گروه انرژی حمید مظفر- زهره اکرمی
در زبان انگلیسی «خوابیدن با یک چشم باز» اشاره به وضعیتی دارد که هرلحظه امکان آسیب‌دیدن از طرف مقابل شما وجود داشته باشد و نیاز به هوشیاری کامل در مواجهه با چنین شخصی احساس می‌شود. سابقه عربستان‌سعودی در برخورد با هم‌پیمانان خود خصوصا در بازار نفت که آخرین مورد آن را در نشست دوحه شاهد بودیم، سبب این می‌شود که بگوییم «در کنار سعودی‌ها با یک چشم باز بخواب!»
در یکی، دو هفته اخیر باز هم عربستان‌سعودی طرح فریز نفتی را روی میز آورد و سبب شد که برای چند روزی قیمت نفت بالا برود و امیدها برای بازگشت تعادل به بازار و بالا رفتن قیمت نفت پررنگ شود. اما تنها چند روز کافی بود تا سعودی‌ها مجددا سیاست یک بام و دو هوای خود را در پیش بگیرند. در حالی که در روزهای قبل خالد الفالح، وزیر انرژی این کشور از آمادگی کامل خود برای حمایت از فریز نفتی سخن گفته بود. روز گذشته خالد الفالح از عدم ضرورت دخالت در بازار سخن گفت و اظهار کرد که بازار در حال طی کردن «مسیر صحیح خود» است. این اظهارنظر سبب شده تا مجددا عرق سردی بر پیشانی فعالان بازار نفت بنشیند و امیدها برای ثمردهی نشست غیررسمی اوپک در الجزایر و دستیابی به توافقی برای فریز نفتی رنگ ببازند. در همین حال وزیر نفت ایران نیز با وجود اعلام آمادگی برای حضور در نشست الجزایر به صورت رسمی، در نشست خبری خود در جریان بازدید از پروژه‌های عسلویه تلاش کرد تا هرگونه تقصیری در رابطه با بی‌ثباتی بازار را از گرده ایران برداشته و مازاد عرضه بازار را به رقبای خود نسبت دهد. هرچند در حال حاضر نیز هم ایران و هم عربستان سخنی از شرکت نکردن در نشست غیررسمی
الجزیره و ترک میز مذاکره نگفته‌اند، اما فراز و نشیب‌های روزهای اخیر سبب شده که تحلیلگران انتظار چندانی از موفقیت این نشست نداشته باشند و انتظار تکرار واقعه دوحه را بکشند.
در کنار اینها روز گذشته جنت یلن، رییس فدرال رزرو امریکا در رابطه با آخرین سیاست‌های پولی این کشور به ایراد سخن پرداخت. وی در صحبت‌های خود از بالا رفتن شانس افزایش نرخ بهره در ماه‌های اخیر خبر داد. سخنانی که انتظار می‌رود افزایش ارزش دلار و درنتیجه کاهش قیمت نفت را داشته باشد. تمام این مسائل سبب شده بازار نفت گرفتار بردارهای نامشخصی باشد که برآیند آنها چندان برای کارشناسان و رسانه‌ها شفاف نباشد. گزارش «تعادل» از آخرین وضعیت بازار نفت را در ادامه می‌خوانید.
سخنان روز جمعه خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان انتظارات در زمینه به نتیجه رسیدن دخالت کشورهای تولیدکننده نفت، برای تقویت قیمت را تعدیل کرده و از سوی دیگر تحلیلگران از تهدیدآمیز شدن وزنه مازاد عرضه از بازار سخن گفتند، این اتفاق‌ها درنهایت باعث افت قیمت‌های جهانی نفت خام شد.
در همین راستا قیمت نفت خام برنت در ساعت 6:58دقیقه جی‌تی‌ام، با 21سنت کاهش نسبت به نزدیک‌ترین معامله به 49.46دلار برای هر بشکه رسید و قیمت نفت WTI با 10سنت کاهش، 47.23دلار معامله شد.
وزیر انرژی عربستان پنج‌شنبه گذشته در گفت‌وگو با رویترز اظهار داشت: «ما معتقدیم به هیچ مداخله معناداری در بازار نیاز نیست و باید اجازه داد عرضه و تقاضا به‌طور خودکار برای ما کار کنند. وی همچنین افزود: در حال حاضر بازار در جهت صحیحی در حال حرکت است». وی همچنین اظهار کرد که به‌طور قطع، پیشنهاد او کاهش تولید نفت نیست. در همین حال الفالح به بلومبرگ نیز گفت که اگر فریز عملی شود اتفاق مثبتی خواهد بود و اینکه عربستان می‌خواهد به صحبت‌های سایر اعضای اوپک گوش دهد.
اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک،در روزهای 26 تا 28سپتامبر در حاشیه همایش بین‌المللی انرژی در الجزایر نشست مشترک خود را برگزار می‌کنند. دیدگاه خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان انتظارات در زمینه نتیجه‌یی معنادار از دخالت تولیدکنندگان نفت خام در بازار نفت را مقهور کرد. بازاری که به‌واسطه فشار 2ساله از مازاد عرضه، لجوج و سرسخت شده است.
موضع کج‌دار و مریز ایران
در همین حال، بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در نشست خبری خود در حاشیه سفر به استان بوشهر و بازدید از پروژه‌های عسلویه به مناسبت هفته دولت با اشاره به اعلام حضور خود در نشست اعضای اوپک در حاشیه مجمع جهانی انرژی در الجزایر، گفت: «ایران از هر طرحی برای مدیریت و ثبات بازارهای جهانی نفت خام حمایت می‌کند». زنگنه در سخنان خود تلاش کرد مجددا بر نقش کشورهای رقیب خود مانند عربستان در به‌هم ریختن بازار تاکید کند و ایران را از مازاد عرضه موجود در بازار مبری کند. به گزارش شانا، بیژن زنگنه صبح روز گذشته در نشست خبری خود در سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس گفت: «ایران در برهم ریختن ثبات بازار نفت نقشی نداشته است، از این رو پس از تحریم‌ها ما اکنون به دنبال احیای سهم خود در بازارهای جهانی نفت خام هستیم».
وی درباره حضور در نشست مجمع بین‌المللی انرژی با تایید اینکه در این اجلاس که هفتم و هشتم مهرماه برگزار می‌شود شرکت خواهد کرد، افزود: «زمانی که بی‌ثباتی در بازار ایجاد شد، تولید نفت ایران به زحمت به ٢میلیون و ٧٠٠هزار بشکه می‌رسید و صادرات نفت کمتر از یک میلیون بشکه در روز بود».
وی تصریح کرد: انتظار ما این است کسانی که ثبات بازار را برهم زدند، بالاترین و اصلی‌ترین مسوولیت را در برگرداندن ثبات به بازار برعهده بگیرند.
ایران در روز جمعه اعلام کرد که برای تثبیت بازار نفت با سایر تولیدکنندگان همکاری خواهد کرد اما همچنین افزوده است که از سایرین نیز انتظار دارد به حقوق فردی ایران نیز احترام بگذارند. در این میان اما بعضی از ناظران اظهارات تهران را درنهایت در جهت ادامه تلاش‌ها برای بازگرداندن سهم بازار و افزایش صادرات خود پس از لغو تحریم‌ها تفسیر می‌کنند. لغو تحریم‌ها در ماه ژانویه به ایران اجازه داد که بازگشت کاملی به بازار نفت داشته باشد.
به گزارش «تعادل» به نقل از «فورچون» اویستن برنتسن، مدیرعامل شرکت معاملاتی نفت خام سنگاپور اظهار داشت: «ما انتظار نداریم که نشست ماه سپتامبر اوپک با هرگونه فریز نفتی یا اثرگذاری معنادار روی بازار نفت موافقت کند. از آنجایی که نگرانی اصلی اعضای اوپک بر سر سهم از بازار نفت است، این توافق عملی نمی‌شود. »
وی همچنین با توجه به میزان عرضه نفت که طی دو سال گذشته بر قیمت‌ها فشار آورده، معتقد است که ذخایر جهانی نفت به آرامی در حال کاهش است تا قیمت‌ها را به بالای 50دلار برای هر بشکه حفظ کند.
بانک امریکایی جفریز روز جمعه اعلام کرد، با وجود نشانه‌های خرسی بازار نفت در مدت اخیر مانند رکورد صادرات اوپک و افزایش صادرات سوخت چین، انتظار می‌رود که بازار نفت در 3ماهه چهارم سال متعادل شود و کاهش ذخایر نفتی در سال 2017 شتاب بگیرد. این موضوع سبب بازگشت قیمت‌های اصلی و اساسی نفت می‌شود.
