گروه راه و شهرسازی آزاده کاری
مرد از در خانه بیرون می‌آید به سوی مترو راه می‌افتد تا طبق روال هر روز به محل کارش برود. سوار تاکسی شده و جلوی ایستگاه مترو پیاده می‌شود. قدم زنان به سوی مترو می‌رود ناگهان احساس می‌کند زمین زیر پاهایش به حرکت درآمده وحشت سراسر وجودش را فرا می‌گیرد اما دیگر دیر شده است...
متن بالا بخشی از یک سناریو یا داستان نیست؛ حکایت این روزهای شهروندان تهرانی است. شهروندانی که در کنار تحمل معضلات زندگی در شهری مانند تهران، این‌بار باید نگران لغزش و فرو رفتن زمین زیر پاهای‌شان باشند. فرونشست زمین و ریزش مترو کم‌کم به اتفاقات روزمره شهروندان تهرانی تبدیل شده و دیگر شنیدن فرونشست زمین برای مردم عادی است. تاکنون کارشناسان و مسوولان اظهارنظرهای متفاوتی درخصوص دلایل این امر عنوان کرده‌اند، اما در کنار این اظهارنظرها، هر مسوولی تلاش می‌کند تا نقش سازمان متبوع خود را در این حوادث کمرنگ نشان دهد و اینگونه به نظر می‌رسد که به جای تلاش برای حل مشکل با مقصر جلوه دادن دیگری سعی در فرار از موضوع و پیدا کردن راه‌حلی برای آن هستند.
به گزارش «تعادل»، طی هفته گذشته دو مورد ریزش مترو قیام و مترو شهید محلاتی علاوه بر اینکه خسارات مادی بسیاری بر سازندگان مترو تحمیل کرد، منجر به فوت 3نفر از شهروندان نیز شد. بر این اساس عصر روز دوشنبه، ۱۹مهرماه، بلوک‌های بتنی انبار شده در مترو شهید محلاتی تهران روی کارگرانی فرو ریخت که مشغول جابه‌جایی آنها بودند. در این حادثه یک کارگر در دم کشته و یک کارگر دیگر به بیمارستان منتقل شد. همچنین روز شنبه خبر ریزش مترو قیام در رسانه‌ها منتشر شد که سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی در این خصوص اعلام کرد، تونل مترو قیام ریزش نکرده و فقط در مجاورت مترو میدان قیام شاهد فرونشست سطحی زمین هستیم. وی همچنین از بسته شدن این خیابان برای جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی برای شهروندان خبر داد. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی با تاکید بر اینکه هیچ‌گونه ریزش تونل در مترو پایتخت گزارش نشده است، اظهار کرد: فرونشست محدود زمین در مجاورت تونل مترو بوده و ارتباطی با مترو ندارد. بعد از گذشت مدتی، ملکی از آغاز اقدامات برای بازگشایی مجدد محدوده میدان قیام خبر داده و تصریح کرده بود: محدوده‌یی که اکنون بسته شده فضایی حدود ۲۰ تا ۳۰متر مربع است.
از سوی دیگر علی اکبر روح نواز، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت مترو تهران در تشریح حادثه نشست زمین در ایستگاه در حال ساخت مترو قیام در خط ۷، گفت: با مشاهده سرازیر شدن آب به کارگاه، سیلوی سیمان را بر سر راه آب قرار دادیم اما فشار آب زیاد بود، زیر سیلو‌ها خالی شد و در نهایت چند کانکس به داخل گود سقوط کرد. وی ادامه داد: طی روزهای گذشته چندین بار درخصوص لوله فرسوده شهری و نشت آب به سازمان مربوطه هشدار دادیم و خواهش کردیم نسبت به آن رسیدگی‌های لازم صورت گیرد، اما هیچ واکنشی از سوی آنها صورت نگرفت. روح نواز همچنین بر این موضوع تاکید کرد که نشست زمین در ایستگاه مترو قیام به ما ارتباطی ندارد و قصور از سوی دستگاه‌های مسوول دیگر صورت گرفته است و همچنان هم نسبت به این حادثه هیچ واکنشی نشان نداده‌اند. وی با اشاره به اینکه در این سیلو ۶۰تن سیمان وجود داشت، تصریح کرد: در پی این حادثه یکی از کارگران دچار آسیب سطحی شد که به مرکز درمانی انتقال یافت و هم‌اکنون نیز وضعیت خوبی دارد. دو روز بعد از این حادثه و این اظهارنظرها، درحالی‌که ماموران آتش‌نشانی مشغول رسیدگی به وضعیت خیابان قیام بودند بخشی از سطح معبر این
خیابان ریزش کرد و منجر به کشته شدن آتش‌نشانی شد که برای نجات یک کارگر افغان مدفون شده زیر آوار وارد حفره ایجاد شده ناشی از این ریزش شده بود. این کارگر افغان نیز در این حادثه جان خود را از دست داد. بر اساس این گزارش، ماه گذشته نیز بر اثر ریزش کارگاه ایستگاه متروی کیانشهر، واقع در جنوب شرق تهران، دست‌کم 4کارگر جان خود را از دست داده و 6نفر دیگر مصدوم شدند. یک روز بعد از آن نیز گزارش‌هایی از فرو ریختن بخشی از دیوار مترو در ایستگاه کوهسار تهران منتشر شد، اما مترو تهران اعلام کرد که «تنها سنگی روی کتف یکی از کارگران افتاده و ریزشی در کار نبوده است». علاوه بر این، صبح روز ۲۸خرداد نیز بر اثر انفجار شدید لوله گاز در منطقه کوهسار در شمال تهران «2کارگر کشته» و 5نفر مجروح شده و برق، گاز، تلفن، تلفن همراه و آب این منطقه تا مدتی قطع شد.
