گروه گوناگون| الهه باقری|
پناهجویان شهروندانی هستند که به دلایل مختلف، خانه و سرزمین خود را رها کرده و به کشورهای دیگر پناه می‌برند. این دلایل می‌تواند مشکلات اقتصادی، اجتماعی یا ترس از نبود امنیت باشد. بیشتر افزایش آمار مهاجرت و پناهندگی به جنگ‌ها و نا‌آرامی‌ها و درگیری‌هایی مربوط می‌شود که در کشور یا منطقه‌یی ایجاد شده و ناامنی‌های جانی، اقتصادی، سیاسی و... را به‌همراه دارد. این مهاجرت می‌تواند به هر سرزمینی که شرایط امنیت و پذیرش مهاجرت آن راحت‌تر باشد، صورت بگیرد.
در سال2015 یک رکورد جدید از حضور پناهجویان در 28کشور عضو اتحادیه اروپا و نروژ و سوییس به ثبت رسیده است؛ عددی نزدیک به 1.3میلیون نفر که این عدد در مقایسه با سال‌های قبل، حکایت از رکوردی بی‌سابقه دارد. قبل از آن، در سال1992، اتحادیه اروپا شاهد افزایش چشمگیر پناهجویان بود و آخرین رکورد به ثبت رسیده بود که یکی از دلایل آن افزایش پناهجویان در سال1992 می‌توان به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و دیوار برلین اشاره کرد.
بعد از این سال نمودار با شیبی نسبتا زیاد روبه‌رو شد به‌طوری که تعداد مهاجران به اتحادیه اروپا به‌شدت کاهش یافت. باتوجه به تجزیه و تحلیل مرکز تحقیقات و آمار اتحادیه اروپا، بعد از اتمام جنگ کوزوو در 11ژوئن1999 و جدایی کوزوو از یوگسلاوی، تعداد پناهجویان به کشورهای عضو اتحادیه اروپا افزایش یافت و درنهایت در سال2002 به عددی معادل 463هزار نفر رسید.
سپس از سال2003 تا 2008، اروپا شاهد کاهش مهاجرت پناهجویان بود و بعد از چند سال سکون نسبی در سال2011 دوباره در تب‌و‌تاب افزایش پناهندگان قرار گرفت. براساس بررسی‌های انجام‌شده در مرکز آمار اتحادیه اروپا، از دلایل این افزایش می‌توان به آغاز بحران سوریه از 26ژانویه2011 اشاره کرد؛ بحرانی شامل یک‌سری درگیری‌های گسترده و نظامی در کشور سوریه -موسوم به بهار عربی- که از تحولات سیاسی در خاورمیانه تاثیر گرفته بود. در این منطقه به‌دلیل مشارکت گسترده اتباع خارجی در جنگ سوریه، دامنه این درگیری‌ها، فراتر از سوریه رفت. از سال2011 تا 2014 کشورهای عضو اتحادیه، افزایشی پلکانی را در شمار پناهندگان داشت که در جهشی بزرگ در سال2015 بیشترین آمار حضور پناهجویان به ثبت رسید. این رقم معادل یک‌میلیون و 325هزار نفر بود که یک رکورد در حضور پناهجویان به حساب می‌آید.
امروزه کشورهای اروپای شرقی مانند کوزوو و آلبانی هدایت‌کننده مهاجران به سمت کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند. بر این اساس، در سال2015 بیش از نیمی از سهم مهاجران را پناهجویان سوریه، عراق و افغانستان داشتند که به‌دلیل جنگ و بحران‌های داخلی در سرزمین‌شان آواره و روانه کشورهای دیگر شدند.
از سال2012، آلمان مهم‌ترین مقصد پناهجویان بود. این را می‌توان از آمار ارائه شده در سال2015 فهمید؛ 442هزار درخواست پناهندگی در یک‌سال. به نظر می‌رسد این افزایش آمار به‌دلیل اعمال سیاست درهای باز به‌روی مهاجران ازسوی آلمان بود که باوجود مخالفت‌های زیاد، مورد حمایت آنگلا مرکل قرار گرفت.
بعد از آلمان، مجارستان با 174هزار درخواست و سوئد با 156هزار درخواست، بالاترین رتبه را در درخواست پذیرش از سمت پناهجویان دارند. البته در این میان، به‌نظر می‌رسد بالا بودن رقم درخواست مهاجرت به مجارستان به‌دلیل پلی باشد که این کشور به اروپا می‌زند. این پناهجویان امید دارند تا از طریق مجارستان روانه کشورهای اروپایی شوند.
بعد از افزایش چشمگیر تعداد پناهجویان به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، برای مدیریت بحران پناهجویان، توافقنامه‌یی بین ترکیه و اتحادیه اروپا امضا شد. این توافق از آنجا حاصل شد که برخی مهاجران سوری به‌صورت غیرقانونی، از ترکیه به اروپا می‌رفتند. براساس این توافق، اتحادیه اروپا پناهجویان غیرقانونی را به ترکیه بازمی‌گرداند و به همین نسبت اجازه ورود پناهجویان مجاز را به کشورهای خود می‌دهد. بدین‌ترتیب، تعداد پناهجویان سوری در ترکیه تغییر نخواهد کرد و از افزایش مهاجران در کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز کاسته خواهد شد. هرچند که به نظر می‌رسد برای کاهش خیل عظیم پناهجویانی که روانه اروپا شده‌اند راهکارهای دیگری نیز الزامی باشد. در هر حال، اروپا در تلاش است تا دست‌کم تکلیف بخشی از پناهجویان غیرقانونی خود را روشن کند چراکه رکورد اخیر زنگ خطر بزرگی را برای این قاره سبز به صدا درآورده است.
