گروه بانک و بیمه|
تاثیر سازمان تجارت جهانی (WTO) و پیمان همکاری کشورهای حوزه اقیانوس آرام (TPP) بر بازار مالی کشورهای صادرکننده انرژی که اثرات قابل توجهی بر عملکرد اقتصاد ایران، وضعیت درآمدی و عملکرد اقتصادو تجارت کشورهای نظیر ایران، خواهد داشت، عنوان کنفرانس دو روزه‌یی بود که در تاریخ 2-1 شهریورماه 1395 (23 - 22 آگوست ٢٠١٦) توسط وزارت اقتصاد و پژوهشگاه تایوان در هتل هووارد شهر تایپه، با حضور سخنرانانی از سازمان تجارت جهانی و از دانشگاه‌ها و اتاق‌های فکر برجسته جهان از امریکا، ژاپن و کشورهای حوزه اقیانوس آرام برگزار شد.
به گزارش «تعادل»، فرهاد تقی‌زاده حصاری، استاد ایرانی دانشگاه کیو ژاپن در این کنفرانس به بررسی تاثیر پیمان همکاری کشورهای حوزه اقیانوس آرام (TPP) بر بازار انرژی آسیا پرداخت و گفت: با اجرایی شدن TPP تعرفه‌های گمرکی بین کشورهای عضو فورا و موانع تجاری غیر تعرفه‌یی و سرمایه‌گذاری به تدریج برداشته می‌شود.
در این صورت امریکا و کانادا با دارا بودن ذخایر غنی نفت و گاز شیل و زغال سنگ می‌توانند به تامین‌کننده اصلی سوخت‌های فسیلی در بخش نفت، LNG و زغال سنگ کشورهای آسیایی نظیر ژاپن تبدیل شوند. این امر چالش بزرگی برای کشورهای عضو اوپک من جمله ایران است که در حال حاضر بیش از ٨٠درصد نفت مورد نیاز ژاپن و بخش عمده نیاز کشورهای آسیایی حوزه اقیانوس آرام را
تامین می‌کنند.
وی افزود: در حوزه تجارت بین‌الملل، بسیاری از کشور‌ها برای ایجاد فرصت‌های جدید، تلاش‌های بسیاری برای عقد موافقتنامه‌های تجارت آزاد (FTA) با کشورهای پیشرفته صاحب سرمایه و فناوری دارند. به عنوان مثال FTA کره جنوبی و امریکا، در رشد اقتصادی کره جنوبی بسیار موثر بود. با توجه به پیمان‌هایی نظیر TPP که در حال نهایی شدن هستند؛ توصیه می‌شود دولت جمهوری اسلامی ایران همت بیشتری برای عقد موافقتنامه‌های تجارت آزاد با کشور‌هایی که خریدار نفت ما هستند نظیر ژاپن و کره جنوبی و از طرفی صاحب سرمایه و فناوری هستند برای ترغیب آنها برای توسعه حضور و سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران داشته باشد.
وی اظهارداشت: حتی پیش از اجرایی شدن این پیمان، چندین قرار داد معظم در حوزه نفت و گاز بین شرکت‌های امریکایی و دیگر کشورهای حوزه اقیانوس آرام ازجمله با ژاپن منعقد شده است که از آن جمله می‌توان قرار داد خرید 384میلیارد فوت مکعب LNG در سال، شرکت‌های میتسوبیشی و میتسویی ژاپن برای تحویل در سال‌های
2019-2018، قرار داد خرید 110میلیارد فوت مکعب LNG در سال شرکت‌های سومیتومو، گاز توکیو و برق کانسای ژاپن برای تحویل در سال‌های 2018-2017 و قرار داد خرید 100میلیارد فوت مکعب LNG در سال، شرکت‌های گاز اوزاکا و برق چوبو ژاپن برای تحویل در سال‌های 2019-2018 از امریکا را نام برد.
