با وجود اینکه یکسانسازی نرخ ارز از اصلیترین اهداف بانک مرکزی در سال جاری عنوان و همواره بر آن تاکید میشد، از اظهارات اخیر مسوولان و پیشبینی بخشنامه بودجه سال1394 اینگونه بهنظر میرسد که انتهای امسال، پایان دوران چندنرخی بودن ارز نیست و تلاش برای تکنرخی شدن در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت.
به گزارش ایسنا، نرخ ارز بالاخص دلار بهعنوان واسطه اصلی بین معاملات ایران و سایر کشورها نهتنها طی یک یا چندسال گذشته بلکه در طول سالیان گذشته همواره دچار نوسان بوده است، دلاری که تعداد نرخهای آن گاهی به سه نرخ رسیده و با تغییرات قیمتی اغلب رانت قابلتوجهی را برای برخی افراد و گروهها ایجاد کرده است.
برای ساماندهی به اوضاع بازار ارز و حذف رانت و مقابله با سوءاستفاده دلالان و سوداگران از این بازار همچنین تمرکز قیمت همواره بحث یکسانسازی نرخ ارز در دولتهای مختلف گاهی بهطور جدی و گاهی هم گذرا مطرح بوده است. اما تاکنون به نتیجه قابلتوجهی نرسیده و با وجود کاهش فاصله بین نرخ ارز آزاد و مبادلهیی بازهم تفاوت حداقل 500تومانی بین این دو نرخ وجود داشته و این بازار را از گزند سودجویان در امان نمیگذارد.
درحالی در بخشنامه بودجه سال جاری حرکت بهسوی ثبات و یکسانسازی نرخ ارز مطرح و در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار گرفت که بارها مقامات مسوول اعلام کردند سیاستها در جهتی حرکت خواهد کرد که نرخ ارز دولتی و آزاد به یکدیگر نزدیک شده و شکاف قیمتی موجود تا حد ممکن کمتر شود.
اما با وجود اینکه برخلاف ماههای ابتدایی سال جاری در یکی دو ماه گذشته نرخ دلار مبادلهیی در مرکز مبادلات ارزی نسبت به قبل از رشد بیشتری برخوردار بوده و با افزایش نزدیک به 100تومانی به حدود 2670تومان رسیده و از نرخ 2650تومان تعیینشده در بودجه هم عبور کرده است هنوز اختلافی بیش از 500تومان بین دو نرخ آزاد و مبادلهیی وجود دارد که هرچند این فاصله نسبت به سال قبل کاهش قابلتاملی داشته اما به اذعان خود مسوولان تصمیمگیری، توقع حذف این فاصله و حرکت دو نرخ بهسوی یکدیگر در ماههای باقیمانده تا پایان سال خوشبینانه بوده و چندان قابلاتکا نیست.
الزامات یکسانسازی نرخ ارز فراهم است؟
اظهارات اخیر مقامات بانک مرکزی با وجود اینکه هدف یکسانسازی نرخ ارز را نفی نمیکند، اما بیانگر لزوم زمینههایی برای دستیابی به این سیاست است.
براین اساس قائممقام بانک مرکزی در مورد وعده یکسانسازی نرخ ارز تا پایان سال، این جهتگیری را مشروط به الزاماتی دانسته بهطوریکه باید تا حدودی محدودیتهای ارزی که با آن مواجهیم رفع شده و نرخ تورم نیز به حد ایدهآل برسد.
کمیجانی با بیان اینکه هر اندازه تورم در کشور ما بالاتر و فاصله بیشتری با نرخ تورم در کشور شرکای تجاری ما داشته باشد، به نوسان، بیثباتی و ناپایداری نرخ ارز دامن میزند، تاکید کرده که از مهمترین الزامات تکنرخیشدن ارز کاهش تورم به سطح قابلقبول، پایدار و مطمئن است.
وی همچنین شرایط مربوط به درآمدهای نفتی و روابط خارجی را در یکسانسازی نرخ ارز قابل اهمیت دانسته و عنوان کرد که حتی اگر اعلام کنیم که نرخ یکسان شده اما الزامات آن فراهم نباشد عملا ماندگار نخواهد بود و هر نوع ناپایداری مجدد آرامش و اطمینان ایجادشده را دستخوش تغییر میکند.
در عینحال رییس کل بانک مرکزی هم با وجود اینکه معتقد است به ارز تکنرخی نزدیک شدهایم اما این را هم تاکید میکند که باید شرایط ورود جدی به یکسانسازی فراهم باشد.
سیف مهمترین ویژگی شرایط قبل از تکنرخیشدن ارز را ایجاد ثبات در اقتصاد کشور دانسته و اعلام کرد که درحالحاضر هم در این مسیر حرکت میکنیم که کاهش نرخ تورم و ثبات در بازار ارز نیز مهر تاییدی بر این موضوع است.
رییس کل بانک مرکزی یکی دیگر از نیازهای تکنرخیشدن ارز را تنظیم ارتباطات بینالمللی و شبکه کارگزاری نظام بانکی عنوان و گفت که بعد از شفافشدن مسایل بینالمللی این مهم میتواند حاصل شود.
سیف معتقد است که ممکن است درحالحاضر همه شرایط برای تکنرخیشدن ارز فراهم شده باشد. اما تلاش داریم این کار همراه با ثبات انجام شود.
بنابراین گزارش، باتوجه به اینکه پیششرطهای موردنظر رییسکل و قائممقام وی همچنان بهطور کامل محقق نشده و از سویی دیگر در بخشنامه بودجه سال آینده هم باردیگر بر ثبات نرخ ارز و حرکت بهسمت یکسانسازی نرخ آن تاکید شده بعید نیست که تا کمتر از 6ماه باقیمانده نیز فاصله بین نرخ ارز آزاد و مبادلهیی تفاوت چندانی نکرده و مسیر یکسانسازی و حذف دو نرخ نهتنها در سال جاری ادامهدار باشد بلکه سال آینده مهلت دیگری برای مقامات ارزی کشور برای تحقق سیاست ارز تکنرخی خواهد بود.