گروه صنعت
در روزهای اخیر بار دیگر مساله واردات غیرقانونی برنج در فصل ممنوع خبرساز شد. هر چند از خرداد ماه سال جاری، وزیر کشاورزی ممنوعیت واردات برنج را اعلام کرد اما در اواخر تیر ماه بود که انجمن واردکنندگان برنج ایران در نامه‌یی خطاب به محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی نسبت به واردات برنج هندی در فصل برداشت برنج داخلی هشدار داد. این نامه دو روز قبل از آغاز فصل ممنوعیت واردات برنج صادر شده و در آن نسبت به خرید برنج از کشور هندوستان و واردات آن در ماه‌هایی که ممنوعیت واردات برنج اعمال می‌شود به وزیر جهاد کشاورزی هشدار داده شده بود.
این درحالی است که محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی در پاسخ به نامه علی قنبری، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی که خواستار واردات برنج شده بود، نوشت: به آقای قنبری بفرمایید اگر نمی‌توانند در چارچوب مقررات عمل نمایند، اعلام کنند تا فکر دیگری انجام گردد! در هر حال موضوع واردات غیرقانونی برنج که از افشای تلاش برخی شرکت‌ها برای واردات 150هزار تن برنج در فصل برداشت یعنی پس از پایان تیر خبرساز شده بود، هفته گذشته با خبر کشف محموله بزرگ قاچاق برنج در یکی از بنادر استان بوشهر همچنین انتشار نامه 28تیر انجمن واردکنندگان برنج به حجتی، وزیر جهاد کشاورزی که نسبت به واردات برنج هندی در فصل برداشت برنج داخلی هشدار داده بود، ابعاد تازه‌یی به خود گرفت.
فروش‌های شرکت بازرگانی
البته خواسته شرکت بازرگانی دولت در توزیع کالاهای اساسی صرفا به برنج محدود نمی‌شود. پیش از این نیز سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌یی به وزیر جهاد کشاورزی، گزارشی از هشت ایراد مهم در فرآیند فروش و توزیع کالاهای اساسی در شرکت بازرگانی دولتی ایران ازجمله عدم شفافیت، رانت‌زایی، شتابزدگی و عدم نظارت را اعلام کرد که موجب فروش کالاهای تاریخ مصرف گذشته شد. شرکت بازرگانی دولتی که مسوولیت خرید، واردات و فروش کالاهای اساسی را دارد.
براساس این گزارش، یکی از انتقادات به شرکت بازرگانی دولتی در زمینه توزیع برنج این بوده که این شرکت اواخر سال 93 اقدام به فروش ترهینی برنج به بیش از 11شرکت به ارزش 108میلیارد تومان کرد که قرار بود در مدت سه ماهه بازپرداخت شود ولی پس از چندین بار تمدید سه ماهه چک‌ها و به اجرا گذاشتن املاک رهنی هنوز بخش عمده این پول‌ها به دولت بازپس داده نشده و با احتساب خسارت تاخیر تادیه و 2درصد کارمزد قانونی، میزان طلب دولت بابت فروش برنج درحال حاضر بیش از 120میلیارد تومان است. از سوی دیگر، یک نهاد نظارتی نسبت به دو اقدام شرکت بازرگانی دولتی در فروش انحصاری شکر به ۳ شرکت خصوصی و توقف عرضه مستقیم و بورسی شکر در ماه‌های اخیر که موجب گرانی این محصول در بازار و ایجاد رانت برای برخی شرکت‌های خریدار شد، اخطار داد.
پرونده تازه برنج‌های وارداتی
در زمینه اقدامات جدید این شرکت مهم دولتی نیز خبرها حاکی از آن است که علی قنبری؛ مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی و معاون وزیر جهاد کشاورزی 30خرداد ماه امسال در نامه‌یی به وزیر جهاد کشاورزی خواستار واردات برنج دولتی در فصل برداشت و پس از تاریخ ممنوعیت واردات شده بود. اما درحالی معاون وزیر جهاد کشاورزی در نامه‌اش به حجتی خواستار واردات برنج شده بود که وزیر جهاد کشاورزی پاسخ درخوری به این نامه داد و توجیهات معاونش را مسموع ندانست.