طبل توخالی فریز نفتی
چه فریز نفتی اوپکی‌ها بالاخره اتفاق بیفتد و چه شکست بخورد، دردی از بازار نفت دوا نخواهد کرد. این عقیده‌یی است که گزارشگر پایگاه خبری «مارکت واچ» دارد. موسسه گلدمن ساکس هشدار می‌دهد که با توجه به اینکه کشورهایی مانند لیبی، عراق و نیجریه که تولید نفت آنها در چند ماه اخیر با اختلالات زیادی مواجه بوده در حال آماده‌سازی خود برای افزایش تولید هستند، وضعیت بازار نفت به این زودی بهبود پیدا نخواهد کرد. به گزارش «تعادل» به نقل از مارکت واچ، «دمین کوروالین» و «جفری کوری» دو نفر از استراتژیست‌های موسسه گلدمن در این رابطه اظهار می‌کنند: «ما معتقدیم که نه فریز نفتی اوپک و نه کاهش ارزش دلار برای پشتیبانی بیشتر از قیمت‌ها مناسب نخواهند بود. از نظر ما بهبود روابط بین طرف‌های درگیر در مناطقی که با اختلالات نفتی مواجه هستند، تاثیرگذاری بیشتری نسبت به فریز نفتی اوپک در رابطه با تعادل مجدد بازار خواهد داشت.»
البته لازم به ذکر است که لیبی، عراق و نیجریه هر سه کشورهایی هستند که در سازمان کشورهای صادرکننده نفت عضو هستند و تحلیلگران گلدمن ساکس به این مساله اشاره نکرده‌اند که آیا این سه کشور از فریز نفتی حمایت خواهند کرد یا خیر. در مجموع این موسسه تحقیقاتی امکان رسیدن به توافق در نشست ماه سپتامبر اعضای اوپک در الجزایر را رد نکرده است.
براساس پیش‌بینی گلدمن‌ساکس در نیمه دوم سال 2016 حداقل 100هزار بشکه در روز از این سه کشور به بازار اضافه خواهد شد. همچنین در هفته گذشته شاهد بودیم که عراق به تنهایی 150هزار بشکه در روز به ظرفیت تولید خود اضافه کرد.
هرچند فعل و انفعال‌های این کشورها برای افزایش تولید خود زیر سایه فضای رسانه‌یی که در مورد نشست غیررسمی ماه آینده اعضای اوپک برای رسیدن به توافقی برای فریز نفتی ایجاد شده بود به چشم نیامد. انتشار اخبار نشست الجزایر سبب شده که هفته گذشته بهترین هفته برای قیمت‌های نفت در پنج ماه گذشته باشد.
همان‌طور که اشاره شد نمونه فعل و انفعال کشورهای نامبرده را می‌توان در افزایش 150هزار بشکه‌یی تولید نفت عراق مشاهده کرد. اما از سوی دیگر لیبی کشوری با اوضاع آشفته سیاسی و امنیتی است که درگیری‌های نظامی بین نیروهای داعش و ارتش سبب شده که تولید نفت در این کشور به کمتر از یک‌چهارم ظرفیت تولید یک میلیون و 500هزار بشکه‌یی خود برسد. با پایان یافتن درگیری‌ها انتظار می‌رود که لیبی بلافاصله تولید خود را دوبرابر کند. به گزارش «تعادل» به نقل از «مارکت واچ» کریستف رول سرپرست بخش جهانی سازمان سرمایه‌گذاری ابوظبی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر بزرگ‌ترین ریسک بازار نفت کدام است، پاسخ داد: «وضعیت لیبی!»
مارکت واچ در ادامه می‌نویسد که تحلیلگران گلدمن‌ساکس اظهار کرده‌اند در صورتی که افزایش 100هزار بشکه‌یی تولید تحقق پیدا کند، پیش‌بینی آنها از قیمت نفت برای سال آینده کاهش پیدا خواهد کرد و به میانگین 45دلار در هر بشکه خواهد رسید. این در حالی است که پیش‌بینی فعلی این موسسه از قیمت نفت برای سال آینده 52دلار و 50سنت برای هر بشکه است. افزون بر این مسائل، کاهش ارزش دلار نیز سبب شد که قیمت نفت بالاتر نیز برود.