دلایل فرونشست‌های نقطه‌ای در تهران
اقبال شاکری، رییس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران درباره فرونشست‌های متعدد زمین در شهر تهران، اظهار کرد: علت فرونشست‌های زمین و تخریب چاه‌ها، تغییرات در زیر سطح زمین است که علت آن نیز شکستگی شبکه‌های آب شرب و سست شدن خاک است. وجود قنوات، چاه‌ها و مقاره‌های متعدد که از سال‌های قبل در تهران شکل گرفته، موجب فرونشست‌های نقطه‌یی شده است.
به گفته رییس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران، حفاری‌هایی که صورت می‌گیرد باید با استفاده از تکنولوژی‌های روز و ایمنی لازم انجام شود که موجب تشدید شدن پدیده‌های زیر سطحی در شهر تهران و فرونشست نشود. همچنین محسن سرخو، رییس کمیته حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر تهران نیز مقصر اصلی حوادث اخیر را، مترو تهران، شهرداری، پیمانکاران و مشاوران طرح برشمرد و اظهار کرد: قبل از انجام هرگونه عملیات اجرایی و حفاری تونل و ساخت ایستگاه مترو، حتما باید تاسیسات زیرسطحی اعم از لوله‌های آب، گاز و خطوط برق شناسایی شود.
وی ادامه داد: به این منظور ضرورت دارد مکاتبات لازم با دستگاه‌های ذی‌ربط صورت گیرد و مختصات خط مترو در حال احداث و همچنین مختصات x، y و z ایستگاه‌های مسیر به این دستگاه‌ها اعلام شود تا تمامی عوارض زیرسطحی و همچنین مسیرهای قنوات دایر و بایر قبل از آغاز هرگونه عملیات اجرایی در اختیار مشاور و پیمانکار قرار گیرد؛ چراکه در غیر این صورت شاهد فرونشست‌ها خواهیم بود. سرخو با تاکید بر اینکه باید با عوامل حودث اخیر مترو برخورد شود، عنوان کرد: اکنون هیچ اطلاعی به اینجانب داده نشده که آیا با پیمانکاران و مشاوران خط ۶ مترو درخصوص حادثه شهران و همچنین حادثه کیانشهر برخورد لازم صورت گرفته است یا خیر؟
احتمال خطر در تمام خطوط مترو
وی تاکید کرد: اگر در نخستین حادثه اقدام جدی‌تر از سوی شهردار محترم تهران صورت می‌گرفت، ما شاهد تکرار این حوادث در مسیرهای حفاری تونل‌های مترو نبودیم و با وضع موجود در تمام خطوط مترو احتمال خطر وجود دارد.
عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه حمل و نقل و ترافیک و شورای اسلامی شهر تهران بر اجرای به‌موقع و سریع خطوط مترو طبق برنامه ۵ساله دوم شهرداری تهران تاکید دارد، تصریح کرد: ولی نباید به خاطر سرعت بیش از حد کار، شاهد اقدامات خطرآفرین برای شهروندان باشیم و در نهایت مقصر اصلی حوادث مترو تهران، شهرداری، پیمانکاران و مشاوران طرح هستند.
درمجموع فوت 3نفر در یک هفته بر اثر ریزش مترو یا نشست زمین نشان‌دهنده شدت و اهمیت موضوع است و چنانچه شرایط به همین منوال پیش برود و تلاشی برای رفع این معضل نشود، باید منتظر فاجعه‌یی عمیق‌تر باشیم. بنابراین از مسوولان امر انتظار می‌رود به عوض اینکه به دنبال مقصر بگردند، تمرکز خود را در رفع این مشکل گذاشته و با همکاری، مانع از ایجاد فاجعه‌یی دیگر در شهر تهران شوند.
