رسانه‌های بین‌المللی به انعقاد نخستین سند در قالب قراردادهای نفتی واکنش نشان دادند
گروه انرژی
اخبار صنعت نفت ایران در دو روز گذشته در تسخیر ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و قراردادی است که هلدینگ انرژی تدبیر با شرکت ملی نفت با هدف افزایش ازدیاد برداشت از میدان‌های یاران، مارون و کوپال در همسایگی عراق امضا کرده است. دیروز فارس در خبری نوشت که محمد مخبر رییس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) خود از هدف‌گذاری این ستاد برای ایجاد یک شرکت اکتشاف و توسعه در مقیاس شرکت ملی نفت از حدود 10سال پیش خبر داده است. طرحی که در زمان دولت احمدی‌نژاد و وزارت نفت رستم قاسمی به بن‌بست می‌رسد اما تصمیم وزارت نفت بیژن زنگنه در قرار دادن نام این شرکت در لیست شرکت‌های صاحب صلاحیت اکتشاف و توسعه، ستاد اجرایی فرمان امام(ره) را به آرزوی خود نزدیک می‌کند.
به گزارش «تعادل» و به نقل از فارس رییس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) با بیان اینکه وقتی وارد ستاد شدم (مخبر از سال 1386 ریاست ستاد اجرایی فرمان امام را برعهده دارد) تصمیم گرفتم یک شرکت E&P تشکیل دهم. وی گفت: «وقتی آقای نوذری از وزارت نفت کنار رفت او را دعوت کردم و گفتم بیا یک شرکت ملی نفت کوچک راه بینداز!» وی با اشاره به مخالفت رستم قاسمی با فعالیت اکتشاف و توسعه ستاد اجرایی فرمان امام(ره) بیان کرد: «زمانی که آقای قاسمی وزیر نفت بود به او گفتم یک میدان را برای توسعه به ما بده تا بتوانیم کار اکتشاف و توسعه را در کشور کلید بزنیم و ایشان گفت شما نه پول دارید، نه افراد فنی کافی در اختیار دارید و نه فناوری دارید. اما به ایشان گفتم همه اینها را خواهم آورد.» دوران وزارت قاسمی بر نفت دورانی است که بیشترین طرح‌های نفتی به شرکت‌های ایرانی و خصوصا قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا واگذار شد. بنابراین مخالفت وی با واگذاری پروژه‌های اکتشاف و توسعه احتمالا نشان‌دهنده این واقعیت است که ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در آن زمان توانایی‌های لازم برای این کار حتی در مقیاس قرارگاه سازندگی را نداشته است. اما براساس گفته‌های رییس ستاد
اجرایی فرمان امام(ره) می‌توان دریافت که کلید حل این مساله رفاقت زنگنه و نوذری است. بنا بر این گزارش مخبر گفت: «مذاکرات مورد نظر انجام شد تا به تغییر و تحول دولت رسید و آقای زنگنه که آمد با رفاقتی که با آقای نوذری داشت این کار روی روال افتاد و به ایشان گفتیم که یک میدان مشترک به ما بدهید که بتوانیم اولویت‌های مقام معظم رهبری در برداشت سریع از میادین مشترک را محقق کنیم.»
تکلیف اتمام حجت‌ها
در حالی که روز سه‌شنبه و در مراسم امضای قرارداد با شرکت نفت و گاز پرشیا، مقامات شرکت ملی نفت و شخص وزیر بارها بر لزوم استفاده ستاد اجرایی فرمان امام(ره) از شرکت‌های خارجی سخن گفتند و به نوعی در این زمینه اتمام حجت کردند، صحبت‌های رییس این ستاد نشان‌دهنده عدم تمایل به همکاری با شرکت‌های خارجی است. این در حالی است که همان‌طور که وزیر نفت اظهار کرد: تمام قراردادهایی که با این شرکت امضا شده مربوط به ازدیاد برداشت است و شرکت‌های ایرانی در این زمینه توانایی لازم را ندارند و باید از دانش خارجی در این زمینه بهره برند. مخبر در این زمینه گفت: «باید امکان رشد شرکت‌های داخلی را فراهم کرد اما در ایران برعکس است و شرکت داخلی را تضعیف می‌کنند که رشد نکند، چون دلشان آن طرف است.» مخبر با طرح این پرسش که چرا میادین بزرگ را به ما نمی‌دهند، گفت: «بحث سر این است که ما کارگر خارجی‌ها بشویم یا آنها برای ما کار کنند؟ ایران امروز غیر از ایران 30سال پیش است و ظرفیت‌های زیادی ایجاد شده است.»
اصرار بر آزادگان
26شهریور بود که منوچهری در نخستین اظهارنظرهای خود پس از تایید مدل جدید قراردادهای بیع متقابل موسوم به IPC در هیات تطبیق راجع به میدان‌های اولویت‌دار برای امضای قرارداد صحبت کرد. بر اساس این گزارش وی بیان کرد: «درباره توسعه میدان آزادگان ما غیر از توتال با اینپکس، CNPC و یکی، دو شرکت دیگر نیز MOU مبادله کردیم.»
