حمید رضا قریشی|
دولت می‌تواند با آزادسازی قیمت انرژی برای مصارف بیش از حد مجاز در برق و گاز خانگی و بنزین، سالانه بیش از ۱۳هزار میلیارد تومان «افزایش درآمد» داشته باشد و نیاز به صادرات روزانه نفت خام را ۲۶۰هزار بشکه کاهش دهد. درواقع این ۱۳هزار میلیارد تومان، مبلغی است که در حال حاضر دولت به پرمصرف‌ها یارانه می‌دهد.
«دریافت هرگونه وجهی از اولیاء دانش‌آموز ممنوع است؛ اما دولت هم در وضعیتی قرار دارد که نمی‌تواند سرانه دانش‌آموزی را به مدارس پرداخت کند. وقتی می‌بینیم قیمت نفت در چه وضعیتی قرار دارد، باید موضوع را درک کنیم». این بخشی از مصاحبه قاسم احمدی لاشکی نماینده مردم بوشهر در مجلس شورای اسلامی است که در پی تخلف برخی مدارس در مطالبه وجه نقد از اولیاء دانش‌آموزان صورت گرفت.
چرا باید در کشور ما پایین آمدن قیمت نفت دولت را از پرداخت سرانه دانش‌آموزی عاجز کند؟ آیا برای تامین هزینه‌های آموزش و پرورش، منبع درآمد پایدارتر و مطمئن‌تری سراغ نداریم؟ آیا می‌توانیم با واقعی کردن قیمت حامل‌های انرژی این مشکل را برطرف کنیم؟
در کشور ما هم‌اکنون درآمد حاصل از فروش انرژی به خزانه دولت واریز می‌شود و سپس به بخش‌های مربوطه تخصیص می‌یابد. با دقت در شیوه قیمت‌گذاری انرژی در کشور درمی‌یابیم که با وجود پلکانی بودن تعرفه‌ها در بعضی بخش‌ها، همه پلکان‌های تعرفه‌یی یارانه‌یی است؛ یعنی حتی پرمصرف‌ترین مشترکین نیز به ازای مصارف بیش از حد خود، قیمت تمام‌شده یا صادراتی انرژی را به دولت پرداخت نمی‌کنند.
نتیجه این می‌شود که هر کس بیشتر انرژی مصرف کند، یارانه انرژی بیشتری از دولت می‌گیرد. درواقع مشتریان پرمصرف‌تر، بیشتر از همه مردم «یارانه پنهان انرژی» دریافت می‌کنند! مشتریان پرمصرف کسانی هستند که فراتر از «الگو» (میزان متعارف مصرف انرژی در جامعه) مصرف می‌کنند.
تداوم پرداخت یارانه پنهان به مشترکین پرمصرف سبب می‌شود علاوه بر گسترش بی‌عدالتی و همچنین رشد روزافزون مصرف انرژی، منابع مالی دولت بیهوده تلف شود. این در حالی است که می‌توان با آزادسازی قیمت انرژی و اخذ قیمت تمام‌شده یا صادراتی از مشترکین پرمصرف، حجم یارانه پرداختی دولت را کاهش داد و از بی‌عدالتی کاست.
برای تحقق این مهم، شیوه‌های مختلفی قابل پیاده‌سازی است. یکی از شیوه‌ها آزادسازی قیمت «مصارف مازاد بر الگو» است. اگر فرض کنیم حدود ۲۰درصد از کل مصرف انرژی در بخش خانگی و حمل‌ونقل سبک (بنزین و CNG) مازاد بر الگو است، می‌توانیم قیمت ۲۰درصد از کل فروش را
آزادسازی کنیم.
برای محاسبه میزان درآمد ناشی از آزادسازی ۲۰درصد از کل فروش بنزین و انرژی در بخش خانگی، لازم است آمار مصرف هر حامل انرژی به تفکیک مورد بررسی
قرار گیرد.
برآوردها نشان می‌دهد آزادسازی قیمت تنها ۲۰درصد از کل فروش برق و گاز خانگی و بنزین می‌تواند سالانه بیش از ۱۳هزار میلیارد تومان افزایش درآمد نصیب دولت کند. این میزان درآمد معادل صادرات روزانه ۲۶۰هزار بشکه نفت خام است که در حال حاضر تحت عنوان یارانه به پرمصرف‌ها داده می‌شود. درآمد فوق چون از مشترکین پرمصرف کسب می‌شود، از سویی عدالت در توزیع یارانه انرژی را به همراه دارد و از سویی مصرف انرژی را کنترل می‌کند.
این پیشنهاد در راستای تحقق ماده ۴ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که ضمن آن به «استفاده از ظرفیت اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در جهت افزایش تولید، اشتغال و بهره‌وری، کاهش شدت انرژی و ارتقاء شاخص‌های عدالت اجتماعی» اشاره شده است.
بنابراین از آنچه گفته شد مشخص می‌شود که می‌توان با اقدامات هوشمندانه از جمله اصلاح قیمت فروش انرژی به مشتریان پرمصرف بخش خانگی و حمل‌ونقل، وابستگی کشور را به درآمد فروش نفت خام کاهش داد. شاید از این طریق دیگر دانش‌آموزان این مرز و بوم با کاهش قیمت نفت از تحصیل محروم نشوند.