وی تصریح کرد: اجرایی شدن TPP تا حد زیادی به انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری امریکا در نوامبر سال جاری بستگی دارد. چرا که ترامپ نامزد حزب جمهوری‌خواه به‌طور کلی مخالف این پیمان است و آن را به ضرر صنایع و اشتغال امریکا می‌داند. البته پیش‌بینی می‌شود اوباما در اجلاس پیش روی APEC در نوامبر سال جاری در پرو، تایید دولت این کشور بر این پیمان را رسما اعلام کند.
تقی‌زاده نکاتی را برای بازارهای مالی و اقتصاد ایران نام برد و گفت: انرژی‌های تجدیدپذیرآینده انرژی جهان را تشکیل خواهند داد. اکثر کشور‌ها در چشم‌انداز انرژی خود سهم انرژی‌های تجدید پذیر را به میزان قابل ملاحظه‌یی افزایش داده و حتی در برخی موارد سهمی بیش از سوخت‌های فسیلی برای آنها در نظر گرفته‌اند.
وی افزود: برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران نظیر انرژی خورشیدی راهی وجود ندارد جز افزایش مخارج تحقیق و توسعه و حمایت‌های دولتی از این بخش، حمایت دولت از پروژه‌های انتقال فناوری به داخل، تضمین نرخ خرید برق از تولید‌کنندگان برق از منابع تجدید پذیربرای بازه 20 -10 ساله با نرخی که سرمایه‌گذاری آنها توجیه‌پذیر باشد.
وی ادامه داد: در بین سوخت‌های فسیلی، چشم‌انداز انرژی جهان نشان می‌دهد که علاقه‌مندی زیادی برای گاز طبیعی وجود دارد و الگوی مصرف سوخت‌های فسیلی از نفت و زغال سنگ به گاز طبیعی در حال تغییر است. از این‌رو در ایران نیز باید شیب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در پروژه‌های گازی علی‌الخصوص در LNG تند‌تر از شیب سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفتی باشد.
پیمانی برای 12کشور
پیمان همکاری کشورهای حوزه اقیانوس آرام یک توافق استراتژیک تجاری در بین 12کشور حاشیه اقیانوس آرام است. این پیمان در 4فوریه سال 2016 در آوکلند نیوزیلند پس از 7سال مذاکرات پی در پی به امضا رسید و پس از تصویب توسط مجالس و دولت‌های این 12 کشور اجرایی خواهد شد. اهداف این پیمان عبارتند از: افزایش رشد اقتصادی، افزایش نرخ اشتغال، توسعه نوآوری، افزایش قدرت رقابت‌پذیری و بهره وری، ارتقای کیفیت زندگی و کمک به ریشه کنی فقر در بین اعضا از طریق برداشتن موانع تجاری (تعرفه‌های گمرکی و سایر موانع غیر تعرفه‌یی) و موانع سرمایه‌گذاری. 12 عضو TPP عبارتند از: ایالات متحده امریکا، کانادا، مکزیک، پرو، شیلی، استرالیا، نیوزیلند، ژاپن، مالزی، سنگاپور، برونئی و ویتنام.
یکی از موارد اصلی مورد بحث در این توافق موضوع انرژی است. به دلیل اهمیت این موضوع، کنفرانس تایوان با دعوت از صاحبنظران این حوزه از کشورهای مختلف برای بررسی تاثیر این پیمان بر بازار جهانی انرژی ترتیب داده شده بود. سخنرانان این کنفرانس عبارت بودند از: آقایان پیتر موریسون، رایزن ارشد حقوقی سازمان تجارت جهانی (WTO) از ژنو، سوییس، آنتونی کیم، تحلیلگر راهبردی بنیاد هریتیج از واشنگتن، دکتر فرهاد تقی‌زاده حصاری، استاد اقتصاد انرژی دانشگاه کیو، توکیو، ژاپن، دکتر یوزه داموری، رییس دپارتمان اقتصاد مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک (CSIS)، فردوس روسلی، تحلیلگر ارشد، موسسه مطالعات بین‌المللی و استراتژیک مالزی و مسوولان ارشد وزارت امور اقتصادی تایوان. تایوان در حال حاضر عضو TPP نیست، اما علاقه‌مندی فراوانی برای پیوستن به این پیمان در بین مسوولان آن وجود دارد.