«محمود حجتی» در پی‌نوشت نامه قنبری خطاب به مهرفرد؛ قائم مقام وزیر در امور بازرگانی و صنایع کشاورزی تصریح کرد:«جناب آقای مهرفرد؛ با سلام؛ به آقای قنبری بفرمایید اگر نمی‌توانند در چارچوب مقررات عمل نمایند، اعلام کنند تا فکر دیگری انجام گردد. دلایلی که مطرح کرده‌اند تحت هیچ شرایطی مسموع نیست.»
حالا با تاکید مقامات دولتی بر ممنوعیت واردات برنج در بازه ۵ ماهه مرداد تا آذر، ده‌ها تن محموله برنج برخی واردکنندگان در گمرکات کشور باقی مانده و طبق گفته مسوولان راهی جز مرجوع کردن برای آنها باقی نمانده است. این درحالی است که در این بین برخی واردکنندگان با استفاده از وضعیت برخی دفاتر گمرکی اقدام به تخلیه بار برنج می‌کنند که در برخی موارد این محموله‌ها امکان خارج شدن از محوطه گمرکی و قاچاق را پیدا می‌کنند و در موارد دیگر این برنج‌ها در گمرک باقی می‌ماند.
یک مقام مسوول در گمرک بندر امام خمینی(ره) گفته است که برنج‌های وارداتی دو ماه است که در محوطه گمرک باقی مانده‌اند و در صورت مرجوع نشدن از سوی صاحب کالا در یک ماه آینده این محموله‌ها متروکه شده و تحویل سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی می‌شوند. با این وجود برخی واردکنندگان با آگاهی از ممنوعیت واردات برنج تحت عناوین مختلف، اقدام به تخلیه برنج از لنج‌ها می‌کنند که با توجه به ظرفیت تکمیل شده انبارها این محموله‌ها در وضعیت نامناسبی نگهداری شود.
به هر حال به نظر می‌رسد با توجه به جدیت دولت برای ممانعت از ورود برنج وارداتی به کشور در بازه 5 ماهه، واردکنندگان باید در فکر مرجوع کردن محموله‌های خود باشند.
به گفته یک مقام در انجمن واردکنندگان برنج با توجه به گرمای هوا در استان‌های جنوبی کشور امکان فاسد شدن این برنج‌ها دور از ذهن نیست و در این مدت 2ماهه احتمال از بین رفتن قسمتی از محموله با توجه به کیفیت و جنس برنج وجود دارد.
در همین حال بر پایه این گزارش، قاچاقچیان با استفاده از شرایط خاص یکی از دفاتر گمرکی استان بوشهر از راه‌های مختلفی اقدام به واردات غیرقانونی و قاچاق برنج کرده‌اند که روزهای ابتدایی هفته اخیر تعدادی از این محموله‌ها توسط نیروی انتظامی توقیف شده است. یکی از شیوه‌های واردات غیرقانونی برنج، استفاده از مجوزهای تاریخ گذشته بوده است. این مجوزها در زمان عدم ممنوعیت واردات برنج صادر شده و قاچاقیان با سوءاستفاده از آنها برای قاچاق برنج استفاده کرده‌اند.
گلوگاه واردات برنج
در این زمینه، رییس انجمن واردکنندگان برنج نیز با بیان اینکه با وجود ممنوعیت واردات برنج، واردات این کالا از طریق مناطق آزاد، ته لنجی و تعاونی مرزنشینان امکان‌پذیر است، گفت: وزارت جهاد کشاورزی نباید مجوز قرنطینه‌یی واردات برنج را در فصل ممنوعیت واردات صادر می‌کرد. سیداحمد بحق در مورد واردات برنج از مناطق آزاد گفت: پیش از ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت، برنج از این مناطق به کشور وارد می‌شد اما با اعمال ممنوعیت واردات برنج مقدار بیشتری از این کالا از مناطق آزاد وارد می‌شود. رییس انجمن واردکنندگان برنج افزود: واردکنندگان برنج به بهانه انجام کارهایی مانند بسته‌بندی برنج با کمک نیروی کار ایرانی و ایجاد ارزش‌افزوده، این کالا را به مناطق آزاد وارد می‌کنند سپس بخشی از آن را از طریق عبور از گمرک منطقه آزاد به سرزمین اصلی وارد می‌کنند.
