نیست آبستن تصمیمات مهمی در زمینه فریز نفتی باشد اما اظهارنظرهای صورت گرفته خصوصا از جانب مقامات روس در استانبول گره‌های جدیدی در رابطه با پیوستن یا نپیوستن این کشور به تلاش‌های اوپکی‌ها برای افزایش قیمت نفت و سرانجام طرح فریز نفتی به وجود آورده است. شاید عنوان مهم‌ترین و تازه‌ترین اظهارنظری که در استانبول منتشر شد را بتوان به «ایگور سچین» مدیرعامل روسنفت اعطا کرد که با اعلام مخالفت سرسختانه خود با فریز نفتی فضای واقع‌بینانه‌تری از راه دراز و پرچالش روسیه برای عملگرا بودن در زمینه فریز نفتی ترسیم کرد. هرچند رییس‌جمهور و وزیر انرژی روسیه در ماه‌های اخیر در حمایت از محدود کردن تولید نفت به دلیل نیاز شدید کرملین به درآمدهای نفتی دریغ نکردند اما جنبه عملی و مهم‌تر این حمایت‌ها در راضی کردن شرکت‌های نفتی غول‌پیکری نظیر روسنفت برای محدود کردن تولید خود نمود پیدا می‌کند.
گزارش «تعادل» از مهم‌ترین اتفاقات کنگره جهانی انرژی در استانبول را در ادامه می‌خوانید.
مخالفت با کاهش شدید تولید
روز دوشنبه خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان در اظهارنظرهای خود این نکته را متوجه بازار کرد که قرار نیست، اوپک کاهش تولید شدیدی را اعمال کند. به گزارش «تعادل» و به نقل از رویترز الفالح بیان کرد: «اوپک باید اطمینان حاصل کند که ما قرار نیست، تولید خود را به‌شدت محدود و به بازار شوک وارد کنیم. ما در این زمینه مسوولیت‌پذیر خواهیم بود.» الفالح در ادامه صحبت‌های خود به این نکته می‌پردازد که کاهش تولید نباید سیگنال اشتباهی به بازار در زمینه عرضه و تقاضا بدهد. وی در اظهارنظری که نشان‌دهنده فشار آوردن قیمت پایین نفت و نیز دیگر اعضای اوپک بر عربستان است، گفت: «قیمت نفت به‌شدت کاهش پیدا کرد و این مساله بر سرمایه‌گذاری‌ها تاثیر (منفی) گذاشت. بسیاری از شرکت‌ها و کشورها در حال آسیب دیدن هستند. (اما) ما بنا نداریم سیگنال اشتباهی به بازار ارسال و آن را با شوک مواجه کنیم.»
موضع جالب دیگر مورد اشاره الفالح، عدم شفافیت موجود در دو سمت عرضه و تقاضای بازار بود. شاخص این وضعیت را می‌توان در دو کشور بزرگ تولیدکننده و مصرف‌کننده نفت یعنی ایالات‌متحده و چین مشاهده کرد. اظهارات وزیر انرژی عربستان نشان‌دهنده این است که تعیین تکلیف این دو بازیگر مهم بازار جهانی نفت می‌تواند روی تصمیم‌گیری اوپک در ماه نوامبر اثرگذار باشد. وی در این رابطه عنوان کرد که هنوز در برخی مناطق نظیر چین و امریکا شفافیت لازم در عرضه و تقاضا وجود ندارد. الفالح اظهار امیدواری کرد که تا نشست ماه نوامبر اوپک شفافیت بیشتری در این زمینه ایجاد شود.
نفت 60دلاری
وزیر انرژی کشوری که در سال 2014 اوپکی‌ها را متقاعد کرد تا سقف تولید خود را کنار بگذارند و با افزایش تولید نفت سعی در بیرون راندن رقبای امریکایی و کانادایی خود از بازار داشت، اکنون از لزوم تغییر مسیر صحبت می‌کند. در زمان صدارت النعیمی، عربستان پیشتاز افزایش تولید بود تا با پایین آوردن قیمت نفت تولیدکنندگانی را که هزینه بالایی برای استخراج هر بشکه نفت پرداخت می‌کنند، از عرصه رقابت خود کنار بزند. اکنون و دو سال پس از اتخاذ این استراتژی و آسیب‌دیدن اقتصاد وابسته به نفت شبه‌جزیره، وزیر جدید انرژی عربستان اظهار می‌کند که شرایط با سال 2014 تفاوت کرده است و از رسیدن قیمت نفت به 60دلار سخن می‌گوید. به گزارش «تعادل» و به نقل از بلومبرگ خالد الفالح معتقد است: «دور از انتظار نیست که شاهد رسیدن قیمت نفت به 60دلار تا پایان سال 2016 باشیم.»
بازگشت الفالح با دست پر
در حالی که حضور ایران در کنگره جهانی انرژی استانبول تنها به برگزاری تعداد معدودی غرفه در بخش برق و گاز محدود ماند، آرامکوی عربستان در جریان کنگره جهانی انرژی 18 تفاهمنامه MOU با شرکت‌های ترک به امضا رساند تا آورده شایان توجهی از این نشست نصیب همسایه غربی ایران شود. این قراردادها نمونه‌هایی از گام‌هایی است که عربستان برای اصلاح وضعیت اقتصادی خود تحت برنامه موسوم به «عربستان 2030» بر می‌دارد. به گزارش «تعادل» و به نقل از خبرگزاری «دیلی صباح» ترکیه، برات آلبایراک وزیر انرژی ترکیه امضای این تفاهمنامه‌ها سبب پیشرفت در رابطه ترکیه و عربستان در ماه‌های آینده خواهد شد. خالد الفالح نیز پس از امضای این قراردادها اظهار کرد که ترکیه و عربستان در آینده می‌توانند با همکاری هم پروژه‌های بزرگی را در سایر کشورها راه‌اندازی کنند و امضای این 18تفاهمنامه را گام اول در مسیر سرمایه‌گذاری‌های میلیون‌دلاری که در آینده صورت خواهد گرفت، دانست.