در چشم‌انداز انرژی که توسط دولت‌های کشورهای مختلف آسیایی حوزه اقیانوس آرام منتشر شده است، در افق 20ساله سهم انرژی‌های تجدیدپذیر (انرژی خورشیدی، باد، گرمایش زمین و...) به میزان قابل ملاحظه‌یی افزایش خواهد یافت و سهم سوخت‌های فسیلی با آلایندگی بالا نظیر زغال سنگ و نفت به میزان زیادی کاهش می‌یابد. این در حالی است که برنامه‌ریزی گسترده‌یی برای افزایش سهم مصرف گاز طبیعی که یک سوخت فسیلی پاک است تقریبا در بین تمامی کشورهای حوزه اقیانوس آرام انجام شده است.
به عنوان مثال کشور مالزی برای سال 2050، سهم 50درصدی را برای انرژی‌های تجدید پذیر در سبد تولید برق خود در نظر گرفته است. یا کشوری نظیر تایوان پس از فاجعه هسته‌یی فوکوشیمای ژاپن درصدد است تا سال 2020 یک اقتصاد عاری از انرژی هسته‌یی داشته باشد و سهم انرژی‌های تجدید پذیر در تولید برق را که در حال حاضر کمتر از 5درصد است به 20درصد برساند و سهم گاز طبیعی را نیز افزایش دهد. در ژاپن در حال حاضر بیش از 11درصد تولید برق این کشور از محل سوخت نفت است.
بر اساس آخرین گزارش صادره توسط وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت این کشور (METI)، این رقم در سال 2030 به 3درصد تقلیل خواهد یافت و در عوض سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق این کشور که در حال حاضر 12درصد است به 22.5درصد افزایش خواهد یافت. دلیل روی آوردن کشورهای مختلف به انرژی‌های تجدیدپذیر در درجه نخست افزایش ضریب خودکفایی انرژی است. چرا که به دلیل وارداتی بودن سوخت‌های فسیلی در اکثر کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیایی، ضریب خودکفایی انرژی در اکثر این کشور‌ها پایین است و این امر امنیت انرژی را در این کشور‌ها به خطر می‌اندازد که ریسکی برای رشد اقتصادی است.
با تولید برق از مهم منابع تجدیدپذیر، نیاز این کشور‌ها به واردات سوخت‌های فسیلی کاهش یافته و خود کفایی انرژی در آنها ارتقا می‌یابد. از طرف دیگر با توجه به توافقات اخیر در جامعه جهانی در خصوص کاهش سطح تولید گاز‌های گلخانه‌یی و هدف‌گذاری برای این مهم، به زودی الزاماتی از ناحیه جامعه جهانی بر کلیه کشور‌ها برای کاهش آلاینده‌های زیست محیطی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد خواهد شد. بدین‌ترتیب کشور‌ها با اتخاذ این سیاست‌های جدید، الگوی مصرف انرژی خود را تغییر می‌دهند.
یکی از موانع پیش روی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، هزینه بالای تولید انرژی از این منابع است. TPP قادر خواهد بود با تسهیل تجارت کالاهای مرتبط با صنعت انرژی‌های تجدید پذیر به رونق تحقیق و توسعه (R&D) در بین کشورهای عضو کمک کند. این امر می‌تواند سبب ارتقای سطح فناوری در این بخش و کاهش هزینه تولید تجهیزات لازم برای تولید برق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر (تجهیزاتی نظیر: سلول‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و...) و افزایش بهره‌وری در تولید انرژی الکتریسیته شود.