از سوی دیگر، روز دوشنبه هفته گذشته بانک «بی‌ان‌پی پاریباس» فرانسه پیش‌بینی خود از قیمت نفت در سه دوره سه‌ماهه پیش رو را کاهش داد. تحلیلگران این بانک مذاکرات فریز نفتی اوپک را بی‌ارزش خوانده و معتقدند که مازاد عرضه موجود در بازار کماکان بر قیمت‌ها فشار خواهند آورد. این بانک فرانسوی در حال حاضر پیش‌بینی خود از قیمت نفت WTI برای سه ماهه پایانی سال جاری را روی 45دلار قرار داده که این سطح از قیمت تا سه ماهه دوم سال 2017 به 44دلار خواهد رسید.»
کاهش اخیر قیمت نفت نشان‌دهنده این است که بازار به فریز و هرچه که به آن مربوط است، مشکوک است و امید خود مبنی بر محدود کردن تولید توسط بزرگان نفت را از دست داده است. امیدی که پس از اظهارنظر خالد الفالح وزیر نفت عربستان مبنی بر آمادگی کشورش برای ایجاد تعادل در بازار به وجود آمد، اما در روزهای اخیر تحلیلگران اعتماد خود به کارتل را مجددا از دست رفته می‌بینند و آنها کم‌کم در حال رسیدن به این نتیجه هستند که اعضای اوپک روی هیچ چیز توافق نخواهند کرد و دست خالی الجزیره را ترک خواهند کرد. همان اتفاقی که در فروردین‌ماه در دوحه قطر اتفاق افتاد.
استراتژیست‌های گلدمن‌ساکس اما کماکان اعتقاد دارند که توافق برای فریز نفت همچنان، امکان‌پذیر است اما سوال اینجاست که چنین توافقی به چه کار اعضای این به اصطلاح کارتل می‌آید. آیا فریز نفتی واقعا به اعضای اوپک برای تضمین قیمت بالاتر نفت کمک خواهد کرد؟
از ایالات‌متحده خبر می‌رسد که تولیدکنندگان نفت فوج‌فوج در حال بازگشت به سر چاه‌ها هستند و براساس گزارش موسسه «بیکر هیوز» شمار برای هشتمین هفته متوالی در حال افزایش است. گسیل بیشتر نفت امریکا به بازار ریسک مازاد شدیدتر عرضه در بازار و سقوط بیشتر قیمت‌ها را در بر دارد. گلدمن‌ساکس با توجه به افزایش 28درصدی شمار ریگ‌های حفاری در امریکا از ماه مه، طرح فریز نفتی که سبب افزایش قیمت می‌شود را در بلندمدت نوعی گل به خودی برای اوپک عنوان می‌کند. استراتژیست‌های این موسسه اظهار می‌کنند: «نظر به اینکه شواهدی مبنی بر تضعیف شدید رشد تقاضا مشاهده نمی‌شود لذا سمت عرضه در هفته‌های آینده کماکان در مقام پیشران بازار باقی خواهد ماند.»
در همین حال دبیرکل اوپک در گفت‌وگو با روزنامه الحیات چاپ لندن از کشورهای تولیدکننده نفت خواست مدیریت تولید نفت‌خام را با هدف تقویت قیمت‌ها در پیش گیرند.
گوش بازار به صحبت‌های خانم رییس
بردارهای اثرگذار بر بازار نفت تنها به موارد بالا خلاصه نمی‌شود، اثر‌پذیری نفت از ارزش دلار باعث شده است که «سخنرانی رییس فدرال رزرو» نیز یکی از عواملی باشد که طلای سیاه به آن گوش بسپرد. روز گذشته «جنت یلن» رییس فدرال رزرو امریکا در گردهمایی سالانه بانکداران در منطقه «جکسون هول» در ایالت وایومینگ صحبت کرد.تحلیلگران و اقتصاددانان بی‌صبرانه منتظر صحبت‌های یلن و اشارات نظر وی به سرنخ‌هایی در رابطه با افزایش نرخ بهره در ماه‌های آینده و تمهیدات فدرال رزرو برای فائق آمدن بر رکود بعدی اقتصادی بودند.
به گزارش مارکت‌واچ افزایش نرخ بهره سبب افزایش ارزش دلار خواهد شد که این مساله سبب می‌شود هزینه‌های مبادله نفت با سایر ارزها برای تاجران نفتی افزایش پیدا کند.
