اروپاییها در دوره پس از برجام چندین قرارداد مهم اقتصادی با ایران امضا کردهاند اما به نظر میآید هنوز خلأهایی وجود دارد و تمام زمینههایی که به سرمایهگذار اطمینان میبخشد باید در چارچوب قانون پوشش داده شود. باید پذیرفت ایران در زمینه جذب سرمایهگذار خارجی دارای زیرساختهای لازم نیست و باید در این مسیر اقداماتی اساسی صورت گیرد چراکه تاکنون تجربه آنچنانی درمورد سرمایهگذاری در کشور رخ نداده و سرمایهگذارانی که به ایران آمدهاند اغلب آنها بهصورت پیمانکار فعالیت خود را انجام دادهاند یا میدهند.
اکنون با اجرایی شدن برجام، سرفصل جدیدی در ورود سرمایهگذاران خارجی آغاز شده که براساس آن سرمایهگذار، سرمایه خود را بهصورت مستقیم به ایران راهی میکند. این شرایط مستلزم آن است که در حوزه قانونگذاری، مصوبات دولت و فعالیت دستگاه قضایی هماهنگی منسجمی صورت گیرد. در این شرایط بدون شک سرمایهگذار خارجی را به سرمایهگذاری مطمئن تبدیل خواهیم کرد و بهنوعی چتر حمایت خود را بر سر آنان نگه خواهیم داشت.
ازسوی دیگر، سیستم بانکی کشور با چالشهای فراوانی روبهرو است. با باز شدن فضا برای سرمایهگذاران خارجی، سیستم بانکی نیز باید متحول شود و با نظام بانکی بینالمللی ارتباط قوی برقرار کند. همچنین مشکلات اعتبارات اسنادی هنوز هم حل نشده و شبکه بانکی در ارتباط با فعالیتهای بینالملل و درخصوص تضمینهای بانکی با مشکلاتی روبهرو است. این درحالی است که هنوز بحث نرخ ارز برای خارجیها تاحدودی مبهم باقی مانده و زیرساختهای مناسبی نیز در بخش حملونقل وجود ندارد. حملونقل و ارز از مهمترین عواملی هستند که برای تسهیل امور مربوط به سرمایهگذار خارجی از عناصر حیاتی بهشمار میروند. ناوگان هوایی کشور بهتر است نوسازی شود و نه تنها برای خدماتدهی به سرمایهگذاران خارجی بلکه در حملونقل درونی کشور به بهسازی نیازمند است.
همچنین تغییر نگاه به سرمایهگذاری خارجی از دیگر عواملی است که باید به آن توجه کرد، چراکه تا پیش از این همواره پول داشتهایم و با خارجیها تنها بهعنوان پیمانکار طرحها و پروژههای مختلف همکاری کردهایم، اما امروزه این روند دچار تغییر و تحولاتی شده است، بنابراین باید رویکردها تغییر کند و نگاه دولت نیز به سرمایهگذاران خارجی از بالا به پایین نباشد چراکه شرایط کاملا برعکس شده است و آنان با سرمایه و منابع خود برای سرمایهگذاری به ایران میآیند. نگاه به یک پیمانکار با نگاه به یک سرمایهگذار کاملا متفاوت است. سرمایهگذار خارجی نه تنها با خود منابع میآورد بلکه تکنولوژی، دانش و... ازجمله مزایایی است که با ورود سرمایهگذار خارجی نصیب ما خواهد شد.
به هر حال برای جذب سرمایه خارجی همکاری سه قوه و بخش خصوصی کاملا الزامی است و همه با یکدیگر باید همکاری داشته باشند. البته از دیدگاه من راه درازی برای زمینهسازی در جهت جذب سرمایهگذار خارجی وجود دارد که خوشبختانه اجرایی شدن برجام این بستر را فراهم کرده است. بعد از توافق با گروه1+5 خارجیها برای ورود به بازار ایران اقبال زیادی از خود نشان دادند. همچنین ورود هیاتهای خارجی که البته بیشتر برای سنجش شرایط و زیرساختهای ایران صورت گرفته بود، مزید بر اشتیاق آنان است. تفاهمنامههای بسیار زیادی از زمان برجام به امضا رسیده اما هنوز برای عقد قراردادهای مهم زمان طولانی در راه است. ازسوی دیگر باید در خودمان فرهنگ کار، همکاری و مشارکت را به وجود آوریم و آن را به سرمایهگذار خارجی نشان دهیم. اینها نشانههای تغییر رویه را روشن میکند. البته باید این موضوع را درنظر داشت که ساختار برجام بسیار قوی است و اروپاییها از تجربه سالهای تحریم که از بازار ایران دور بودند بدون شک علاقهمند هستند که به بازارهای ایران دوباره بازگردند.