وی بیان کرد: قطعا واردات برنج از این مناطق به داخل سرزمین اصلی و ورود آن از گمرک با مجوز نهادهای رسمی و تصمیمات نماینده گمرک و نماینده مناطق آزاد داده می‌شود.
بحق اظهار کرد: البته بخشی از برنج وارداتی به این مناطق در منطقه آزاد عرضه می‌شود اما به بهانه ایجاد ارزش‌افزوده واردکنندگان برنج با استفاده از تخفیف عوارض گمرکی برنج را به سرزمین اصلی وارد می‌کنند. رییس انجمن واردکنندگان برنج با بیان اینکه واردات برنج از طریق مناطق آزاد دور زدن قانون سرزمین اصلی است، بیان کرد: وقتی ممنوعیت برای واردات برنج یا هر کالای دیگری اعمال می‌شود نباید در آن استثنا وجود داشته باشد.
چرا وزارت جهاد مجوز می‌دهد؟
وی بیان کرد: درحال حاضر واردات برنج از طریق ته‌لنجی، تعاونی مرزنشینان همچنین مناطق آزاد امکان‌پذیر است که این موضوع با بخشنامه ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت که توسط وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده است، مغایرت دارد.
بحق بیان کرد: البته وزارت جهاد کشاورزی به تازگی برای واردات برنج از طریق تعاونی مرزنشینان همچنین مناطق آزاد مجوز قرنطینه‌یی صادر کرده است.
وی افزود: با این اتفاق این سوال پیش می‌آید که چرا درحالی که وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از تولید داخلی واردات برنج را در فصل برداشت صادر کرده و از اول مرداد ماه به مدت 4ماه واردات آن را ممنوع کرده است، مجوز قرنطینه‌یی آفات نباتی برنج را برای واردات این کالا از طریق تعاونی مرزنشینان همچنین مناطق آزاد صادر کرده است؟!
صدور مجوز واردات گندم دپو شده در گمرک
اما دپوی برنج‌های وارداتی در شرایطی است که دولت تمهیدات ویژه‌یی برای کالاهای اساسی دیگر ازجمله گندم اندیشیده و راه ورود آن را به کشور تسهیل کرده است. کارگروه تنظیم بازار با واردات گندم‌های رسیده به مبادی گمرکی تا تاریخ ۱۵شهریور سال جاری با وجود ممنوعیت واردات این محصول به خواست وزارت جهاد کشاورزی (برای حمایت از تولید داخلی و قانون انتزاع) موافقت کرد. بر این اساس کلیه گندم‌های قبض انبار شده تا تاریخ یاد شده در سقف ارز دریافتی با سپردن تعهد به سازمان حمایت و منوط به پرداخت«مابه‌التفاوت نرخ ارز» به قیمت «ارز متقاضی» به بانک مرکزی با رعایت سایر مقررات قابل تمدید خواهد بود و چنانچه ثبت سفارش آنها منجر به گشایش اعتبار و دریافت ارز نشده از درجه اعتبار ساقط است.
درحالی که کارگروه تنظیم بازار با واردات گندم در مبادی گمرکی به کشور در صورت پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز مبادله و دادن تعهد به سازمان حمایت مجاز اعلام کرده است که این امر بدعت بدی برای واردات‌کنندگان ایجاد می‌کنند تا در شرایطی که ممنوعیت واردات وجود دارد با فشار آوردن به دولت و رایزنی که با وزارت صنعت انجام می‌دهند بتوانند قوانین موجود در کشور را به راحتی دور بزنند. ممنوعیت واردات گندم در اوایل بهمن سال گذشته با ارسال نامه توسط وزیر جهاد کشاورزی به وزیر صنعت برای سال 95 صورت گرفت اما از همان روزهای ابتدایی ابلاغ این مصوبه، اعتراض‌های زیادی از سوی بخش بازرگانی به بخش تولیدات کشاورزی کشور صورت گرفت.