وی مشخصا از برگزاری «مناقصه» برای این میدان سخن گفت. روز گذشته محمود مرعشی مجری طرح آزادگان جنوبی نیز در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد که قطعا طرح توسعه فاز 2 این میدان از طریق برگزاری مناقصه خواهد بود و ترک تشریفات صورت نخواهد گرفت.
با وجود این رییس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) روز گذشته تاکید کرد که «ما میدان آزادگان را می‌خواهیم!» به گزارش «تعادل» و به نقل از فارس رییس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) گفت: «آزادگان یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی دنیاست و اگر ما در داخل بتوانیم آن را توسعه بدهیم، بین‌المللی می‌شود و حاضریم آزادگان را با هر مدل قراردادی توسعه بدهیم.»
رییس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) بیان می‌کند که «غصه ما این است که بعد از صد سال که در کشور ما صنعت نفت ایجاد شده یک کشور که خودش نفت ندارد، می‌آید و نفت ما را استخراج می‌کند.» این در حالی است که شرکت توتال فرانسه که اکنون شرکتی بسیار مطرح به حساب می‌آید، در کشوری رشد پیدا کرده است که اساسا چاه‌های نفتی در اختیار نداشته است، رییس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) بیان کرد که «هدف اول ستاد سودآوری نیست بلکه هدف نخست رفع ضعف‌های کشور و پر کردن خلأهای اجرایی کشور است.» اساسا سودآوری و توسعه کشور نه تنها در خلاف جهت یکدیگر نیستند بلکه لازم و ملزوم همدیگر به حساب می‌آیند و در حالتی که شرکتی خواهان ورود به عرصه رقابت با شرکت‌هایی مانند توتال است به‌طور قطع باید «سودآوری» را که ترجمان دیگری از بهره‌وری بالاست، در اولویت خود قرار دهد. در واقع تفاوت شرکت‌های بین‌المللی نفت که امروزه دارای تکنولوژی و سرمایه بالاتری نسبت به شرکت‌های ملی نفت هستند، همین نکته است که IOCها مجبور به سودآوری بیشتر و افزایش بهره‌وری هستند اما شرکت‌های ملی نفت چنین تکلیفی را بر شانه خود حس نمی‌کنند.
اجرای تعهدات در گرو تعیین‌تکلیف آزادگان
. به گزارش «تعادل» و به نقل از فارس، محمد مخبر در این باره تصریح کرد: «رئوس قراردادی که دیروز امضا کردیم مطالعه میادین است و ما باید مخازن یاد شده را هم در میدان کوپال و هم در میدان مارون مطالعه کنیم و اگر ببینیم که به میزانی که ادعا و پیش‌بینی شده مخازن قابلیت تولید ندارند وارد قرارداد نخواهیم شد.» وی تاکید کرد: «تا آزادگان تعیین‌تکلیف نشود ما کار جدیدی را شروع نمی‌کنیم.» البته بخش اول صحبت‌های رییس ستاد اجرایی فرمان امام باتوجه به اینکه قرارداد منعقد شده میان شرکت نفت و گاز پرشیا و شرکت ملی نفت HOA بوده و الزام‌آور نیست، با روح قرارداد تناقضی ندارد، اما اظهارات طرح شده درباره میدان آزادگان، از این بند نیز تبعیت نکرده و بسیاری را با نگرانی‌هایی مواجه کرده است. وی درمورد تمایل شرکت‌های خارجی برای ورود به میدان آزادگان نیز گفت: «با اینکه میدان آزادگان میدان بزرگی است اما از نظر فنی میدان آزادگان یکی از ساده‌ترین میادین است.» درحالی که قرارداد روز سه‌شنبه ستاد اجرایی فرمان امام در چارچوب قراردادهای جدید نفتی بود، مخبر بیان کرد: «روح IPC لیدری خارجی‌هاست که ما اصلا زیر بار آن نمی‌رویم و در ستاد حاضر نیستیم
کارگر خارجی‌ها شویم.»
واکنش‌های رسانه‌های بین‌المللی به قرارداد پرشیا
مراسم روز سه‌شنبه در وزارت نفت واکنش‌های زیادی را در رسانه‌های خارجی داشت. تقارن این قرارداد با توافق فریز نفتی و تردیدهایی که در این رابطه ایجاد شده فصل مشترک واکنش‌های بین‌المللی به این قرارداد است. به گزارش «تعادل» و به نقل از بلومبرگ، ایران که به‌تازگی و در نشست الجزایر توانست امتیاز قابل‌توجهی در فریز نفتی در مقابل رقیب منطقه‌یی خود عربستان‌سعودی به‌دست آورد روز سه‌شنبه و با امضای نخستین قرارداد سرمایه‌گذاری جدید نفتی، جوانگرایی در صنعت انرژی خود که در دوران تحریم آسیب جدی دیده بود را شتاب بخشید.