ارسال سیگنال‌های متناقض از مسکو
با وجود اعلام رسمی حمایت ولادیمیر پوتین از تلاش‌های اوپک برای محدود کردن تولید نفت، اختلافات داخلی در روسیه سبب شده تا تردیدهای جدی در زمینه عملیاتی شدن طرح فریز نفتی ایجاد شود. رییس‌جمهور فدراسیون روسیه در جریان کنگره جهانی انرژی در استانبول مجددا وعده داد که کشورش آماده است تا به تلاش‌های سازمان کشورهای صادرکننده نفت برای محدود کردن تولید نفت بپیوندد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که غول‌های نفتی این کشور چندان با رییس‌جمهورشان
هم‌نظر نیستند.
در این راستا، «ایگور سچین» رییس شرکت دولتی روسنفت که 40درصد تولید نفت این کشور را در اختیار دارد، گارد بسته‌یی در مقابل اجرای فریز نفتی از خود نشان داده است. به گزارش «تعادل» و به نقل از رویترز، سچین که بسیاری او را موثرترین فرد اجرایی در صنعت نفت روسیه می‌دانند، اظهار کرد که کمپانی تحت مدیریت وی تولید خود را به دلیل تفاهم احتمالی با اوپک کاهش نخواهد داد.
اظهارات سچین نشان‌دهنده این است که هرچند پوتین در مقابل دوربین‌ها و رسانه‌های جهان ژست حمایت از فریز نفتی را می‌گیرد اما حتی اگر وی نیز واقعا خواهان اجرای این طرح باشد، کار بسیار دشواری برای راضی کردن شرکت‌های نفتی روسی برای تن دادن به این مساله در پیش دارد. به گزارش «تعادل» و به نقل از رویترز، سچین که به مواضع ضد اوپکی خود معروف است در استانبول و در واکنش به سوالی در مورد تصمیم روسنفت در رابطه با محدود کردن تولید نفت گفت: «چرا باید این کار را بکنیم؟!»
مدیرعامل روسنفت همچنین اظهار کرده است که این شرکت بنا دارد تا پایان سال تولید خود را نسبت به 4میلیون و 100هزار بشکه‌یی که در سال 2015 تولید می‌کرده، افزایش دهد.
سچین معتقد است کشورهای اوپک نظیر عربستان، ونزوئلا و ایران خود این طرح را اجرا نخواهند کرد. این مدیر قدرتمند روسی در این زمینه گفت: «سعی کنید، خودتان پاسخ این پرسش را بیابید: آیا ایران، عربستان‌سعودی یا ونزوئلا تولید خود را کاهش خواهند داد؟» البته متهم کردن ایران به اجرا نکردن فریز نفتی از سوی سچین در حالی صورت می‌گیرد که کمتر کسی در بخش نفت وجود دارد که نداند ایران از اجرای طرح فریز نفتی مستثنا شده است. به گزارش «تعادل» و به نقل از مارکت‌واچ، «تروی وینسنت» تحلیلگر بازار نفت در موسسه «کلیپر دیتا» در رابطه با اظهارات سچین معتقد است: «بدون شک اظهارات سچین سیگنال‌های مختلفی را به بازار ارسال می‌کند و ظن و تردیدها را افزایش می‌دهد. ظن در مورد اینکه روسیه تولید خود را کاهش نخواهد داد بلکه تنها از صحبت کردن درباره آن به عنوان ابزاری برای افزایش قیمت نفت استفاده می‌کند در حالی که عملیات تولید نفت در این کشور در بالاترین سطح خود در حال انجام است.»
در عمل نیز این اظهارات متناقض در روز چهارشنبه سبب شد تا قیمت نفت با کاهش مواجه شود.
از آن‌جایی که در روسیه به جای مالیات بر سود، مالیات بر درآمد اخذ می‌شود، لذا افت 50درصدی قیمت نفت در دو سال گذشته دولت روسیه را با فشار شدیدی مواجه کرده است. «ادوارد چو» تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن معتقد است که کاهش قیمت نفت آنچنان روسنفت را تحت تاثیر قرار نداده و از این جهت این کمپانی انگیزه چندانی برای از دست دادن سطح تولید و سود خود ندارد. سچین پیش از این نیز ثابت کرده بود که چندان اعتباری برای اوپک قائل نیست و نسبت به این سازمان بی‌اعتناست. بنابراین اظهارنظر اخیر با نظرات پیشین وی سازگار است.
از سوی دیگر «مارک مک نمی» تحلیلگر ارشد «فرانتیر استراتژی» معتقد است که اظهارات پوتین مبتنی بر این است که وی تنها تا زمانی با توافق اوپک همراهی می‌کند که اعضای این سازمان خود به این مساله پایبند باشند. این همان چیزی است که مدیرعامل روسنفت به درستی و به صورت عمومی بیان کرده است. این تحلیلگر معتقد است: «با وجود اختلافات داخلی سیاسی که در حال حاضر در کرملین در جریان است، موافقت اوپک با طرح پیشنهادی اوپک هرچند مهم است اما تا زمانی معتبر است که اگر و تنها اگر اوپک بتواند، پایبندی خود را به صورت جدی به کاهش تولید ثابت کند که خود این مساله بسیار دشوار است.»
حتی اگر عمر این توافق براساس گفته محمد بارکیندو دبیرکل اوپک در استانبول تنها 6ماه باشد.