اگرچه ممکن است ثمر دادن سرمایه‌گذاری‌های جدید ایران سال‌ها به طول بینجامد اما قرارداد روز سه‌شنبه چند روز خوب دیگر را برای زنگنه رقم خواهد زد. وزیری که در نشست الجزایر باوجود توافق عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس برای کاهش تولید، توانست حق ایران برای افزایش تولید را تضمین کند.
فرانسیسکو بلنچ سرپرست بخش بازارهای کالا در بانک «امریکن مریل لینچ» در این رابطه اظهار کرد: «ایرانی‌ها احساس می‌کنند بر اثر تحریم‌ها سهم بسیار بزرگی را ازدست داده‌اند. تحریم‌ها در زمانی که قیمت نفت بسیار بالا بود، بخش زیادی از تولید ایران را ازبین برد. ایران در واقع قرار نیست تولید خود را کاهش دهد و این کشور قرار است قیمت‌های بالاتری را به‌دست آورد.»
چشم‌انداز قیمت بالاتر نفت با عبور قیمت نفت از مرز 50دلار در روز پنج‌شنبه همراه با افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی باعث تقویت موضع روحانی در انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری ایران در سال96 خواهد شد. هر چند آزمون واقعی برای دولت روحانی راضی کردن کمپانی‌های بزرگ بین‌المللی نفتی برای سرمایه‌گذاری در ایران است اما توافق توسعه میدان نفت (حتی با یک شرکت داخلی) در کنار افزایش صادرات نفت‌خام نشانه‌یی از پیشرفت به حساب می‌آید. روز دوشنبه صندوق بین‌المللی پول با انتشار گزارشی اظهار کرد که وضعیت اقتصادی در ایران به‌صورت قابل‌توجهی در حال بهبود است و رشد حداقل 4.5 تا 5درصدی برای این کشور در سال‌های2016 و 2017 را پیش‌بینی کرد. در نشست الجزایر، عربستان موضع گذشته خود را نرم‌تر کرد و خالد الفالح وزیر انرژی این کشور اظهار کرد که لیبی، نیجریه و ایران باید این اجازه را داشته باشند تا در بالاترین سطح منطقی به تولید نفت بپردازند. با وجود این سقف تولید نهایی ایران هنوز مشخص نیست. قرار است تا در نشست ماه نوامبر اوپک در وین سهمیه هریک از اعضا مشخص شود.
جعفر الطاعی مدیر شرکت مشاوره‌یی «منار انرژی» در ابوظبی معتقد است: «ایران ممکن است تقریبا به سقف توان تولیدی خود در غیاب سرمایه‌گذاری‌های جدید نزدیک شده باشد. اما این کشور برای مقابله کاهش طبیعی تولید از میدان‌های مسن و افزایش ظرفیت تولید خود بیش از 3میلیون و 800هزار بشکه در روز به سرمایه و تکنولوژی خارجی نیاز دارد.» وی افزود: «فشار روی شرکت ملی نفت ایران است تا نشان دهد توانایی اضافه کردن بشکه‌های بیشتر به بازار را داراست.» همچنین پائولو اسکارونی مدیرعامل سابق شرکت انی که در حال حاضر نایب‌رییس شرکت «ان.ام راثشیلد‌اند سانس» است، اظهار کرد که ایران توانایی تولید روزانه 4میلیون و 100 تا 4میلیون و 200هزار بشکه در روز را داراست. اما وی معتقد است که هرگونه افزایش ظرفیت تولید بیش از این سطح نیازمند زمان و سرمایه خارجی است.
همچنین وال‌استریت‌ژورنال نیز در گزارشی به این موضوع پرداخته که امضای قراردادهای جدید نفتی ایران در جهت افزایش تولید نفت این کشور منجر به تردید درمورد جامعیت توافق اوپک مبنی بر کاهش تولید است. هدف‌گذاری قراردادهای جدید نفتی ایران که به‌طور معمول به‌صورت 20ساله با شرکت‌های خصوصی بسته خواهد شد، افزایش تولید نفت این کشور از 3میلیون و 600هزار بشکه در روز در ماه آگوست سال جاری به 5میلیون و 700هزار بشکه تا پایان سال2020 است.
افزایش صادرات نفت ایران همین حالا نیز بازار را با تداوم نگرانی درمورد مازاد عرضه در بازار مواجه کرده است. به گزارش «تعادل» و به نقل از این پایگاه خبری هفته‌نامه Week The روز گذشته قیمت نفت در واکنش به افزایش صادرات نفت ایران با افت قیمت مواجه شد. تاجران نفت در این باره اظهار کردند که افزایش صادرات نفت ایران که انتظار می‌رود به سطح 2میلیون و 800هزار بشکه رسیده باشد سبب پایین آمدن ارزش نفت در بازار است. در صورت صحت این رقم، صادرات ایران تقریبا به سطح خود در سال2011 و پیش از تحریم‌ها رسیده است.
